طرح توجیهی تولید دستگاه ها و ماشین آلات بسته بندی مواد غذایی

گزارش حاضر مطالعات امکانسنجی مقدماتی تولید دستگاه ها و ماشین آلات بسته بندی مواد غذایی می باشد. که در قالب متدولوژی علمی مطالعات امکانسنجی تهیه شده و مطابق متدولوژی فوق، ابتدا محصول مورد مطالعه به طور دقیق معرفی شده است.

و سپس بررسی های لازم روی بازار آن صورت خواهد گرفت. تا با استفاده از آن سرمایه گذران و علاقه مندان محترم بتوانند کلیه اطلاعات مورد نیاز را کسب و در جهت انجام سرمایه گذاری اقتصادی با دید باز و مسیر شفاف اقدام نمایند.

معرفی و کد آیسیک دستگاه های بسته بندی
در سال 1035 میلادی گفته شده است که فردی ایرانی به نام انصاری خراسانی سفری به مصر نمود و او در آنجا مشاهده کرد که فروشندگان سبزیجات ، چاشنی ها و … را در کاغذ می پیچند و به فروش می رسانند. این قدیمی ترین سند تاریخی در زمینه بسته بندی مواد غذایی است.

امروزه نقش بسته بندی در موفقیت فروش بر هیچ کس پوشیده نیست و بسته بندی خوب می تواند موجب افزایش تحرک مدیران شده و سود زیادی را نصیب واحد تولید این دستگاه ها نماید. بسته بندی سبب رساندن پیام کالای بسته بندی شده به مصرف کننده است.

در عین حال بسته بندی موجب افزایش طول عمر محتوی خود شده و جاذبه های تبلیغاتی را در رابطه با مصرف کننده و بویژه در مقابل کالاهای رقیب بوجود می آورد بطور کلی زمانی بسته بندی را می توان موفق دانست که جاذبه های ذیل را دارا باشد:

• جاذبه کلام
• جاذبه طراحی
• جاذبه حفظ و نگهداری محتوی
• جاذبه کمیت و کیفیت مناسب
• جاذبه تبلیغات
• جاذبه قیمت

ایجاد جاذبه های فوق الذکر در بسته بندی، مستلزم استفاده از ماشین آلات مختلف می باشد که در طرح تولید دستگاه های بسته بندی مواد غذایی هدف ساخت بخشی از آن ها می باشد.

دسته بندی ماشین آلات مورد استفاده در فرآیند بسته بندی
ماشین آلات بسته بندی صنایع غذایی به گروه های مختلف تقسیم بندی می گردند که ذیلا به آنها اشاره شده است :

1. ماشین های شرینک پک
2. ماشین های بسته بندی واکیوم اسکین
3. ترموفرمینگ
4. دوی پک
5. ماشین آلات بسته بندی تترا پک
6. ماشین بسته بندی کارتن
7. ماشین بسته بندی کیسه پلاستیک
8.  لفاف های کاغذ
9. ماشین بسته بندی فویل ها
10. ماشین بسته بندی استرچ
11. ماشین بسته بندی فویل آلومینیوم
12. ماشین های پرکن (انواع پرکن شیشه ، بطری و …..)
13. ماشین آلات بسته بندی حبوبات
14. ماشین بسته بندی قند
15. و ……..

بطوریکه مطالب بالا نشان می دهد، تنوع ماشین آلات مورد استفاده در صنعت بسته بندی مواد غذایی بسیار بالا است. از اینرو معمولا ماشین سازان بر اساس توان فنی و مهندسی و همچنین حجم سرمایه گذاری، گروهی از ماشین آلات را انتخاب و در ساخت آن فعالیت می نمایند. در طرح حاضر گروه های زیر از دستگاه ها و ماشین آلات جهت تولید انتخاب شده است :

• ماشین آلات بسته بندی شرینک پک
• ماشین بسته بندی استرچ
• ماشین بسته بندی حبوبات و مواد مشابه

مطابق طبقه بندی وزارت صنایع و معادن کد آیسیک ماشین آلات بسته بندی صنایع غذایی 29191613  است. ماشین آلات بسته بندی صنایع غذایی در طبقه بندی کالایی وزارت بازرگانی، تحت همین عنوان طبقه بندی شده و دارای شماره تعرفه 842240 است.

موارد مصرف و کاربرد

ماشین آلات بسته بندی مواد غذایی همان طوری که از عنوان آن نیز مشخص است برای بسته بندی انواع محصولات غذایی مورد استفاده قرار می گیرند. ذیلا برخی از موارد اساسی کاربرد این ماشین آلات ارائه شده است.

• بسته بندی پودری
  این نوع از ماشین آلات برای بسته بندی انواع مواد پودری شکل مانند شکر، ادویه ها، آرد (برای مصارف خانگی) و موارد مشابه دارای کاربرد است.
• بسته بندی حبوبات
  این نوع از ماشین آلات برای بسته بندی انواع حبوبات و برنج مورد استفاده قرار می گیرد.
• بسته بندی قند
  قند به دلیل برخورداری از شکل نامشخص نیاز به ماشین خاص دارد که ماشین بسته بندی مخصوص برای آن در نظر گرفته شده است. در کلیه مواد بسته بندی شده بالا، وزن بسته ها از چند گرم تا حدود سه کیلوگرم است.
• ماشین شرینک پک
  این ماشین ها با کشیدن فیلمی از پلاستیک روی بسته های مواد غذایی کوچک ، سبب بسته بندی می گردد. شرینک پک را میتوان بعنوان جایگزین برای کارتن ها معرفی کرد. انواع کنسروها، آب میوه ها و بسیاری از مواد غذایی و حتی سایر محصولات مانند مواد بهداشتی، آرایشی، صنعتی و غیره از این طریق بسته بندی می گردند. وزن کل بسته های شرینک شده از چند کیلو گرم تا حدود 20 کیلوگرم می باشد و معمولا برای بسته های کوچکتر یا بزرگتر، از این سیستم بسته بندی استفاده نمی شود.

کالاهای جایگزین

ماشین آلات بسته بندی پودری، گرانول، حبوبات و …
در حالت کلی بسته بندی این گروه از مواد را می توان به دو گروه عمده اتوماتیک و دستی تقسیم کرد. که در نوع اتوماتیک بسته بندی بوسیله ماشین آلات تولیدی طرح و در نوع دستی این کار بصورت دستی انجام می گیرد.

از اینرو می توان این دو سیستم را بعنوان دو روش جایگزین برای همدیگر معرفی کرد. در مورد قدرت و اثرات جایگزینی آن باید گفت که سیستم های دستی صرفا در موارد خاص مورد استفاده قرار گرفته و در مقابل روش اتوماتیک از قدرت جایگزینی بسیار پائینی برخوردار می باشد.

ماشین های شرینک پک

این ماشین ها جایگزین بسته بندی کارتن می باشند و لذا می توان گفت که عکس آن، یعنی جایگزینی کارتن نیز برای شرینک پک وجود دارد (در صورت استفاده از کارتن، نیازی به دستگاه شرینک پک نخواهد بود) لیکن باید گفت که با توجه بر هزینه پایین بسته بندی شرینک پک در مقایسه با بسته بندی کارتن، قدرت جایگزینی کارتن پایین می باشد.

اهمیت استراتژیکی محصول در دنیای امروز
کشاورزی در کشورمان یکی از شاخه های بسیار مهم اقتصادی محسوب می گردد. لذا توسعه آن از جوانب مختلف می تواند سبب گسترش رشد اقتصادی کشاورزان و در نهایت کشور گردد. مواد غذایی بصورت مستقیم و یا غیر مستقیم از محصولات کشاورزی حاصل می گردند.

از اینرو ایجاد شرایط بازار پسند در آنها می تواند بعنوان یکی از محورهای بسیار مهم توسعه کشاورزی محسوب می گردد. از طرف دیگر بسته بندی سبب کاهش ضایعات شده و از این طریق ارزش افزوده این محصولات افزایش پیدا می نماید.

از طرف دیگر با نگاهی به میزان و کشورهای مقصد صادرات، مشاهده می گردد که محصولات غذایی ایران به کشورهای مختلف جهان صادر می شود. بنابراین با جمع بندی مطالب فوق می توان گفت که محصولات کشاورزی ایران در جهان از مزیت نسبی خوبی برخوردار است.

لذا می توان با توسعه بسته بندی مرغوب، صادرات غیر نفتی را افزایش داده و بدین وسیله علاوه بر افزایش توسعه اقتصادی کشور، اقتصاد کشاورزی را نیز در کشور گسترش داد.

دستگاه ها و ماشین آلات بسته بندی محصولات غذایی بعنوان عاملی جهت ایجاد قابلیت صادراتی در محصولات کشاورزی و ایجاد ارزش افزوده بالا در آنها، از نقش بسار بالایی برخوردار می باشند.

بنابراین شاید در نگاه ظاهری محصولات تولیدی طرح حاضر بعنوان ماشین آلات صنعتی محسوب گردند که مشابه آن در کشور بطور وسیعی تولید می گردند ولی با نگاه عمیق بر آن نتیجه گیری می گردد که نقش این ماشین آلات در توسعه بخش کشاورزی کشور حائز اهمیت می باشد.

کشورهای عمده تولیدکننده
دستگاه ها و ماشین آلات بسته بندی محصولات غذایی اکثرا در کشورهای صنعتی تولید و عرضه می گردد که ذیلا به کشورهای مهم تولیدکننده اشاره شده است:

• آمریکا
• آلمان
• رژیم صهیونیستی
• اتریش
• اسپانیا
• چین
• ایتالیا
• فرانسه
• روسیه

کشورهای عمده مصرف کننده
ماشین آلات بسته بندی محصولات غذایی در اکثر کشورهای جهان کم و بیش مورد استفاده قرار می گیرد و لذا نمی توان کشورهایی را بعنوان کشورهای عمده مصرف کننده آن معرفی کرد.

شرایط صادرات
در مورد صادرات این ماشین آلات هیچگونه شرایط خاصی به لحاظ قانونی و مقررات وزارت بازرگانی وجود ندارد، لیکن به لحاظ فنی و رعایت استانداردهای بین المللی ذکر موارد زیر ضروری می باشد.

کیفیت عملکرد ماشین آلات تولیدی
بسته بندی از اهمیت و حساسیت زیادی در بازار برخوردار می باشند. از اینرو ماشین آلات آن نیز لازم است طوری طراحی و تولید گردد که در جریان کار، بسته بندی با کیفیت قابل قبول عرضه نماید.

یکی از عوامل بسیار حساس در بسته بندی مواد غذایی، حفظ کیفیت مواد در مقابل عوامل بیرونی می باشد. زیبائی ظاهری بسته ها، مقاومت آنها در مقابل بارهای وارده، استحکام لفاف بسته ها و …

مواردی از کیفیت است که لازم است در مرحله طراحی و ساخت ماشین مورد توجه قرار گیرد.از دیگر موارد قابل ذکر در خصوص مشخصه های کیفی ماشین آلات بسته بندی، عمر دستگاه، ظرفیت، قابلیت استفاده از آن برای رنج وسیعی از اوزان و احجام مواد مورد بسته بندی خواهد بود.

سابقه قبلی تولید کننده
علاوه بر اینکه تولیدکننده لازم است از توان فنی و مهندسی بالا در طراحی و ساخت برخوردار باشد، وجود سابقه تولید و فروش مناسب نیز یکی دیگر از عوامل مطرح در انتخاب ماشین توسط مشتریان است. بطوریکه خریدار عموما در انتخاب ماشین سعی می کنند ماشینی را انتخاب نمایند که توصیه های مثبت خریداران قبلی برای آن وجود داشته باشد.

رعایت استانداردهای کشور مقصد
مشخصات مواد غذایی بسته بندی شده در هر کشوری نسبتا متفاوت است. از اینرو تولیدکننده ماشین آلات بسته بندی لازم است اندازه و ابعاد و مشخصات فنی ماشین را کاملاً متناسب با استانداردهای مورد استفاده کشور مقصد صادرات طراحی و تولید نمایند.

برخورداری تولید کننده از مزیت رقابتی به لحاظ قیمت
همانند سایر کالاهای تجاری، قیمت یکی دیگر از عوامل مطرح در بازارهای جهانی می باشد و لذا صادرکننده ای می تواند در بازارهای جهانی حضور داشته باشد که علاوه بر برخورداری از توان فنی و مهندسی بالا، قابلیت ارائه ماشین به قیمت مناسب را نیز داشته باشد.

خدمات پس از فروش
محصولات تولیدی طرح، یک کالای سرمایه ای محسوب می گردند. از اینرو خدمات پس از فروش از اهمیت بالایی در آن برخوردار است. بنابراین لازم است صادر کننده توانایی ارائه این خدمات را نیز برای کشور مقصد صادرات داشته باشد.

روش تولید دستگاه های بسته بندی

ماهیت طرح حاضر ماشین سازی است که بصورت تخصصی در ساخت ماشین آلات بسته بندی صنایع غذایی خواهد بود. فعالیت های اجرایی آن را میتوان به شرح زیر ارائه کرد:

طراحی و مهندسی

اصلی ترین و حساس ترین مبحث در یک فرایند ماشین سازی، مرحله طراحی و مهندسی می باشد و به نوعی می توان گفت که همین طراحی و مهندسی است که کیفیت و سطح تکنولوژی و اتوماسیون دستگاه ها و ماشین آلات تولید شده را شکل می دهد.

دانش فنی

انجام یک طراحی با کیفیت و همچنین ساخت مطابق آن ، مستلزم استفاده از یک دانش فنی قابل قبول است. نکته ای که در اینجا لازم بذکر است این است که در برخی از ماشین آلات صنعتی به لحاظ پیچیدگی های فنی و حساسیت عملکرد ماشین،

شیوه های معمول مهندسی معکوس برای ساخت ماشین آلات جوابگو نبوده ولذا در این حوزه ها استفاده از مستندات اصلی طراح و سازنده اصلی ماشین یا ابداع کننده آن اجتناب ناپذیر است.

از اینرو برخی از شرکت ها با انجام شراکت با شرکت اصلی و صاحب تکنولوژی (کسب لیسانس – انتقال تکنولوژی – joint venture) دانش فنی را از آن کسب و بر اساس آن اقدام به ساخت ماشین می نمایند.

محصول تولیدی این شرکت ها نسبتا همسان با شرکت صاحب تکنولوژی بوده و علاوه بر آن شرکت ایرانی اجازه استفاده از نشان تجاری شرکت صاحب تکنولوژی را خواهند داشت. که این امر علاوه بر افزایش قدرت رقابتی ساخت داخل، قابلیت صادراتی نیز افزایش می یابد.

ساخت

مرحله بعدی پس از طراحی و مهندسی ، ساخت است. ساخت یک ماشین شامل کلیه فرایند های معمول ماشین سازی نظیر ماشینکاری ، جوشکاری و غیره است.

قطعات استاندارد و آمادی

بخشی از قطعات مورد استفاده در ماشین سازی، قطعات استاندارد و آمادی است. این قطعات از بازار بصورت آماده خریداری شده و روی ماشین نصب می گردد.

کیفیت و کارایی دستگاه ها و ماشین آلات تولید شده

مطابق مطالب عنوان شده در قسمت های گذشته، عوامل مطرح در تعیین کیفیت و کارایی ماشین آلات را موارد زیر تشکیل می دهد.

• توان مهندسی در طراحی
• ماشین آلات و تجهیزات مادر که بعنوان الگو مورد مهندسی معکوس واقع گردیده اند
• وجود یا عدم وجود شراکت های تجاری با شرکت های صاحب نام خارجی
• کیفیت قطعات و تجهیزات جانبی مورد استفاده
• دقت عمل در ساخت
• کیفیت خدمات پس از فروش

مقایسه روش تولید معمول کشورمان با دیگر کشورهای جهان

روش ساخت دستگاه ها و ماشین آلات بسته بندی در بند قبل شرح داده شد بنابراین در صورتی که این روش با روش های تولید مورد استفاده در سایر کشورها مورد مقایسه قرار گیرد نتایج زیر حاصل خواهد شد :
تکنولوژی و روش تولید محصولات طرح در سایر کشورها همان روشی است که در کشور ما انجام می گیرد. لیکن آنچه که در فرایند ماشین سازی دارای اهمیت است و حتی می توان گفت که این عوامل کیفیت عملکرد و سطح تکنولوژی ماشین را تشکیل می دهد و این عوامل در کشورهای صنعتی از درجه بالاتری برخوردار می باشد موارد ذیل هستند :

• توان فنی و مهندسی در طراحی
• کیفیت قطعات و تجهیزات جانبی مورد استفاده
• توان فنی در ساخت و مونتاژ مجموعه ها
• تنوع پذیری دستگاه برای بسته بندی اوزان و احجام مختلف
• عمر دستگاه

ماشین آلات و تجهیزات

حداقل ماشین آلات و تجهیزات مورد نیاز یک واحد تولید دستگاه های بسته بندی
ردیف	شرح ماشین آلات
1	ماشین تراش
2	ماشین فرز
3	ماشین دریل
4	گیوتین ورق بر ( گیوتین)
5	دستگاه اره آتشی
6	دستگاه اره صابونی
7	ماشین مته رادیال
8	ماشین خم
9	ماشین آلات مونتاژ
10	ابزار آلات دستی و عمومی
11	میزهای کار و غیره
12	جرثقیل سقفی ده تن
13	فیکسچرهای مونتاژ
14	تجهیزات تست و کنترل کیفیت
15	تجهیزات جوشکاری
16	جرثقیل دستی به همراه قاب آن