حیوانات بیشماری در طبیعت وجود دارد، اما همه این حیوانات را نمی توان به عنوان حیوان خانگی نگهداری کرد. اصل اول در انتخاب حیوان خانگی این است که حیوان تحمل زندگی در اسارت را داشته باشد. همچنین حیوانی که براي زندگی در خانه انتخاب می شود نباید آزار و اذیتی براي اطرافیان و یا صاحب خود داشته باشد. غالباً حیوانات خانگی از میان حیوانات دارای جثه کوچک و داراي خلق و خوي آرام انتخاب می شوند. استعداد یادگیری یکی دیگر از عوامل انتخاب یک حیوان به عنوان حیوان خانگی است.
نکته بسیار مهم اینکه حیواناتی که در این طرح به عنوان حیوان خانگی معرفی شده اند بر اساس اصول بهداشتی و نیز فرهنگ کشور بوده اند. و هر چند شاید در برخی کشورها برخی از حیوانات به عنوان حیوان خانگی نگهداری شوند اما در این طرح سعی بر این بوده که فقط حیواناتی که چند ویژگی اساسی را دارند، معرفی شوند. این ویژگی ها عبارت اند از:
- حیوان خانگی باید زندگی در اسارت را تحمل کند
- از نظر بهداشتی مانعی نداشته باشند
- داراي سایز مناسب باشند
- حیوان خانگی باید سر و صداي زیادی نداشته باشند
- حیوان خانگی باید آرام و صلح جو باشند
- جزء حیوانات در حال انقراض نباشند و در بازار کشور یافت شود.
آنچه یک حیوان خانگی از شما می خواهد
نگهداری حیوان خانگی هم لذت بخش است و هم مسئولیت آور. کسی که تصمیم به نگهداری حیوان خانگی می گیرد باید امکانات و تسهیلات مورد نیاز را در اختیار حیوان قرار دهد. قبل از هر چیز یک حیوان خانگی به محلی براي زندگی نیاز دارد، آکواریوم محل مناسبی برای ماهی ها و حیوانات آبزی است و می توان از آکواریوم بدون آب نیز برای نگهداری خزندگان استفاده کرد، براي پرندگان و پستانداران نیز می توان از قفس در سایز مناسب استفاده کرد.
غذاي مناسب و متنوع براي حیوانات ضروري است، بنابراین شما باید این نکته را مدنظر داشته باشید و در صورتی که توانایی تأمین غذاي مناسب را براي حیوان خانگی ندارید، در تصمیم خود تجدید نظر کرده و گونه اي دیگر از حیوانات خانگی را نگهداري کنید. مسئله ی دیگر داشتن وقت کافی براي رسیدگی به حیوان است و اگر به هر دلیلی شما وقت کافی براي رسیدگی به آن را ندارید، از نگهداری آن خودداری کنید.
و اما مهم ترین نکته داشتن علاقه به حیوانات است، بنابراین فقط در صورتی اقدام به نگهداري حیوانات خانگی کنید، که به آنها علاقه داشته باشید زیرا در صورتی که به آنها علاقه نداشته باشید، پس از مدتی حضور آنها در خانه شما مانند مهمان ناخوانده ای خواهد شد که نه شما به او علاقه دارید و نه حیوان از دوستی با شما لذت می برد.
مراحل مختلف آموزش به حیوان خانگی عبارت اند از:
- عادت دادن حیوان خانگی به محیط جدید و نیز صاحب جدیدش
- ایجاد حس اعتماد بین حیوان و خودتان و جلوگیري از ایجاد استرس در حیوان
- داشتن صبر و حوصله و گام به گام جلو رفتن
- دادن غذا تشویقی به حیوان پس از پیشرفت در آموزش
- مستمر و بی وقفه بودن آموزش
- تکرار همیشگی آموزش براي اینکه حیوان خانگی آموزش ها را فراموش نکند.
رعایت بهداشت محل پرورش
حیوانات هم مانند انسان در صورت عدم رعایت اصول بهداشتی، ممکن است دچار بیماریهاي گوناگون شوند. زیرا پیشگیري هزینه چندانی ندارد اما « پیشگیري بهتر از درمان » براي شما خوشایند نیست. همه ما جمله ي معروف هزینه داروها و درمان حیوانات خانگی زیاد است (و دفترچه بیمه هم ندارند!) همچنین بعضی از بیماري ها صدمات جبران ناپذیري به حیوان خانگی وارد کرده و یا حتی موجب مرگ آنها می شود، و بیماریهایی هم هستند که واگیردار بوده و ممکن است به انسان نیز سرایت کند.
با توجه به همه مواردي که گفته شد بهتر است اصول بهداشتی را رعایت کنید تا حیوان خانگی پرورشی دچار بیماري نشود. برخی از اساسی ترین اصول بهداشتی عبارت اند از:
- تهیه غذاي سالم و متنوع برای حیوان خانگی
- تمیز کردن محل زندگی یا قفس حیوان به طور مستمر
- شستشو و نظافت حیوان در فواصل زمانی خاص
- معاینه حیوان خانگی پرورشی به طور مستمر (توسط خودتان یا توسط دامپزشک)
- شستن دست هایتان پس از هر بار لمس و بازي کردن با حیوان خانگی
- در کنار هم نبودن حیوانات خانگی مختلف
- جدا کردن حیوانات مریض از حیوانات سالم
- انتقال حیوان مریض به کلینیک در اسرع وقت
- جلوگیري از ایجاد تنش و استرس در بین حیوانات خانگی
انواع مختلف حیوان خانگی
شمار حیواناتی که به عنوان حیوان خانگی قابل نگهداري اند، زیاد است. معمولاً این حیوانات از چند رده ي مختلف انتخاب شده اند که عبارت اند از:
- ماهی ها
- خزندگان
- پرندگان
- و پستانداران.
البته در میان این رده ها نیز فقط تعدادي از تیره ها، گونه ها و نژاد ها به عنوان حیوان خانگی پذیرفته شده اند.
- حیوان خانگی در رده ماهی ها فقط تعدادي از راسته ها به عنوان ماهی هاي آکواریومی پذیرفته شده اند که برخی از آنها عبارت اند از: راسته بشیر ماهی ها، راسته مارماهی سانان، راسته کپور ماهیان، راسته کاراسین سانان، راسته گربه ماهی ها، راسته چاقو ماهی شکلان، راسته آترین سانان، راسته کپور دندان سانان، راسته شکم استخوانی سانان، راسته عقرب ماهی سانان، راسته سوف سانان، راسته کفشک ماهی سانان، راسته چهار دندان سانان و …
- حیوان خانگی در رده خزندگان هنوز به طور کامل مشخص نیست که چند گونه از آنها به عنوان حیوان خانگی قابل نگهداري اند، اما می توان گفت که لاکپشت ها، مارهاي کوچک غیر سمی، مارمولک ها و سوسمار ها، توسط برخی افراد به عنوان حیوان خانگی نگهداري می شوند.
- در رده پرندگان محدودیت کمتري وجود دارد. در رده پرندگان بیش از 21 راسته و 170 خانواده وجود دارد که البته همه ي آنها نمی توانند حیوان خانگی باشند. برخی از راسته هایی که این قابلیت را دارند که در اسارت زندگی کنند عبارت اند از:
راسته ي گنجشک سانان، راسته طوطی شکلان، راسته کبوتر شکلان، راسته ي غاز شکلان، راسته ي ماکیان سانان، راسته ي کوکو شکلان و… البته تعداد خانواده ها و گونه ها در رده پرندگان بسیار زیاد است و همین باعث شده که پس از ماهی ها متنوع ترین گروه حیوانات خانگی باشند. - حیوان خانگی رده پستاندارن نیز از تنوع خوبی برخوردارند اما به دلایل مختلف فقط تعداد کمی از آنها را می توان به عنوان حیوان خانگی نگهداري کرد، که از آن جمله می توان به : جوندگان مختلفی مانند همستر، خوکچه هندي و خرگوش اشاره کرد. همچنین گربه، سگ، سمورها ، راکون ها، چنچیلا، میمون و … نیز تا حدودي به عنوان حیوان خانگی شناخته شده اند. اما به دلایل مختلف برخی از این حیوانات خانگی نیستند که در ادامه بیشتر توضیح خواهیم داد.
ماهی های آکواریومی
به طور کلی ماهی هاي آکواریومی به دو دسته ي ماهی هاي آکواریومی آب شیرین و ماهی هاي آکواریومی آب شور تقسیم می شوند. ماهی هاي آکواریومی (بخصوص آب شیرین) نسبت به سایر حیوانات خانگی، قیمت کمتري دارند، داراي گونه هاي متعدد اند، نگهداري آنها آسان است، هیچگونه مزاحمت و سر و صدایی ندارند و از نظر بهداشتی مشکل چندانی ندارند.
ماهی های آکواریومی آب شیرین:
- ماهی هاي آب شیرین همانگونه که از اسم آنها پیداست، ساکن آب هاي شیرین(بدون املاح) اند. این ماهی ها در طبیعت در برکه ها، رودخانه ها و دریاچه هاي آب شیرین یافت می شوند.
- قیمت ماهی هاي آکواریومی آب شیرین نسبت به ماهی هاي آب شور و نیز نسبت به سایر حیوانات بسیار پایین تر و نیز هزینه نگهداری آنها پایین است.
- وسایل و تجهیزاتی که براي نگهداري ماهی هاي آب شیرین به آن نیاز دارید عبارت اند از: آکواریوم، بخاري، فیلتر، پمپ هوا، شن و ماسه، گیاه (مصنوعی یا طبیعی)، غذاي مناسب، لامپ و تجهیزات روشنایی و ترجیحاً کیت سنجش کیفیت آب.
ماهی هاي آکواریومی آب شیرین تنوع بسیار زیادي دارند و همین مسئله انتخاب وسیعی را براي علاقمندان فراهم می کند. معمولاً ماهی هاي آب شیرین به گونه اي تقسیم بندي می شوند که شناخت آنها براي علاقمندان آسانتر باشد. یکی از این تقسیم بندي ها بر اساس خانواده آنهاست :
- کاراسین ها (تتراها، پیرانا ها، مداد ماهی ها، تبرزین ماهی ها، دالر و…)
- کپورماهیان (کوي، گلدفیش ها، شارك ها، رازبوراها، بارب ها، جلبک خوارها، پوزه خرگوشی و…)
- لوچ ها (لوچ دلقک، لوچ نواري، لوچ پاکستانی و…)
- گربه ماهی ها (کوریدوراس ها، پلکو ها، گربه ماهی هاي وارونه، پانگاسیوس، گربه ماهی پیکتوس، گربه ماهی راه رونده و …)
- زنده زا ها ( گوپی، مولی، پلاتی، سوارتل و …)
- آنابانتیدها (فایتر ها، گورامی ها، اسفرونموس ، سرماري و …)
- کیلی ها ( کیلی آتشین، گولاریس آبی، کیلی راشو، بانچاکس دم بربطی و …)
- سیکلیدها (آنجل ، اسکار ، دیسکس ، سیکلید گورخري، پرت، فلاورهورن، سیکلید رامیرز سورم، سیکلید پرچمی، دهان آتشی، تگزاسی، اوراتوس، ریوولاتوس، سیکلید هاي مالاوي و …)
- ماهی هاي رنگین کمان ( رنگین کمان دریاچه کاتوبو ، بوسمانی، قرمز، نئون، باله نخی و… )
- چاقو ماهی ها ( بلک گوست، نایف فیش دلقک، فیل ماهی، چاقو ماهی آفریقایی و … )
- پلی پتروس ها ( پلی سنگال، پلی آراسته، پلی مرمري و …)
و سایر ماهی ها مانند: صندوق ماهی ها، آرواناها، سفره ماهی آب شیرین، اسکات، مونو، برگ ماهی، فلوندر و …
ماهی های آکواریومی آب شور:
ماهی هاي آب شور ساکن دریاها، اقیانوس ها و دریاچه هاي آب شور اند. ماهی هاي آب شور نسبت به ماهی هاي آب شیرین مزایایی دارند، تنوع رنگ ماهی هاي آب شور بیشتر است و داراي گونه هاي بیشتري هستند اما معایبی نیز دارند مثلاً اینکه قیمت آنها بالاست، برخی گونه ها به راحتی در بازار یافت نمی شوند، مقاومت آنها نسبت به تغییرات آب چندان زیاد نیست و به اندازه ي ماهی هاي آب شیرین شناخته شده نیستند.
براي نگهداري ماهی هاي آکواریومی آب شور به وسایل و تجهیزاتی از جمله: آکواریوم (ترجیحاً بزرگ)، بخاري، فیلتر (ترجیحاً بیو فیلتر)، چیلر، شن و ماسه دریا، مرجان (عمل آوري شده یا زنده)، نمک (تجاري مخصوص)، تجهیزات روشنایی و کیت سنجش کیفیت آب و همچنین تجهیزات دیگري که باعث افزایش کیفیت زندگی ماهی ها و نیز کاهش تلفات آنها می شود.
همانطور که در بالا نیز گفته شد تعداد گونه هاي ماهی هاي آب شور بسیار زیاد است و در اینجا فقط تعدادي از خانواده ها و گونه هایی را که بیشتر شناخته شده اند معرفی می کنیم :
- سنجاب ماهی ها (سنجاب ماهی راه راه، سنجاب ماهی)
- جعبه ماهی ها (جعبه ماهی خالدار و… )
- پروانه ماهی ها (پروانه ماهی نوك دراز، پروانه ماهی نوار مسی، پروانه ماهی پاکستانی، پروانه ماهی سه نواري و … )
- فرشته ماهی ها ( فرشته ماهی قرآن آبی، فرشته ماهی دورنگ، فرشته ماهی امپراطور، فرشته ماهی فرانسوي و … )
- ماشه ماهی ها (ماشه ماهی دلقک، ماشه ماهی پیکاسو ، ماشه ماهی ملکه و … )
- ماهی هاي راس ( زمرد دم جارویی، راس سیاه و سفید، راس خالدار و … )
- طوطی ماهی ها ( طوطی ماهی ایرانی، طوطی ماهی پرنسس و … )
- دوشیزه ماهی ها ( دلقک ماهی ها، دم سیاه حیله گر، کوپی پی، دوشیزه ماهی حاشیه دار، سنجاقک سلطنتی و … )
- عقرب ماهی ها ( شیر ماهی گورخري، بوقلمون ماهی ریش دار و … )
- جراح ماهی ها ( تنج قهوه اي، جراح ماهی دم قرمز، جراح ماهی پودر آبی، جراح ماهی دلقک، گراز ماهی کله صاف و … )
- اسبک هاي دریایی ( اسبک ماهی دریایی، اسبک دریایی خط دار و … )
- سرخو ها ( سرخوي نوار زرد، سرخوي پنج خط و … )
- ماهی هاي کاردینال ( ماهی کاردینال و … )
- موري ها ( موري گورخري، موري مواج و … )
- ماهی هاي دمنده ( ماهی دمنده دم دراز و … ) و سایر ماهی هاي دیگر که کمتر شناخته شده اند و معمولاً جزء ماهی هاي نادر و کمیاب اند.
مارهای کوچک
مارها که از رده خزندگان اند معمولاً به عنوان حیوان خانگی چندان شناخته شده نیستند، البته مارهاي کوچک غیر سمی بیشتر مورد پسند علاقمندان به حیوانات خانگی اند. یافتن گونه هاي مختلف مارها در بازار ایران چندان آسان نیست و عمدتاً حیوان کمیابی اند. براي نگهداري و پرورش مارهاي بزرگ مطمئناً مشکلات زیادي خواهید داشت از جمله اینکه: تغذیه آنها دشوار و پر هزینه است، به محیط بزرگی براي زندگی نیاز دارند و همچنین ممکن است موجبات آزار و اذیت شما و دیگران را فراهم کند.
اما مارهاي کوچک به مراتب دردسر کمتري دارند زیرا به فضاي کمتري نیاز داند و معمولاً از حشرات و حیوانات کوچک تغذیه می کنند. براي نگهداري مارهاي کوچک به یک شیشه آکواریوم بدون آب نیاز دارید که باید داخل آن خاک ریخته شود و بهتر است چند سنگ کوچک و بزرگ و چند تکه چوب درون آن قرار دهید تا مار احساس امنیت و راحتی کند و آکواریوم شبیه محیط طبیعی زندگی آن باشد. همچنین بهتر است آکواریوم در پوش توری یا شیشه ای داشته باشد.
سوسمار و مارمولک
سوسمار ها و مارمولک ها نیز مانند مارها چندان شناخته شده نیستند و معمولاً تعداد کمی از مردم به سمت آنان گرایش دارند اما به هر حال آنان نیز طرفداران خاص خود را دارند. براي نگهداري مارمولک و سوسمار به یک آکواریوم بدون آب نیاز دارید، بهتر است در کف آن خاک بریزید و چند قطعه سنگ کوچک و بزرگ و شاخه هاي درخت درون آن قرار دهید. برخی براي کف محیط از براده هاي چوب استفاده می کنند که چندان مناسب نیستند. نکته مهم اینکه ممکن است پرورش برخی از خزندگان غیرقانونی باشد بنابراین خودسرانه اقدام نکنید.
ایگوانای سبز:
گونه هاي بیشتري از سوسمارها و مارمولک ها وجود دارند که ممکن است به عنوان حیوان خانگی نگهداري شوند، اما بیشتر آنها شناخته شده نیستند و معمولاً کمیاب اند. گونه های پرورشی دیگر : سوسمار شیطان خاردار، سوسمار آجري طلائی، ایگواناي دریایی و سوسمار شاخ دار .
لاکپشت ها
لاکپشت ها گروه دیگري از خزندگان اند که البته این نکته شایان ذکر است که لاکپشت ها نسبت به سایر خزندگان از معروفیت بیشتري برخوردارند. لاکپشت ها به طور کلی به دو دسته ي لاکپشت هاي آبزی و خشکی زی تقسیم می شوند هرچند که لاکپشت هاي آبزي گاهی از آب خارج می شوند و لاکپشت هاي خشکی زی نیز گاهی وارد آب می شوند.
برخی از لاکپشت ها را نمی توان به عنوان حیوان خانگی نگهداري نمود. به طور مثال نمی توان لاکپشت دریایی را در خانه نگه داشت زیرا هم حفاظت شده اند و هم اینکه سایز آنها بسیار بزرگ است. همچنین لاکپشتی موسوم به لاکپشت بزرگ تمساحی را نمی توان به خانه آورد زیرا دندان و فک بسیار قوي دارد و می تواند انگشت را قطع کند . لاکپشت گردن ماري نیز جزء گونه هاي حفاظت شده است. براي نگهداري لاکپشت هاي آبزي می توان از یک آکواریوم داراي آب استفاده کرد.
به یاد داشته باشید که بهتر است در آکواریوم آنها یک قطعه سنگ وجود داشته باشد که قسمتی از آن در بیرون از آب باشد تا هرگاه که لاکپشت تمایل داشت، از آب خارج شود. همچنین لاکپشت هاي آبزي را می توان در کنار ماهی هاي بزرگ در یک آکواریوم نگهداري نمود که در اینصورت زیبایی آکواریوم دو چندان خواهد شد. کودکان بیشتر تمایل دارند که لاکپشت هاي آبزي کوچک را نگهداري کنند. براي تغذیه ي لاکپشت هاي آبزي می توان از غذاهاي طبیعی و نیز غذاهاي تجاري مخصوص استفاده کرد. همچنین لاکپشت هاي آبزي را می توان در حوض نگهداري کرد.
لاکپشت هاي خشکی زي را می توان در آکواریوم هاي بدون آب و یا حتی در حیاط و حیاط خلوت بعنوان حیوان خانگی نگهداري کرد. لاکپشت هاي خشکی زي بیشتر از سبزیجات و مواد گیاهی تغذیه می کنند. آنها داراي لاک سخت و محکمی هستند که در موقع احساس خطر به آن پناه می برند. لاکپشت ها حیوان بی آزاري اند و معولاً هیچ مزاحمتی براي بقیه ندارند و حتی می توان آنها را در حیاط و در باغچه خانه نگهداري کرد و مطمئن باشید که براي سایر حیوانات خانگی تان هیچ مشکلی ایجاد نخواهند کرد.
تخمین زده می شود که در ایالات متحده، 2 میلیون لاکپشت، 586 هزار مار و 1میلیون سوسمار در دست دارندگان حیوان های خانگی است.
پرندگان زینتی
پرندگان گروه بسیار متنوع و جالبی از حیوانات خانگی اند که همانطور که گفته شد پس از ماهی ها متنوع ترین گروه حیوانات خانگی اند. براي شناخت بهتر، پرندگان را در چند دسته مختلف از جمله پرندگان زینتی، طوطی ها، مینا، کبوتر ها و … آورده ایم. پرندگان زینتی خود داراي گونه هاي مختلف و متنوعی اند. برخی از آنها به خاطر آواز و صدایشان نگهداري می شوند، برخی به خاطر زیبایشان و برخی براي هردو. قناري، فنچ، سهره، چکاوک، سار، گنجشک و … پرندگانی اند که بیشتر در قفس نگهداري می شوند.
براي پرورش این پرندگان به چیز خاصی نیاز ندارید و فقط با داشتن یک قفس مناسب و غذا و آب کافی می توانید آنها را نگهداري کنید.
قناری : قناري پرنده اي زیبا از راسته گنجشک سانان است که داراي نژادهاي مختلفی است. بعضی از نژادهاي آن عبارت اند از: نورویچ، یورکشایر، زرد معمولی، گلاستر، جیبر، رولر هارتس، لیزارد و پرتقالی. برخی از نژادهای قناري نسبتاً ارزان بوده و برخی هم (مانند گلاستر، جیبر و… ) به قیمت هاي زیادي در بازار خرید و فروش می شوند. نکته دیگر اینکه می توان اقدام به تکثیر قناري نمود و از این طریق منبع کسب درآمدی برای خود ایجاد کرد.
معمولاً پس از تخم گذاري با گذشت 13 تا 14 روز جوجه ها از تخم خارج می شوند و والدین تا 16 روز از آنها نگهداري می کنند و پس از آن جوجه به تدریج مستقل می شود. در حال حاضر می توان گفت که پرورش دهندگان حیوان خانگی بیش از پانصد رنگ مختلف را در قناری ها ایجاد کرده اند.
فنچ : فنچ ها پرندگانی زیبا، کوچک و ارزان قیمت اند که به راحتی در بازار یافت می شوند و همچنین نگهداري آنها آسان است. فنچ ها به طور معمول 5 تا 10 سال عمر می کنند. براي تغذیه فنچ می توان از ارزن، دانه ها، سبزیجات و برخی میوه ها استفاده کرد. فنچ ها پرندگانی اجتماعی اند و نسبت به همنوعان شان رفتاري دوستانه دارند. همچنین فنچ ها علاقه زیادي به آبتنی دارند که شما باید این نکته را مدنظر داشته باشید و هر چند روز یکبار این امکان را براي آنها فراهم کنید. فنچ ها بیش از 400 گونه مختلف دارند که فنچ زبرا، فنچ بنگالی، فنچ زرد، فنچ دمگاه سفید، فنچ سبز، فنچ گلدیان، فنچ الماس دم آتشی، فنچ سوریه اي و فنچ بلوطی از شناخته شده ترین آنها هستند.
سهره : در واقع بر خلاف عقیده ي عموم مردم، سهره گونه اي از فنچ ها است و از نظر علمی در خانواده فرنجیلیده طبقه بندي می شود. سهره به خاطر آواز دلنشین و رنگ آمیزي زیبایش بسیار محبوب است و گاهی ممکن است با قیمت هاي بالایی به فروش برسد.
از نظر نگهداری سهره گونه اي آسان محسوب می شود و در صورت فراهم کردن محیط زندگی سالم و غذاي مناسب میتوان بدون هیچ مشکلی ان را نگهداري نمود. به دلیل اینکه سهره به طور بومی در مناطقی از ایران یافت می شود، ممکن است برخی افراد اقدام به صید و فروش غیر قانونی آن کنند، که توصیه بنده این است که فقط سهره هایی را خریداري کنید که در اسارت به دنیا آمده باشند.
سارمعمولی : سارها رابطه ي بسیار نزدیکی با مرغ مینا دارند و از نظر علمی نیز با آنها طبقه بنديمی شوند. سار معمولی 21 سانتی متر طول دارد، نر و ماده ي آن شبیه به هم بوده و داراي پرهایی به رنگ سبز براق می باشد. منقار آن در فصل جفتگیري، زرد و در بقیه ي فصول، سیاه می باشد. به جز فصل تولید مثل، در بقیه ي فصول به صورت گله اي زندگی می کنند. در اسارت تا حدودي دست آموز می شوند و نگهداري آنها بسیار آسان است.
طوطی ها : گروهی از پرندگان اند که بسیار معروف بوده و از گذشته هاي بسیار دور به عنوان حیوان خانگی نگهداري می شده اند. علت محبوبیت طوطی ها در میان مردم این است که آنها استعداد زیادي در یادگیري و تقلید صدا دارند و به علاوه رفتارهاي بسیار جالب و منحصر به فردي دارند. شکل ظاهري آنها نیز بسیار زیباست و رنگ آمیزي در برخی گونه ها بسیار متنوع و دلنشین است. طوطی ها نیز مانند سایر پرندگان به یک قفس براي زندگی نیاز دارند که البته اگر قفس آنها بزرگ تر باشد، خیلی بهتر خواهد بود. طوطی ها داراي گونه هاي بسیار زیاد و متنوعی اند که فقط تعداد کمی از آنها در بازار یافت می شوند.
مرغ عشق : اسم اصلی این پرنده در زبان انگلیسی باجریگار و در زبان فارسی طوطی استرالیایی است اما در ایران به اشتباه به آن مرغ عشق گفته می شود. این پرنده فراوانترین نوع طوطی در پرنده فروشی ها است. نگهداري آن نسبتاً آسان است و توانایی دست آموز شدن و یادگیري را دارا می باشند. طول بدن پرنده 21 سانتی متر و وزن آن 30 تا 40 گرم است. مرغ عشق در اسارت به طور متوسط بین 5 تا 8 سال عمر میکند و بیشترین طول عمر ثبت شده براي آن در قفس 11 سال است. امروزه نژاد هاي جدیدي از مرغ عشق در اسارت تولید شده که رنگ هایی متفاوت از مرغ عشق وحشی دارند. این پرنده به خوبی با انسان خو می گیرد و می توان آن را به خوبی آموزش داد. البته پرنده هاي جوان براي این کار مناسب تر اند.
کاسکو : کاسکو یا طوطی خاکستري آفریقایی، یکی از معروف ترین طوطی ها در تقلید صداشت. این پرنده استعداد و توانایی خوبی در یادگیري و تقلید صدا دارد به همین دلیل قیمت آنها در بازار بسیار بالا است و کاسکو هایی که کلمات بیشتري را یاد گرفته باشند به مراتب با قیمت هاي بیشتري خرید و فروش می شوند. اکثر افرادي که کاسکو نگهداري می کنند، می گویند که کاسکو آنها به عضوي از خانواده شان تبدیل شده است. این پرنده مانند یک بچه رفتارهایی شیرین و با مزه دارد، مثلاً با کمک منقارش از قفس بالا می رود، غذایی که در دست دارید را از شما می گیرد و حتی در صورتی که به آن آموزش داده شود می تواند شعر بخواند.
عروس هلندی : این پرنده در زبان انگلیسی کوکاتیل نام دارد و در زبان فارسی به آن طوطی کاکل دار و عروس هلندي گفته می شود. این پرنده در مقایسه با سایر حیوانات خانگی ، عمر طولانی تري دارد و بین 17 تا 20 سال عمر می کند. طول بدن آن 32 سانتی متر بوده و وزن آن در حدود 78 تا 125 گرم است. این پرنده به راحتی با صاحب خود ارتباط برقرار می کند و توانایی یادگیري و تقلید صدا را تا حدي داراست. عروس هلندي به راحتی در بازار یافت می شود و داراي قیمت پایین تري نسبت به کاسکو است. اگر قصد خرید این پرنده را دارید بهتر است پرنده هايجوان و یا جوجه ها را خری داري کنید زیرا هرچه سن آنها کمتر باشد ، زودتر به شما عادت می کنند و بهتر آموزش داده می شوند. این پرنده بسیار آرام و صلح جو بوده و رفتار خصمانه اي از خود بروز نمی دهد. به صاحب خود پایبند و وفادار است و نسبت به افراد ناشناس تا حدي محتاط.
طوطی برزیلی : این پرنده در اکثر نقاط جهان به اسم طوطی کوتوله و مرغ عشق آفریقایی شناخته می شود اما در ایران به آن طوطی برزیلی گفته می شود، البته باید گفت که این پرنده هیچ ارتباطی با برزیل ندارد. این پرنده بر خلاف سایر طوطی ها توانایی تقلید صدا را ندارد اما در عوض رنگ آمیزي زیبایی دارد. اندازه ي این پرنده به نسبت طوطی هاي دیگر کوچک است و همچنین قیمت آن نیز پایین تر است. این پرنده جزء طوطی هایی است که نسبتاً آسان در بازار یافت می شوند.
مرغ مینا : مینا پرنده کوچک و زیباست که استعداد بسیار خوبی در تقلید صدا دارد و این توانایی باعث شده که طرفداران زیادي در سراسر دنیا داشته باشد. مینا پرنده اي از خانواده استوماتیده است و داراي نژادهاي مختلفی همچون میناي معمولی، میناي گوشواره اي، میناي جنگلی، میناي تاجدار، میناي بالی و … است. تقریباً 21 گونه مینا در جهان وجود دارند. در بین پرندگان سخنگو ، مینا بعد از کاسکو بیشترین رکورد را در تقلید صدا دارد. برخی از مینا ها مانند میناي گوشواره اي بهتر از بقیه میناها تقلید صدا می کنند. مینا ها عموماً پرندگانی حسود اند و در صورتی که با پرندگان دیگري نگهداري شوند، ممکن است نگذارند که غذاي کافی به آنها برسد.
اصولاً مینا بر خلاف سایر پرندگان هنگام تغییر محل زندگی کمتر دچار استرس و افسردگی می شوند و زودتر به محیط جدید عادت می کنند. مینا ها پرندگان سازش پذیري اند و به هر شرایطی خود را وفق می دهند و همین باعث شده که آنها از مقاومت خوبی برخوردار باشند. بهتر است قفس آنها مکعبی شکل باشد و فضاي کافی براي بازي و گردش آنها داشته باشد. به دلیل اینکه مدفوع میناها آبکی است باید با فواصل کمتري اقدام به تعویض روزنامه ي کف قفس کرد. همچنین بهتر است کف قفس داراي یک صفحه مشبک باشد و روزنامه در زیر آن قرار بگیرد تا به اینصورت پاهاي پرنده در تماس مستقیم با مدفوع نباشد.
مینا پرنده ای همه چیز خوار است و در طبیعت از دانه ها، میوه ها و حشرات تغذیه می کند. می توان در قفس مینا ها را با ارزن، میوه هاي مختلف، جو، سبزیجات و… تغذیه کرد. همچنین باید همیشه آب تازه و تمیز در اختیار مینا قرار داشته باشد. مرغ مینا علاقه بسیار زیادي به آب تنی دارد و باید در فواصل زمانی منظم این شرایط را براي آن فراهم کرد تا حمام کند. به یاد داشته باشید که عمق آب زیاد نباشد. آب تنی منظم براي میناها بسیار مفید است زیرا موجب شادابی و پاکیزگی آنها می شود و احتمال ابتلا به بیماري هاي پوستی را کاهش می دهد. البته بهتر است در آب و هواي سرد آنها را حمام ندهید، همچنین هیچگاه مینا را مجبور به حمام کردن نکنید.
کبوترها : پرندگانی شناخته شده و داراي محبوبیت اند که از گذشته هاي دور توسط انسان ها اهلی شده اند. انسان کبوتر را به عنوان حیوان خانگی، جهت استفاده از گوشت و تخم آن پرورش می داده است و در طی زمان اقدام به تکثیر گزینشی آن نموده و نژادهاي جدید و مختلفی را به وجود آورده است. البته منظور ما در اینجا فقط کبوتر هاي اهلی نیستند، بلکه کبوتر هاي وحشی و قمري ها نیز شامل این گروه می شوند. در ایران نیز از دیرباز کبوترها به عنوان حیوان اهلی و نیز حیوان خانگی نگهداري شده اند و معماري خانه ها به گونه اي بوده است که جایگاهی براي لانه سازي کبوترها نیز داشته باشد.
البته هنوز هم در برخی خانه هاي قدیمی کبوترها با انسان همزیستی خوبی دارند. اما در زمان حاضر بیشتر از کبوترهاي زینتی و قمري ها به عنوان حیوان خانگی استفاده می شود و کبوترهاي گوشتی را صرفاً به خاطر گوشت و تخم آنها پرورش می دهند. کبوترها با انسان ها رابطه ي صمیمانه اي دارند و یکی از معروفترین و شناخته شده ترین رفتار آنها این است که وقتی به خانه جدیدشان عادت کنند، حتی اگر در فاصله دوري از خانه نیز رها شوند باز هم به خانه بر می گردند. کبوترها و قمري ها داراي گونه ها و نژادهاي بسیار زیادي هستند که در اینجا تصاویر برخی از زیباترین آنها نشان داده شده است.
خرگوش : خرگوش هاي اهلی را می توان درخانه بعنوان حیوان خانگی نگهداري نمود. خرگوش حیوانی اجتماعی بوده و به خوبی با انسان دوست می شود. براي نگهداري آنها به یک قفس نیاز دارید که ترجیحاً داراي فضاي کافی براي گردش حیوان باشد و ارتفاع آن نیز به حدي باشد که خرگوش بتواند به آسانی بر روي دو پاي خود بایستد. براي تغذیه خرگوش هاي خانگی از یونجه، جو، سبزیجات، میوه ها و حتی برگ درخت و چمن نیز میتوان استفاده کرد. همچنین می توان از غذاهاي تجاري نظیر پلت (ساچمه ای) برای تغذیه خرگوش بهره برد. براي تغذیه خرگوش ها همیشه تنوع را رعایت کنید و براي مدت طولانی از یک ماده غذایی استفاده نکنید.
در حال حاضر 47 گونه خرگوش توسط تولیدکنندگان خرگوش آمریگا پذیرفته شده است که برخی از آنها براي استفاده از گوشت و پوست و برخی هم براي کارهاي تحقیقاتی و تعدادي هم براي نگهداری در خانه بعنوان حیوان خانگی تولید می شوند. گونه هایی که براي نگهداري در خانه مناسب اند عبارت اند از: خرگوش لهستانی، خرگوش هلندي، خرگوش هاتوت کوتوله، خرگوش هیمالیایی، خرگوش رین لاندر، خرگوش هلندي گوش آویخته، خرگوش آمریکایی گوش آویخته و خرگوش خال دار انگلیسی.
خوکچه هندی : جانوری پستاندار از راسته جوندگان و خانواده خوکچگان هندی است که میتوان بعنوان حیوان خانگی پرورش داد. نام فارسی این جانور خوکچه هندی و نام انگلیسی آن خوک گینه است اما در واقع این جانور هیچ نسبتی با خوک ها ندارد و نه در هند زندگی می کند و نه حتی در گینه، بلکه بومی آمریکای جنوبی است. این جانور حدود 20 تا 25 سانتیمتر طول دارد و وزن آن بین 700 تا 1200 گرم است. معمولاً به طور میانگین 4 تا 5 سال عمر می کنند اما طول عمر 8 سال هم براي آنها در شرایط خوب گزارش شده است. خوکچه هندی جانوری آرام و صلح جو بوده و معمولاً به صورت گروهی زندگی می کند. خوکچه هاي هندي حیواناتی چابک نیستند و نمی توانند از جایی بالا بروند.
دوره آبستی خوکچه هندی نسبت به سایر جونگان بیشتر است و 60 تا 72 روز طول می کشد، آنها در هر زایمان می توانند تا 5 نوزاد به دنیا بیاورند. نوزادان با بدنی پوشیده از مو به دنیا می آیند و پنجه و ناخن دارند، آنها بلافاصله پس از تواد حرکت را آغاز می کنند و خیلی زود تغذیه با مواد جامد را شروع می کنند و در کنار آن از شیر مادر نیز تغذیه می کنند. نرها در 5 تا 6 هفتگی بالغ می شوند و ماده ها در چهار هفتگی بالغ می شوند. نرها با یکدیگر رفتار خصمانه ای دارند و در برابر هم موهاشان را پف می دهند، گوش هاي یکدیگر را گاز می گیرند و جیغ می کشند.
خوکچه هاي هندي در گروه هایی که تشکیل می دهند چند ماده و یک نر وجود دارد. خوکچه هندي به خوبی با انسان رابطه دوستی برقرار می کند، بسیار آرام و اجتماعی است، نگهداري آن آسان است و توانایی و استعداد یادگیري را دارد. تخمین زده می شود که 0/6 میلیون خوکچه هندي خانگی در ایالات متحده امریکا توسط دارندگان حیوانات خانگی نگهداري می شوند. خوکچه هندي به غیر از اینکه به عنوان حیوان خانگی نگهداري می شود، در آزمایشگاه نیز به عنوان حیوان آزمایشگاهی استفاده می شود.
همستر : یک حیوان خانگی از رده پستانداران، راسته جوندگان، خانواده حفاران و جنس همستر است. میانگین طول عمر همستر2 تا 4 سال ثیت شده است. همستر داراي نژادهاي بسیاري است که از میان آنها می توان به همستر سوري اشاره کرد که یکی از معروف ترین و شناخته شده ترین همستر است. برخی دیگر از نژادهاي همستر عبارت اند از: همستر روسی، همستر کوتوله چینی، همستر روبروفسکی، همستر تبتی، همستر اروپایی، همستر ارمنی، همستر مغولی، همستر گانسو، همستر کره اي و …
براي تغذیه همستر می توان از سبزیجات (کاهو، کرفس، لوبیا سبز، کلم، هویج و … )، میوه ها (سیب، گلابی، توت فرنگی، خربزه، هندوانه، هلو و زردالو) و دانه ها (ذرت، سویا، تخم آفتابگرادان) استفاده کرد. نباید غذاي زیادي در اختیار همستر گذاشت، زیرا همستر عادت دارد که غذاهاي اضافی را در لانه ذخیره می کند و غذاهاي انباشته شده در لانه معمولاً فاسد می شوند. همستر ماده در سن شش تا ده هفتگی و همستر نر در سن ده تا چهارده هفتگی به بلوغ جنسی می رسد. اما بهتر است تا سن چهار ماهگی آنها را مجبور به تولیدمثل نکنید.
مدت آبستنی این حیوان خانگی در حدود 15 تا 21 روز است و این مدت در برخی گونه ها بیشتر است. پس از تولد نوزادان، تا دو هفته نباید به آنها دست زد زیرا همستر ماده در صورت احساس خطر بچه هایش را خواهد خورد. از هفته سوم همستر ماده بچه هایش را از شیر می گیرد و پس از آن بچه همستر ها از غذاهاي جامد تغذیه می کنند و باید به تدریج همسترهاي نر و ماده را از هم جدا کرد تا در بین آنها درگیري رخ ندهد.
سنجاب : سنجاب یکی از بهداشتی ترین پستانداران جونده است و از نظر بهداشتی هیچ مشکلی برای نگهداری بعنوان حیوان خانگی ندارد اما از نظر رفتاري و همچنین از نظر قانونی مشکل دارد.
مشکل آن از نظر رفتاری این است که آنها قلمرو گرا هستند و خیلی دیر با انسان انس می گیرند و اگر فرد ناشناسی دستش را درون قفس آنها ببرد، براي حفاظت از قلمرو دست او را گاز می گیرند و رفتاري خصمانه از خود بروز می دهند. اکثر کسانی که سنجاب نگهداري می کنند، جاي چندین زخم ناشی گاز گرفتن و یا چنگ زدن سنجاب بر روي دستانشان وجود دارد.
سگ : از دیر باز سگ بعنوان بهترین دوست انسان همواره در خدمت او بوده و با توانایی های خود آدمی را شیفته خود نموده است. امروزه در تمامی کشورها جهان ازجمله در ایران هر روز به تعداد دوستداران این حیوان افزوده میشود و علاوه بر نگهداری از آن بعنوان یک حیوان خانگی و دوست خوب، در بسیاری از موارد جهت نگهبانی و حافظت از آن بهره گیری میشود. سگهای پلیس و امداد همواره در مواقع ضروری کارایی خود را بسیار دقیق و منظم نشان داده و توانسته اند جایگاه خاصی را بدست آورند.
از بین ۱۳۲ نژاد شناخته شده سگ تنها ۱۷ نژاد آن در ایران وجود دارند و بیشترین سگ های موجود در بازار داخل مربوط به کشورهای آلمان، ارمنستان، ترکیه، لهستان، بلژیک، انگلیس، استرالیا، چین و مالزی هستند. از معروف ترین نژادهای سگی که در بازار خرید و فروش میشود می توان به شین لو، بول داگ، دوبرمن، تری یر، ژرمن شفرد و شارپی و … اشاره کرد. سگ ها را می توان به دو دسته سگ های نگهبان و سگ های آپارتمانی (زینتی) تقسیم کرد که قیمت های آن ها با توجه به کارایی شان متفاوت است. بول داگ نیز از جمله پرطرفدارترین سگ هاست.
پرورش گربه : بیش از ۷۰ نژاد گربه وجود دارد، اما کمتر از ۴۰ مورد آنها گربه های واقعا خانگی هستند. انواع نژاد گربه مشخصه‌های خاص خودش را دارد، و شخصیت یک گربه تا حد بسیار زیادی به نژاد آن بستگی دارد. که ۳۱ نژاد از محبوب ترین و سودآورترین نژادهای گربه در جهان جهت پرورش و فروش بعنوان حیوان خانگی عبارتند از :
گربه حبشی، کرل امریکایی، مو کوتاه امریکایی، بیرمن، گربه بمبئی، گربه برمه ای، گربه مو کوتاه کالر پوینت، کورنیش رکس، دِوُن رکس، گربه مائو مصری، گربه اگزاتیک، گربه اگزاتیک، هاوانای قهوه‌ای، هیمالین، بابتیل ژاپنی، مین کوون، گربه مانکس، گربه جنگی نروژی، اوسی کت، گربه مو کوتاه شرقی، گربه پرشین، رگدال، راشن بلو، گربه ساوانا، اسکاتیش فولد، سلکرک رکس، گربه سیامی، گربه سیبرین، سنگاپوری، گربه سومالی، اسفینکس یا گربه ابوالهولی، آنقره ترکیه ای.