طرح توجیهی کاشت گل گاوزبان

طرح توجیهی کاشت گل گاوزبان
جهان امروز، جهان تولید، صادرات، ارزش افزوده و جهان برترین های اقتصادی است. حتی سیاست را توانمندان اقتصادی رقم می زنند. در این میان، در برخی کشورهای در حال توسعه از جمله ایران مزیت نسبی بخش کشاورزی بیش از سایر بخش های اقتصادی است.

زیربخش هایی از این بخش به واسطه شرایط آب و هوایی و برخی دیگر از مزیتها مانند نیروی کار ارزان، وجود نهاده های اولیه در داخل، وجود دانش بومی ارزشمند از جایگاه ارزنده ای برخوردار است. صنعت گیاهان دارویی از جمله این زیربخش ها می باشد.

حجم تجارت جهانی گیاهان دارویی بیش از 100 میلیارد دلار و برای سال 2050 رقم 5 تریلیون دلار پیشبینی گردیده است. حدود 25 % از بازار دارویی جهان به ارزش تقریبی 250 میلیارد دلار به داروهای مشتق شده از گیاهان اختصاص یافته است. سهم کشور ایران از این بازار بسیار پایین است.

همچنین سالانه تولید اسانس ها در جهان، بدون اسانس کاج (300 هزار تن) حدود 50,000 تن است که 70% آن در کشورهای صنعتی مصرف می شود و بیشترین مقدار آن در صنایع غذایی بهره برداری می شود. مجتبی میرعرب رضی کارآفرین آزادشهری است که توانسته در عرصه های مختلف همچون تولید کود ورمی کمپوست، چیپس میوه، قارچ و گیاهان دارویی، تولید گیاه گاوزبان و تولید زالو ورود کرده و موفقیت های چشمگیری را بدست آورد.

میرعرب افزود : گل گاوزبان مزیت های بسیاری دارد که شاید مهمترین آن نیاز آبی کم می باشد چون ما در منطقه ای قرار داریم که با بحران کم آبی مواجه است و از طرفی در بحث اشتغال پایدار می تواند خانواده ها را مشغول کند چون درآمد خیلی خوبی دارد.

گیاه شناسی

گل گاوزبان بیشتر در ارتفاعات رامسر، رودسر و تنکابن به صورت خودرو و نیز زراعی وجود دارد. بطور کلی شرایط آب و هوایی کوهستانی سردسیر و نیمه مرطوب که در طول بهار و تابستان دارای باران های متناوب هستند، برای کشت این گیاه مفید است. برگهای آن ساده، میوه آن نوک تیز و فندقی و سطح آن دارای برجستگی های کوچک و تیز می باشد.

فصل گلدهی گیاه از آغاز اردیبهشت تا اواخر مرداد است. گیاهی است علفی و یک ساله که ارتفاع ساقه آن تا 60 سانتیمتر می رسد. ساقه آن شیار دار و خاردار می باشد. برگ های این گیاه ساده و پوشیده از تارهای خشن است. گلهای آن به رنگ آبی، سفید و بنفش می باشد. این گیاه به ارتفاع تقریبی 20 – 80 سانتی متر و ساقه گل دهنده 60 – 80 سانتی متری است.

گل گاوزبان دارای کرک های نسبتا نرم است که بر روی برگها به حالت خوابیده و در سایر قسمت ها به صورت افراشته و مخلوط با کرک های کوتاه و متراکم است. ساقه گیاه تا حدودی ساده و خمیده به سمت بالا است. برگ های قاعده ای به طول حدود 20 سانتی متر و عرض 5 سانتی متر به صورت سر نیزه ای و در قسمت دمبرگ باریک شده و نوک تیزاند.

گل آذین با گلهای قیفی شکل به رنگ قرمز ارغوانی به طول 25 تا 40 میلی متر میله های پرچم نامساوی، میوه فندقه، ایستاده، با سطح ناهموار و غده دار و در هر جام گل 2 تا 4 عدد می باشد. که پس از خشک شدن به رنگ آبی یا بنفش در می آیند. در هر سنبله تعداد زیادی گل وجود دارد که به تدریج از پایین به بالا باز می شوند و این گل ها از نظر دارویی مهم هستند.

این گیاه چند ساله و دارای ریشه های نیمه غده ای که بطور عمودی تا عمق 50 سانتی متر در خاک فرو رفته است و به علت داشتن ریشه های اصلی و فرعی در اعماق خاک مقاومت آن در برابر خشکی خاک زیاد است. برگهای آن زبانه ای و پوشیده از خارهای ظریفی است که به آن حالت خشن می دهد و به همین علت به گاوزبان معروف است.

قسمت های مورد استفاده جام های به رنگ بنفش تا ارغوانی مورد مصرف است. که دارای قسمت لوله ای است و به تدریج به طرف بالا شیپوری شکل می شود. این جام ها بعد از خشک شدن به رنگ آبی تا بنفش در می آیند. ریشه اصلی گیاه طویل و چوبی است که درگیاهان چند ساله به قطر بیش از 10 سانتی متر می رسد. وزن خشک هر بوته گاوزبان در پایان سال سوم حدود 650 گرم و وزن هزار دانه 9 تا 12 گرم است.

دامنه انتشار (پراکنش) گیاه

گل گاوزبان در ایران و قفقاز انتشار دارد. در منطقه وسیعی از نواحی شمال ایران، گیلان و مازندران و گلستان، ارتفاعات کندوان، کلار دشت، ارتفاعات چالوس، بین منجیل و رستم آباد در راه رشت، جنگل گلستان و نواحی شمال غرب ایران، بین اردبیل تا آستارا می روید. پراکنش جغرافیایی این گیاه: 1000 متر تا ارتفاع 3000 متر. این گیاه مقاوم به خشکی است و در اکثر مناطق خشک و نیمه خشک و در خاكهای سبک و سنگین رشد خوبی دارد.

بنابراین می توان آنرا کشت نمود و محصول خوبی از این گیاه به دست آورد. همچنین گاوزبان ایرانی در ارتفاعات شمال کشور به صورت خودرو دیده می شود. این گیاه در ارتفاعات به صورت خودرو در مزارع، مراتع، باغات و جنگل های مخروبه می روید و در برخی مناطق به صورت خالص و یا در فواصل بین درختان داخل باغ ها زراعت می شود.

امکان کشت آن به صورت دیم در مناطقی با بارندگی بیش از 300 میلی متر و با پراکنش خوب وجود دارد اما طول دوره گلدهی سالیانه آن کاهش می یابد. همچنین، از سال سوم به بعد عملکرد آن به شدت کاهش می یابد که به میزان نزولات جوی بستگی دارد.

در هر خاکی قابل رویش است ولی خاكهایی با بافت متوسط و دارای مواد آلی برای تولید آن مناسب است در اراضی رها شده و دیم زارهای کم بازده با کشت این گیاه علاوه بر افزایش درآمد تولیدکنندگان، باعت عدم فرسایش خاک نیز می شود.

خواص دارویی گل گاوزبان

این محصول از نظر طب قدیم ایران سرد است. گل، سرشاخه و برگ گیاه دارای شوره، مواد لعابی و یک ماده تلخ است و به همین جهت عرق و ادرار را زیاد می کند.

• سنگهای کلیه و مثانه را خرد کرده و از بین می برد.
• این گیاه دارای اسیدهای چرب امگا 6 مانند لینولنیک اسید می باشد که برای روماتوئید مفید است.
• گل گاوزبان حواس پنجگانه را تقویت می کند. دم کرده آن نشاط آور بوده و رنگ رخسار را باز می کند.
• سینه را نرم می کند. تنگی نفس و دردگلو را شفا می دهد.
• دلهره و وحشت را از بین می برد. غم و غصه را کم کرده و برای کسانی که با خود حرف می زنند بسیارخوب است.
• از برگهای تازه آن برای درمان جوش های چرکی دهان و درمان برفک استفاده می شود.

تحلیل اقتصادی از آینده کشت این گیاه

تعداد نیروی کار لازم برای برداشت هر هکتار گل گاوزبان 70 تا 80 کارگر در روز است. بنابراین، محصول از نظر اشتغال زایی مهم است. از هر هکتار زمین حدود 400 تا 700 کیلوگرم به طور میانگین 600 کیلو گرم گل خشک به دست می آید. از این گیاه نیز می توان عسل مرغوبی به دست آورد چون گلهای این گیاه شهد زیادی تولید می کنند و عسل مرغوبی از آن به دست می آید. بنابراین، می توان در کنار تولید این گیاه به زنبورداری نیز پرداخت.

صادرات
گل گاوزبان به استان های تهران، خراسان جنوبی و رضوی، فارس، قزوین و همدان ارسال می شود. علاوه بر بازار فروش داخلی در کشورهای خارجی حاشیه خلیج فارس و عراق بازار خوبی دارد.

شرح فعالیت به عنوان یک شغل

این شغل از نوع تولیدی بوده و با هدف تولید اقتصادی گاوزبان و عرضه آن به بازارهای داخلی و خارجی ایجاد و توسعه می یابد. حوزه شغلی این حرفه با توجه به سوابق قبلی کشت بومی، از جنس توسعه ای به شمار می آید، زیرا هدف از این حرفه، تولید محصول با فناوری روز می باشد، به نحوی که از نظر کیفیت و نحوه عرضه نیز واجد نوآوری باشد.

این کسب و کار اهداف ذیل را دنبال می کند:

هدف کلان

• تولید اقتصادی و بومی سازی گیاه گاوزبان ایرانی و ایجاد اشتغال و درآمدزایی.

اهداف خرد

• اشباع بازارهای محلی از محصول با کیفیت گل گاوزبان ایرانی
• ارائه محصول در بسته بندی مطلوب و مورد نیاز بازار مصرف
• همکاری با شرکت سرمایه گذار برای فرآوری و بسته بندی گل
• افزایش زیرکشت و ایجاد واحد بسته بندی در جنب مزرعه
• صادرات گاوزبان ایرانی به سایر کشورهای مصرف کننده
• توسعه اشتغال فارغ التحصیلان بخش کشاورزی و نیروی کارگری
• صرفه جویی در مصرف آب و افزایش راندمان
• استفاده از اراضی مازاد زراعی جهت کشت
• تولید محصول با کیفیت برتر و بازارپسندی بهتر و امکانات صادرات آنها.