گزارش حاضر مطالعات امكانسنجی مقدماتی طرح توجیهی توليد كارتن از ورق آماده بوده که اين مطالعات در قالب متدولوژی مطالعات امكانسنجی تهيه گرديده است و مطابق متدولوژی فوق، ابتدا محصول مورد مطالعه به طور دقيق معرفی شده و سپس بررسی های لازم روی بازار آن صورت خواهد گرفت. تا با استفاده از آن سرمايه گذران و علاقه مندان محترم بتوانند كليه اطلاعات موردنياز را كسب و در جهت انجام سرمايه گذاری اقتصادی با ديد باز و مسير شفاف اقدام نمايند.
نام و كد محصول (آيسيک 3)
بسته بندی، آخرين مرحله در توليد هر كالايی ميباشد و اهميت آن برای همگان روشن و شفاف می باشد و كارتن ها محصولاتی هستند كه جهت بسته بندی كالاهای مختلف مورد استفاده قرار ميگيرند. كارتن ها علاوه بر استفاده بعنوان بسته بندی، عاملی نيز برای حفاظت فيزيكی كالای محتوی خود محسوب می شوند.
صنعت توليد كارتن را می توان در دو گروه طبقه بندی كرد :
گروه اول : اين گروه توليد كننده ورق كارتن می باشند. ورق كارتن در حالت عمومی متشكل از لايه های كاغذ كرافت است كه تعداد اين لايه ها معمولا سه تا پنج لايه بوده و در برخی شرايط خاص دو يا هفت لايه نيز تهيه می شود.
هر كدام از لايه های ورق نقش خاصی را در آن بر عهده دارند كه بر اساس آن نوع كاغذ و گراماژ آن، كيفيت و درجه استحكام تعيين و انتخاب می شود. اين گروه از توليدكنندگان با خريد كاغذ كرافت، اقدام به توليد ورق چند لايه نموده و آنرا جهت توليد كارتن به واحدهای كارتن ساز می فروشند.
گروه دوم : اين گروه با خريد ورق آماده از واحدهای گروه اول، اقدام به توليد كارتن آماده از آن می نمايند. لذا می توان گفت كه كار اين گروه تبديل ورق آماده به كارتن می باشد. عمليات چاپ روی كارتن از ديگر فعاليت های اين گروه محسوب می گردد. در طرح توجیهی حاضر هدف ايجاد واحد صنعتی مشابه گروه دو می باشد، يعنی اينكه اين واحدها اقدام به ساخت كارتن از ورق آماده خواهند كرد.
كد ISIC محصول
كارتن آماده مطابق طبقه بندی وزارت صنايع و معادن دارای كد آيسيک 21021211 می باشد.
شماره تعرفه گمركی
با مراجعه به كتاب مقررات صادرات و واردات وزارت بازرگانی شماره تعرفه 481910 برای كارتن آماده استخراج شده است
شرايط واردات
با مراجعه به كتاب مقررات صادرات و واردات وزارت بازرگانی، نتيجه گيری شده است كه محدوديت خاصی برای واردات محصول مورد مطالعه وجود ندارد. همچنين لازم به توضيح است كه حقوق گمركی در واردات اين محصول 25 درصد می باشد.
با مراجعه به اطلاعات موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتی ايران، نتيجه گيری شده است كه هنوز مؤسسه فوق برای كارتن آماده استاندارد خاصی را تدوين نكرده است.
موارد مصرف و كاربرد
كارتن ها برای بسته بندی كالاهای مختلف و همچنين بعضا در صنعت ساختمان برای عايق كاری، مورد استفاده قرار ميگيرد. از اينرو كارتن ها به همين منظور توليد و عرضه ميگردند.
بررسی كالاهای جايگزين و تجزيه تحليل اثرات آن بر مصرف محصول
اصليترين كالای جايگزين كارتن ها، كارتنهای پلاستيكی و همچنين پلاستيک شرينگ است. ذيـلاً توضيحات مختصری در اين خصوص ارائه شده است.
الف – مقايسه اثرات جايگزينی كارتن پلاستيكی برای كارتن كاغذی
| تحليل اثرات كالای جايگزين بر كارتن ها | |
| عوامل | شيوه اثرگذاری |
| قیمت | قيمت هر كيلو كارتن كاغذی به طور متوسط 13000 ريال و كارتن پلاستيكی 22000 ريـال است. از طرف ديگر وزن هر مترمربع كارتن كاغذی حدود سه برابر كارتن پلاستيكی است. لذا از آنجايی كه در صنعت كارتن سطوح جانبی كـارتن در تعيـين قيمـت نقـش دارد، لـذا بامقايسه قيمتها و جرم حجمی دو نوع كارتن ميتوان گفت كه نسبت فـوق بـسيار نزديـک هم است. از اينرو قيمت يكی از معيارهای اصلی است كه سبب ايجاد و توسعه جـايگزينی در كارتن ها ميگردد. |
| استحكام مكانيكی | استحكام مكانيكی كارتن های كاغذی برای كالاهای سنگين بيـشتر از كـارتنهـای پلاسـتيكی است. از اينرو در مواردی كه هدف بسته بندی كالاهای سنگين باشد، كارتنهـای پلاسـتيكی قابليت جايگزين برای كارتن های کاغذی را ندارند. |
| قابليت كاربردی | كارتنهای پلاستيكی در بخش عمده صـنعت غـذا، دارو، آرايـشی و بهداشـتی نمـيتواننـد كاربرد داشته باشند و لذا به صورت اتوماتيک كارتنهای كاغذی در اين حـوزه هـا جـايگزين كارتنهای پلاستيكی هستند. |
با توجه به جدول بالا، در مجموع ميتوان گفت درجه جايگزينی دو نوع كارتن همواره بالا است و در صورتی كه بالانس اين جايگزينی مورد بررسی قرار گيرد، نتيجه گيری خواهد شد كه وزنه سنگين جايگزينی همواره به سوی كارتنهای كاغذی است. (كارتن های كاغذی مطلوبيت بيشتری در بازار دارند.)
ب – مقايسه اثرات جايگزينی پلاستيک شرينگ برای كارتن كاغذی
| عوامل | شيوه اثرگذاری |
| قیمت | وزن متوسط پلاستيک شرينگ در يک بسته بندی مشابه كمتر از كارتن كاغذی است و ايـن امر سبب می شود كه قيمت تمام شده شرينگ ها كمتر از كـارتن باشـد و روی همـين امـر شرينگ ها به سرعت جايگزين مصرف بخشی از كارتن ها شده است. |
| زیبایی | شرينگ ها در محصولات بسته بندی شده دارای نمای زيباتری نـسبت بـه كـارتن هـا مـيباشند و لذا قابليت جايگزين آنها برای كارتن بيشتر است. |
| قابليت كاربردی | هر چند كه شرينگ ها در بخش عمده صنعت غذا، دارو، آرايشی و بهداشتی دارای كـاربرد هستند ولی اين اقلام نمی توانند براي بسته های سنگين مـورد اسـتفاده قـرارگيـرد و لـذا در حوزه بسته بندی سنگين شرينگها نميتوانند كاربرد داشته باشند و لذا به صورت اتوماتيک كارتنهای كاغذی در اين حوزه ها جايگزين خواهد گرديد. |
اهميت استراتژيكی كالا در دنيای امروز
كارتنها بعنوان يک كالای عمومی در صنعت بسته بندی مورد استفاده قرار می گيرد و اهميت خاصی از نظر استراتژیک ندارد.
كشورهای عمده توليدكننده و مصرف كننده
كارتن در اكثر كشورهای جهان توليد و مورد استفاده قرار می گيرد ولی در كشورهای كه ساخت كاغذ در آنها بيشتر است از ميزان تولیدی بالاتری برخوردار می باشند. از اينرو می توانيم از اين كشورها بعنوان كشورهای مطرح در توليد ياد كنيم. ذيلا به كشورهای فوق اشاره شده است.
• برزيل
• فرانسه
• هندوستان
• چين
• مالزی
• اتريش
• آلمان
• اندونزی
• روسيه
شرايط صادرات
از نقطه نظر مقررات وزارت بازرگانی ، برای صادرات محصولات توليدی طرح هيچگونه شرايط و محدوديتی وجود ندارد. ليكن از آنجايی كه اين محصولات، يك كالای صنعتی محسوب ميگردند، از اينرو ورود به بازارهای جهانی مستلزم برخورداری توليدكننده از شرايطی می باشد كه در جدول ذيل به برخی از آنها اشاره شده است:
| معرفی شرايط موردنياز برای صادرات محصولات طرح | ||
| ردیف | شرايط لازم | شرح |
| 1 | برخورداری از مزيت رقابتی به لحاظ قيمت | يكی از معيارهای مهم در صادرات ، برخورداری از قيمتهای رقابتی جهانی می باشد كه اين مورد نيز به شرايط اقتصاد كـلان كـشور در مقايسه با كشورهای مقصد صادرات باز می گردد.
از جمله اين شرايط ميتوان به نرخ ارز، نـرخ بهـره، قيمـت مـواداوليه، نرخ تورم و موارد مشابه اشاره كرد كه با توجه به متغير بودن عوامل فوق، لازم است توجيه پذيری اقتـصادی صـادرات در زمـان واقعی صادرات و كشورهای مقصد مورد تحليل قرار گيرد. |
| 2 | برخورداری از مزيت رقابتی به لحاظ كيفيت | كاغذ مورد استفاده در ساخت كارتن لازم است از كيفيـت مناسـب برخوردار باشد تا امكان وارد سازی آن به بازارهای جهـانی بوجـود آيد. |
| 3 | برخورداری از توان مالی مناسب | دوره وصول مطالبات در صادرات عمومـا بـالا اسـت از اينـرو لازم است صادركننده از توان مالی مناسب برخوردار باشد. |
| 4 | آشنايی كامل با امور تجارت جهانی | فعاليت در بازارهای جهانی مستلزم آگاهی كامـل صـادركننـده از مقررات و الزامات تجارت جهانی می باشد. |
بررسی سطح تكنولوژی توليد در واحدهای فعال
تكنولوژی مورد استفاده در كارتن سازی در مورد كليه واحدهای توليدی آن يكسان است و تفاوت خاصی بين تكنولوژيها وجود ندارد. و آنچه در اين فرايند دارای اهميت است درجه كيفيت ماشين آلات مورد استفاده در توليد است كه اين عامل سبب ايجاد سطح كيفيت كارتن توليدی می شود.
نگاهی به راندمان توليد (درصد استفاده از ظرفيت اسمی) در واحدهای توليدی فعال
بازار كارتن در كشور ما اشباع بوده و ميزان قابل توجهی مازاد عرضه در بازار وجود دارد. از اينرو كليه كارخانجات توليدكننده كارتن باستثنای كارتن سازان بزرگ و قديمی مانند كارتن ميهن، ايران،صنايع بسته بندی ايران، اهواز، البرز و چند كارتن ساز ديگر، ساير توليدكنندگان از راندمان بسيار پایینی برخوردار هستند.
نام كشورها سازنده ماشين آلات مورد استفاده توليد
كليه ماشين آلات يا به عبارتی خط توليد كارتن در كشورمان قابل تامين است. البته بايد در اينجا اشاره شود كه در واحدهای كارتن سازی، از ورق (شيت) آماده كارتن بعنوان ماده اوليه استفاده می نمايند و لذا ساخت ورق كارتن مقوله ديگری است كه در صنايع ديگر تهیه و بصورت آماده تحويل كارتن سازها می گردند.
روش توليد كارتن از ورق آماده
برای تهیه كارتن ، عموماً از ورق آماده استفاده ميشود. اين ورق توسط كارخانجات تولیدی آن ساخته شده و در اختيار كارتن سازها قرار ميگيرد. در طرح حاضر نيز همانند ساير واحدهای تولیدی ، ورق آماده از بازار تهيه شده و تبديل به كارتن خواهد شد که فرايند ساخت آن به صورت زير خواهد بود:
ورق (شيت) آماده كارتن ← برشكاری ورق به اندازه لازم هر كارتن ← برش فرم ورق و چاک زنی ← تاکردن ورق ← چسباندن ورق تا خورده و ساخت كارتن ← كارتن آماده فروش.
فرايند توليد كارتن، يک فرايند پيوسته می باشد. به طوری كه ورق كارتن پس از ورود به ابتدای خط تولید در آن حركت داده شده و عمليات برش، چاک زدن، تاكردن و چسباندن روی آن انجام گرديده و در نهايت كارتن آماده از انتهای خط خارج ميشود و به نوعی ميتوان گفت كه اپراتور دخالت خاصی در مراحل ميانی فرايند نداشته و كليه اين عمليات به صورت خودكار صورت ميگيرد.
تكنولوژی و روش تهیه كارتن در ساير كشورها همان روشی است كه در كشور ما انجام ميگيرد و تاكنون روش ديگری برای اين كار در نقاط ديگر جهان معرفی نشده است. آنچه كه در فرايند ساخت كارتن دارای اهميت است و حتی ميتوان گفت كه اين عوامل كيفيت كارتن ساخته شده را تشكيل داده و در كشورهای صنعتی از درجه بالاتری برخوردار می باشد موارد ذيل هستند:
- كيفيت و دقت عمل قالب های مورد استفاده
- كيفيت مواد اوليه مصرفی
- توان فنی و مهندسی ماشين آلات فرايند توليد
تعيين نقاط قوت و ضعف تكنولوژی های مرسوم در فرآيند توليد
با عنايت بر شرح ارائه شده تكنولوژی، نقاط قوت و ضعف آن در جدول زير جمع بندی شده است:
| نقاط قوت | نقاط ضعف |
| يكسان بودن تكنولوژی مورد استفاده در ايران و ديگر كشورهای جهان | – |
| عدم نياز تازه واردان به صنعت بـرای خريـد دانش فنی و تكنولوژی | – |
ماشين آلات
با توجه به فرايند توليد تعريف شده ماشين آلات زير برای يک واحد صنعتی كارتن سازی موردنياز می باشد.
| ردیف | ماشین آلات موردنیاز | منبع تامین |
| 1 | خط تولید كامل كارتن پلاستيكی با ظرفيت يک تن در ساعت شامل : ماشين دايكات ، ماشين برش ، ماشين چاپ 4 رنگ | داخلی |
معرفی نوع مواد اوليه عمده
ماده اوليه مصرفی طرح، ورق آماده كارتن است كه اين مواد در واحدهای مختلف تهیه و عرضه ميگردد.
تأمين مواد اوليه عمده
ورق آماده كارتن بطور كامل از داخل كشور قابل تامين است.
برآورد ميزان مصرف سالانه مواد اوليه
ميزان مصرف مواد اوليه طرح به طور كامل تابع ميزان توليد كارتن می باشد. از طرف ديگر بخشی از ماده اوليه به صورت پرت از آن جدا خواهد شد كه لازم است اين پرت به ظرفيت توليد اضافه شده و حاصل جمع به عنوان ميزان مصرف ساليانه مواد اوليه مورد توجه قرار گيرد.
با توجه به مطالب ذكر شده در نهايت ميتوان گفت كه ميزان مصرف مواد اوليه طرح به ميزان 5 درصد بيش از ظرفيت طرح لحاظ می گردد كه با توجه به ظرفيت عملی 5600 تنی لحاظ شده برای طرح، مصرف سالانه مواد معادل 5900 تن بر آورد می گردد.
بررسی تحولات اساسی در روند تأمين اقلام عمده موردنياز در گذشته و آينده
ماده اوليه مورد استفاده طرح ورق آماده كارتن است كه آنهم از كاغذ كرافت توليد می گردد.اين مواد در طرح حاضر توسط شركت های مختلف در كشور توليد میگردد ، در كشور ما قيمت كاغذ از روند بسيار نامتعادلی برخوردار است و وجود سفته بازی و دلالی در آن همواره سبب ايجاد آشفتگی میگردد.
بخشی از توليد كاغذ در اختيار دوليت قرار دارد و ايشان همواره سعی ميكند بازار را متعادل نمايد ولی وجود كاغذ وارداتی اين تلاش ها را بعضا ناموفق می نمايد. لذا در صورتيكه متوسط تغييرات قيمت را در چند سال گذشته مورد بررسی قرار دهيم در آن صورت می توان گفت كه متوسط افزايش قيمت ها از متوسط نرخ تورم اقتصادی كشور پائين تر بوده است.
محل مناسب اجرای طرح
| خلاصه مكان يابی اجرای طرح | |
| معيارهای مكان يابی | محل پيشنهادی اجرای طرح |
| همجواری با بازارهای فروش محصولات | كليه استانهای كشور |
| همجواری با بازار تأمين مواد اوليه | استانهای مازندران – مركزی – خوزستان – اصفهان – تهران – قزوين |
| احتياجات و نيازمنديهای ديگر طرح | كليه استانهای كشور |
| امكانات زيربنايی موردنياز طرح | كليه استانهای كشور |
| با ارزيابی محل های پيشنهادی، مكان اجرای طرح استان های زير پيشنهاد می گردد. مازندران – مركزی – خوزستان – اصفهان – تهران – قزوين. | |