پرورش ميكروگرين ها برای اولين دفعه از كاليفرنيای جنوبی آغاز گرديد بطوريكه از اواسط دهه 1990 ميلادی در ايالات متحده آمريكا رواج يافتند. این گیاهان اَشكال كوچكی از انواع گياهان خوراكی شامل سبزيجات، گياهان دارويی و نظاير آنها می باشند. آنها را بعنوان تقويت كنندۀ طعم غذاها در رستوران های ممتاز بكار می گيرند تا علاوه بر لذيذ ساختن غذاها به آنان ظاهری مطلوب و دلپذير ببخشند. ميكروگرين ها مازاد بر اينكه دارای طعم مطبوع و ظاهر دلنشين هستند، غالباً سرشار از عناصر غذايی گوناگون می باشند.
بدون هيچ گونه علت و دلايل نوظهوری بايد اذعان داشت كه پرورش ميكروگرين ها طی 15 سال اخير از مقبوليت ويژه ای در آمريكا و اروپا برخوردار شده اند بطوريكه جزء اصلی بسياری از غذاهای اعيانی و مهمانی های اشرافی را تشكيل می دهند و مايه مباهات آشپزخانه ها و رستوران های مجلل گرديده اند آنگونه كه هر مدت يكبار بر معرفی واريته های ديگری از گياهان بعنوان ميكروگرين های جديد و ابتکاری اقدام می گردد.
ميكروگرين چيست ؟
ميكروگرين ها مرحله گياهچه ای سبزيجاتی نظير : “كلم گل” يا “كلم بروكلی” و ريحان هستند كه حتی جوان تر از گياهچه هايی برداشت می شوند که در سالاد سبزيجات تازه مصرف می شوند و منتسب به گياهان كاملی هستند كه در مرحله گياهچه ای جوان و بعد از اينكه چندين برگ حقيقی متعاقب ظهور برگ های لپه ای پديدار گرديدند، برداشت و بزودی مصرف می شوند.
آنها از نوساقه ها كاملاً متمايزند زيرا نوساقه ها بسيار جوان هستند و درون آب و در شرايط تاريكی پرورش می يابند يعنی نوساقه ها به جوانه زنی خويش پس از بازشدن لپه ها در بستری از آب ادامه می دهند درحاليكه ريشه دار شده اند و همچنان به دانه ها متصل هستند. ميكروگرين ها فرمی ظريف از گياهان خوراكی جوان هستند كه از بذور انواع سبزيجات، گياهان دارويی و ساير نباتات با قابليت غذايی حاصل می گردند.
اندازه ميكروگرين ها از 1/5 – 1 اينچ با در نظر گرفتن ساقه ها و برگ هايشان متغير است. هر ميكروگرين دارای يک ساقه اصلی مركزی است كه آنرا در زمان برداشت دقيقاً از سطح زمين قطع می كنند. آنها دارای دو برگ لپه ای توسعه يافته و معمولاً دارای يک جفت از برگ های حقيقی كوچک و نسباً توسعه يافته اند.
در يک نمو بارز، ساقه و آرايش برگها در ميكروگرين ها به حدود ارتفاع 1/5 – 1 اينچ و پهنای 1 – 0/5 اينچ می رسند. متوسط محصول دهی برای اغلب ميكروگرين ها به مدت 10 – 7 روز از زمان جوانه زنی، توليد گياهک تا زمان برداشت است. ميكروگرين ها با وجود چنين اندازه كوچكی از طعم های قوی برخوردارند آنچنانكه گياهان رشد يافته از چنين ويژگیهايی برخوردار نمی باشند.
پرورش ميكروگرين ها
کشت ميكروگرين ها را در شرايط مشابه نوساقه ها يعنی بر بستری از آب، تاريكی و گرما انجام نمی دهند بلكه آنها را بر روی خاک و يا مواد جايگزينی نظير پيت خزه و مواد فيبری مشابه می كارند. ميزان تراكم بذور برای توليد این گیاهان تابعی از موارد استفاده و نوع واريته ها است. بسياری از واريته ها نيازمند 2 – 1 هفته و برخی ديگر 6 – 4 هفته برای پرورش يافتن هستند.
ميكروگرين ها زمانيكه اولين سری از برگهای حقيقی كاملاً توسعه يافتند، آماده برداشت خواهند بود. آنها را پس از آماده شدن از سطح خاک قطع می كنند و بدون ريشه هايشان بسته بندی می نمايند. هرگاه پس از قطع گياه همچنان تعدادی از ريشه ها به آنها متصل باشند و کشت گیاه در آب انجام نشده باشد آنگاه نمی توان آنها را نوساقه ناميد بلكه ميكروگرين شناخته می شوند.
ميكروگرين هايی كه در شرايط حضور نور خورشيد، فضای كافی و تهويه مناسب رشد می کنند در مقايسه با آنهايی كه تحت نور مصنوعی رشد می يابند، دارای طعم و رنگ مطلوب تری هستند. شرايطی كه برای پرورش مطلوب ميكروگرين ها تدارک می شوند، هيچگاه برای رشد پاتوژن های خطرناک و بيماری زا مناسب نيستند.
لذا برای عدم مغشوش شدن مفاهيم ميكروگرين ها و نوساقه ها هيچگاه نبايد از واژه هايی چون ” sprouts ” و ” sprouting ” در تبيين کشت ميكروگرين ها بهره گرفت. تفاوت هايی كه در اندازه و شكل بندی برگ های آنها ديده می شوند، منبعث از واريته هايشان می باشد.
بعنوان مثال : ميكروگرين “گل گاوزبان” از انواع ميكروگرين های خيلی بزرگ محسوب می شود زيرا حداقل 1 اينچ ارتفاع و يک جفت برگ لپه ای خيلی بزرگ و بدون هيچگونه برگهای حقيقی است. در مقايسه، ميكروگرين نعناع دارای برگ های لپه ای بسيار كوچكی است و می تواند دارای 4 – 3 برگ حقيقی تا قبل از رسيدن به ارتفاع 1 اينچی باشد.
بارزترين اندازه و شكل بندی برگ ها را در ميكروگرين ريحان می توان مشاهده نمود كه دارای 1/5 – 1 اينچ ارتفاع و 1 – 0/5 اينچ پهنا در تمامی طول گياهچه هايش است. اين ميكروگرين همچنين دارای برگهای لپه ای و يكسری از برگهای حقيقی می باشد.
پرورش ميكروگرين ها بر بسترهای خاکی و يا بسترهای “شبه خاک” نظير پيت خزه انجام می گیرد. آنها نيازمند سطوح بالايی از نور بويژه نور خورشيد، رطوبت نسبی کم و تهويه مطلوب می باشند. ميکروگرين ها را در مقايسه با توليد نوساقه ها با تراکم کمتری از بذورشان توليد می کنند.
دوره محصول دهی يعنی از مرحله کاشت و پرورش ميکروگرين ها تا برداشت آن برای اغلب واريته ها معمولاً 2 – 1 هفته است. البته توليد ميکروگرين برای برخی واريته ها حتی ممکن است به 6 – 4 هفته نيز به درازا بکشد. ميکروگرين ها زمانی آماده برداشت می شوند که برگ های حقيقی آنها کاملاً توسعه يافته باشند.
برداشت ميکروگرين ها را غالباً به کمک قيچی انجام می دهند و گياهچه ها را درست از سطح خاک قطع می کنند بطوريکه ممکن است حتی تعدادی از ريشه ها را نيز شامل شوند. برخی پرورش دهندگان ميکروگرين های توليدی را درحاليکه همچنان در حال رشد هستند، به همراه سينی و بستر رشدشان می فروشند زيرا مصرف كنندگان ممکن است گياهچه ها را با اندکی تأخير برداشت کنند.
بهرحال توجه داشته باشيد هر دفعه که سينی ها را از محيط رشدشان جدا ساخته و بفروش می رسانند در صورتيکه سريعاً مصرف نشوند، بزودی شروع به طويل شدن، رنگ پريدگی و نزول طعم می نمايند. محيط های مناسبی که برای پرورش ميکروگرين ها تدارک می يابند، بهيچ وجه موجب تشويق پاتوژن های خطرناک به تکثيرشدن نمی شوند.
اين شيوه پرورش ميکروگرين ها برای توليد نوساقه ها بکار گرفته نمی شوند. با تقويت طعم ميکروگرين ها بواسطه توليدشان در محيط طبيعی در مقايسه با نوساقه ها که بر بستری از آب رشد می کنند، می توان اذعان داشت که آنها اينک به اجزاء اصلی بسياری از غذاها تبديل شده اند درحاليکه برخوردار از اشکال متنوعی از برگ ها، بافت ها و رنگ های عالی هستند.
ويژگيهای ميكروگرين ها
ميكروگرين ها دارای سه بخش اصلی و عمده هستند :
- ساقه مركزی
- دو برگ لپه ای
- يک جفت برگ حقيقی جوان
ميكروگرين ها دارای اندازه های متفاوتی هستند كه اين موضوع بستگی به نوع واريته آنان دارد اما ارتفاع متوسط ميكروگرين ها را 1/5 – 1 اينچ توصيه می كنند. هر گاه طول گياهچه ها از ميزان توصيه شده بزرگتر گردد آنگاه نمی توان آنها را هنوز ميكروگرين دانست. در چنين مواقعی گياهچه هايی كه دارای طول بزرگتر از ميكروگرين استاندارد هستند را اصطلاحاً “سبزی ريزه” يا ” petite greens ” می نامند.
واريته های مناسب ميكروگرين
بذوری كه برای پرورش ميكروگرين ها بكار می روند، مشابه بذوری هستند كه جهت توليد ارگانيزم كاملی از گياهان دارويی و سبزيجات استفاده می گردند.
عمده ترين واريته هايی كه برای پرورش ميكروگرين ها بكار می روند شامل : | |
نام گياه | نام گياه |
تاج خروس | جعفری فرنگی |
چغندر غده ای | گشنيز |
منداب (كلزا) | شاهی يا ترتيزک |
ريحان | رازيانه |
كلم برگ | كلم پيچ |
كرفس | خردل |
چغندر برگی | جعفری |
تربچه | ترشک |
البته برخی واريته ها را همچنين می توان بصورت مخلوط با يكديگر كاشت. پرورش ميكروگرين های مخلوط از بافت، رنگ و مزه های مختلفی بهره مندند.
ويژگيهای معروفترين ميكروگرين های رايج بشرح زير هستند :
1. ميكروگرين ريحان سبز :
دارای برگ هايی به رنگ سبز روشن است كه رايحه ای عطرآگين را از خود متصاعد می سازند. عطر ريحان سبز می تواند اوقات بيكاری شما را خاطره انگيز سازد. آنرا می توان به ماكارونی، سوپ ها، دسرها، تاس كباب ها و پيش غذاها افزود.
2. ميكروگرين خيار :
دارای برگهايی به رنگ سبز روشن با بافت صاف و جذاب است. برگ ها كاملاً شاداب، گوشتی و پُر آب با طعم خاص خيار می باشند. افزودن برگهای ميكروگرين خيار به سالادها، اضافه كردن آنها به بشقاب غذاهای دريايی، ملحق كردن به پيش غذاها و قراردادن در لابه لای گوشت ها از جمله ساير موارد استفاده آنها می باشند.
3. ميكروگرين خرَدل ديژان :
- ديژان شهری در مركز كشور فرانسه است.
- خردل ديژان بمعنی خرَدل آميخته به خامه و ادويه می باشد.
- اين ميكروگرين دارای برگهايی جذاب به رنگ سبز روشن و شيک با طعم تند است.
- مزه اش همانند ادويه خرَدل ديژان می باشد.
- آنرا معمولاً به ميزان كم و بعنوان ادويه به گوشت های قرمز، ماكيان و غذاهای دريايی می افزايند.
4. ميكروگرين تربچه ياقوتی :
- ruby به معنی ياقوتی يا قرمز مايل به سياه و بعبارتی قرمز سير می باشد.
- دارای برگ هايی مسحور كننده به رنگ بنفش تيره كه به ساقه هايی به همين رنگ متصلند.
- برگ ها سرشار از آنتی اكسيدان ها، شاداب و با طعم تربچه ادويه ای هستند.
- آنرا می توان در سالادها، انواع سوپ ها و تاس كباب ها بطور كامل بكار گرفت.
5. ميكروگرين تره خراسانی :
- از مواد اوليه مطلوب جهت آشپزی است.
- دارای برگهايی زيبا و پَروَش به رنگ سبز می باشد.
- دارای طعمی خوشمزه مشابه نارنگی است.
- آنرا میتوان بعنوان طعم دهندۀ شگفت آور در همراهی با گوشت ماكيان و غذاهای دريايی بكار گرفت.
- افزودن آن به دسرها باعث القاء طعم مركبات مي شود.
6. ميكروگرين واسابی :
- واسابی : از خانواده كروسيفره (صليبيان) و بومی خاور دور است.
- سوشی : خوراک ژاپنی شامل برنج آب پَز، سركه و لايه های گوشت خام يا پختۀ عمدتاً دريايی است.
- ساشيمی : خوراک ژاپنی حاوی باريكه های ماهی خام با سُس مخصوص است.
ميكروگرين واسابی برگهايی به رنگ سبز روشن و جذاب دارد. مزه آن به هيچيک از مزه های ميكروگرين های ديگر مشابهت ندارد. دارای طعمی نظير ادويه جات انفجاری (خيلی تند) است لذا بلافاصله پس از مصرف سبب پاک شدن سينوس های پيشانی انسان می شود. می تواند طعم تند مطبوعی را به غذاهای دريايی، سوشی، ساشيمی و ساير خوراک های آسيايی بدهد.
7. ميكروگرين نعناع ليمويی :
- دارای برگ هايی به رنگ سبز با زمينه ای ارغوانی است.
- طعم آن معجونی از نعناع و ليمو می باشد.
- افزودن برگ های سبز رنگ، معطر و دلپذيرش باعث مقبوليت بشقاب های غذا می گردد.
- مطلوبيت آن در صورت مصرف با غذاهای دريايی افزون تر می شود.
- می تواند به سالادها و دسرها طعم مركبات بدهد.
- آنرا در سوپ ها و نوشيدنی های معجون شناور می سازند تا معطرشان گرداند.
8. ميكروگرين نعنای اسطوقدوسی :
- دارای برگهايی به رنگ سبز روشن كه از زيبايی ظاهر و بافت دلپذير برخوردارند.
- برخوردار از طعمی دلنشين كه مخلوطی از نعناع معطر و اسطوقدوس است.
- تقويت كنندۀ دسرها و نوشيدنی های معجونی است.
- اغواگر بشقاب های گوشت قرمز و ماكيان بنحوی كه حقيقتاً دهان انسان را آب می اندازد.
مزایای پرورش ميكروگرين ها
برخی از مهمترين مزايای پرورش ميكروگرين ها بشرح زير می باشند :
- سالم بودن : ميكروگرين ها سرشار از آنزيم های حياتی، ويتامين ها، عناصر معدنی و كلروفيل هستند اما آنها از جمله غذاهای تازه ای نيستند كه شما غالباً به ميزان زيادی روزانه مصرف می كنيد.
- سهولت کاشت : کشت ميكروگرين ها را می توان با شيوه هيدروپونيک و بدون هيچگونه نيازمندی ويژه ای انجام داد. آنها را می توان با استفاده از يک بشقاب كوچک در داخل و يا خارج از محيط خانه ها پرورش داد. ميكروگرين ها فضای بسيار كمی لازم دارند و ظاهری نظير باغچۀ كوچک را متجلی می سازند.
- تفريح و سرگرمی : ميكروگرين های پرورشی نه تنها سالم و خوشمزه هستند بلكه بعنوان نوعی مبارزه طلبی، تفريح و سرگرمی نيز مطرح می باشند.
- خوشمزه بودن : بدين طريق می توانيد از انواع طعم ها و مزه ها برخوردار شويد زيرا گياهان حداكثر طعم و مزه خويش را در اولين مراحل رشد يعنی دوره ميكروگرينی بروز می دهند.
- متفاوت بودن : دوستان و خويشان را با شيوه ای جديد و مهيج مبهوت سازيد زيرا ميكروگرين ها می توانند با افزوده شدن به سالادها، ساندويچ ها، سوپ ها و بعنوان چاشنی به تكميل طعم و كيفيت غذاها كمک نمايند.
- پرورش ميكروگرين ها در شرايط اقليمی ايده آل انجام می شود لذا از بالاترين كيفيت غذايی برخوردارند.
- ستبر، پُر رنگ و مملو از طعم های مختلف هستند.
- ماندگاری خوبی در شرايط خارج از يخچال دارند.
- طيف گسترده ای از ارقام مختلف گياهی را تا بيش از 115 نوع فرا می گيرند.
- قابليت کشت ميكروگرين ها در تمامی ماه های سال وجود دارد.
- قابليت حمل و نقل شبانه را دارا هستند.
- در برخی از كشورها نظير آمريكا بشدت مورد استقبال می باشند.
- ميكروگرين ها بر قله لطيف ترين مواد اوليه آشپزخانه ای در تمام دنيا قرار گرفته اند.
- اينگونه مواد را در اقاليم معتدل و آفتابی سانتياگو و كاليفرنيا کشت می کنند.
- ميكروگرين ها با وضعيت قوی، پُر رنگ، شاداب و خوش طعم کشت می شوند.
- کشت ميكروگرين ها در شرايط مناسب و شيوۀ صحيح باعث افزايش كيفيت و خلوص آنها می گردد و گرنه باعث عدم طعم، رنگ پريدگی و نخ مانندشدن می شويد.
- امكان پرورش ميكروگرين ها در سراسر جهان وجود دارد و بدينگونه امكان دسترسی به بهترين مواد اوليه مورد نياز آشپزخانه ای فراهم می گردد.