گزارش حاضر مطالعات امکانسنجی مقدماتی طرح توجیهی تولید قالپاق خودرو می باشد ، ابتـدا محـصول مورد مطالعه به طور دقیق معرفی شده و سپس بررسی های لازم روي بـازار آن صـورت خواهـد گرفت ، قالپـاق یـک قطعـه نـسبتا تزئینی در خودرو است.
قالپاق ها روی رینگ های چرخ ها نصب شده و بدینوسیله ظـاهر زیبـایی را به آن ارائه می دهد ، قالپاق ها بجزء نقش زیبایی ظاهری نقش دیگـری در خـودرو ندارنـد ، هـر خودرو به تعداد چرخ های خود نیازمند استفاده از قالپاق است. قالپاق ها از مواد پلاستیکی ساخته می شوند و دارای انعطـاف بـالا و وزن بـسیار پـائین مـی باشند و بدین ترتیب وجود آن روی چرخ ، سبب وارد آمدن هیچگونه بار اضافی بـر خـودرو نمـی شود.
هر قالپاق برای استفاده در رینگ خاصی ساخته می شود ، از اینرو به تعـداد تنـوع رینـگ چـرخ های موجود خودروها نیاز به تنوع قالپاق خواهد بود. از طـرف دیگـر بـه منظـور افـزایش بـازار پسندی این محصول ، تولیدکنندگان اشکال مختلفی را در ساخت قالپاق به آن اعمال می نمایند تـا بواسـطه آن بتوانند با ارائه تنوع ظاهری متفاوت ، سلایق مختلف را پوشش دهند.
کد ISIC تولید قالپاق
مطابق طبقه بندی وزارت صنایع و معادن، قالپـاق چـرخ ، دارای کـد آیـسیک 34301512 مـی باشند.
شماره تعرفه گمرکی
شماره تعرفه گمرگی قطعات خودرو بر اساس سهم تولید داخل آنها تعیـین شـده اسـت ، و از آنجائیکه قطعات مورد مطالعه در قسمت های مختلف خودرو دارای کاربرد هستند ، لذا نمـی تـوان قطعه خاص را تعیین و شـماره تعرفـه دقیقـی را بـراي آن عنـوان کـرد. از اینـرو در جـدول زیـر شماره تعرفه بر اساس تقسیم بندی وزارت بازرگانی آورده شده است.
| تعرفه گمرکی و حقوق ورودی قطعات منفصله خودرو | ||
| شرح قطعات | شماره تعرفه گمرکی | حقوق ورودی |
| قطعــات منفــصله بــرای تولیــد خودروهــای اتوبــوس و مینی بوس | ||
| با ساخت داخل کمتر از 14 درصد | 98870210 | 20 |
| با ساخت داخل بیشتر از 14 درصد | 98870230 | 4 |
| با ساخت داخل 14 لغایت 40 درصد | 98870220 | 10 |
| قطعات منفصله برای تولید سواری | ||
| تقسیم بندی این قطعات از 14 درصد ساخت داخل تا 90 درصد به صورت پلکانی میباشد. | شـماره تعرفـه بـر حـسب درصـد ســاخت داخــل از 98870311 تــا 98870338 است. |
حقوق ورودي بر حسب درصد ساخت داخل از 27 تا 90 درصد متغیر است. |
قطعات مورد مطالعه یعنی تولید قالپاق نیز در قالب تقسیم بندی بالا قرار میگیرند.
شرایط واردات محصول
با مراجعه به کتاب مقررات صادرات و واردات وزارت بازرگانی، نتیجه گیـری شـده اسـت کـه محدودیت خاصی برای واردات قطعات مورد مطالعه وجود ندارد.
لذا با پرداخت حقوق گمرکی به شرح میزان ذکر شـده در جـدول بـالا ، امکـان واردات وجـود خواهد داشت.
همانطوریکه ذکر شد مطابق مقـررات منتـشر شـده از سـوی وزارت بازرگـانی، هیچگونـه محدودیت قانونی برای واردسازی قطعات خودرو وجـود نـدارد، لـیکن لازم اسـت در ایـن خصوص به مورد بسیار مهم زیر توجه شود.
الف – بازار قطعات خودرو درکشورمان به سه گروه AM _ OES _ OEM تقسیم مـیگـردد و شرایط خرید این گروهها به صورت زیر است:
بازار OEM
در این بازار به طورکامل قطعات از داخل کشور تهیـه مـیشـود و لـذا در صـورتی کـه امکـان ساخت داخل برای قطعه ای موجود نباشد. خودروساز خود رأساً اقدام به واردسازی قطعـه مـوردنیاز مینماید. لذا واردات توسط غیـر و فـروش آن بـه خودروسـاز اتفـاق نمـیافتـد (خودروسـاز قطعات وارداتی را خرید نمی کند).
بازار OES
شرایط این بازار نیز مشابه شرایط عنوان شده برای بازار OEM است.
در این بازار شرایط رقابتی برقرار است ، لذا در صورتی که قطعات وارداتـی قابلیـت رقابـت بـه لحاظ کیفی و قیمت به موارد مشابه داخلی را داشته باشند، امکان واردات وجود خواهد داشت.
با توجه به مطالب ذکر شده ، می توان عنوان کرد که عملا” امکان واردات و فـروش قطعـات در بازار OEM و OES تنهـا بـرای شـرکتهای خـودرو سـاز قابـل انجـام بـوده ولـی در بـازار AM واحدهای مختلف امکان واردسازی و فروش قطعات منفصله خودرو را دارا هستند.
ب – قالپاق در گروه قطعات تند مصرف خودرو طبقه بندی میگردند، لذا مـصرف آن در بـازار خدمات پس از فروش بسیار بالاتر از بازار خودروسازان است.
ج – با توجه به مطالب ذکر شده ، قابل نتیجـه گیـری اسـت کـه علیـرغم نبـود محـدودیت بـرای واردات، عملاً واردات این قطعات محدود می باشد.
بررسی استانداردهای موجود در مورد محصول
محصول مورد مطالعه، قالپاق خودرو است این قطعات خود به عنـوان یـک محـصول واسـطه در تولید یا تعمیرات خودرو ها مورد استفاده دارند، از اینرو ماهیت این قطعـات طـوری اسـت کـه نمیتوان استاندارد خاصی را برای آن تعیین کرد و لذا هیچگونه استاندارد ملی یا بین المللـی بـرای این قطعات وجود ندارد.
ولی باید گفت که تولید این قطعـات تحـت مشخـصات فنـی ارائـه شـده از طرف خودرو سازان صورت میگیرد که به نوعی نیـز مـیتـوانیم مشخـصات فـوق را بـه عنـوان الزامات و استانداردهاي موردنیاز در تولید تلقی نماییم.
مشخـصات فنـی قطعـات در قالـب نقـشه فنی، برگ آنالیز مواد اولیه مصرفی و برگ مشخصات مکانیکی و متالوژیکی از طرف هـر خـودرو ساز تهیه و ارائه میگردد که رعایت تک تک آنها از طرف سازندگان امری اجتناب ناپذیر است ، همچنین لازم به ذکر است که هر شرکت خودرو ساز استاندارد و الزامات فنـی مخـصوص بـه خود را دارا است.
موارد مصرف و کاربرد محصولات
محصول تولیدی طرح قالپاق خودرو است و لذا کاملا واضح است که مورد مـصرف و کـاربرد این قطعات در خودرو سازی است و می توان گفت که هر خـودرو بـدون اسـتثناء از ایـن قطعـات استفاده می کنند ، لیکن مشخصات فنی آنها به نسبت نوع خودرو متفاوت است.
بررسی کالاهای جایگزین و تجزیه و تحلیل اثرات آن بر مصرف محصول
ماهیت طرح حاضر، قطعه سازی است و در صنعت قطعه سازی نیز تولید براسـاس مـستندات فنی، نقشه، روش تولیـد و دسـتورالعمل هـای آن صـورت مـیگیـرد و لـذا خـارج از فراینـد فـوق، نمیتوان قطعه ای را تولید و عرضه کرد ، از طرف دیگر هـر قطعـه در جایگـاه خـود دارای کـاربرد است. به طوری که در عوض یک قطعه، هیچ نوع قطعه دیگری را نمیتـوان اسـتفاده کـرد.
از اینـرو در مجموع میتوان گفت که برای محصولات تولیدی طرح، هیچگونه کالای جایگزین وجـود نـدارد. البته واردات همین قطعات یا قطعات تولید شده توسط دیگر واحدهای صنعتی وجـود دارنـد کـه از موارد فوق نیز به عنوان محصولات رقیب می توان یا کرد نه محصولات جایگزین.
بررسی اهمیت استراتژیکی کالا در دنیای امروز
قطعه سازی یکی از صنایع مادر و اساسی در هر کشور به شمار می آید. این قطعات خـود بـه عنوان کالای واسطه ای در تولید انواع خودرو یا بـازار خـدمات پـس از فـروش آن مـورد اسـتفاده دارند. از اینرو توسعه صنعت قطعه سازی به مفهوم توسعه صنعت خودروسازی کـشور اسـت و لذا مجموعه قطعه سازی را میتوان به عنوان یکی از محورهـای توسـعه کـشورها تلقـی کـرد.
شرایط صادرات
از نقطه نظر مقررات وزارت بازرگـانی، بـرای صـادرات محـصولات تولیـدی طـرح هیچگونـه شرایط و محدودیتی وجـود نـدارد ، لـیکن از آنجـایی کـه ایـن محـصولات، یـک کـالای صـنعتی و مهندسی محسوب میگردند.
از اینرو ورود به بازارهای جهـانی مـستلزم برخـورداری تولیدکننـده از شرایطی همچون : 1- برخورداری از مزیت رقابتی به لحاظ قیمت ، 2- برخورداری از مزیت رقابتی به لحاظ کیفیت ، 3- برخورداری از توان مالی مناسب و 4- آشنایی کامل با امور تجارت جهانی می باشد.
فرایند تولید قالپاق به صورت زیر است:
1- شارژ مواد پلاستیک در ماشین تزریق
2- تزریق مواد پلاستیک در قالب
3- بیرون آوردن قطعه از قالب و ترمیم آن
4- نصب حلقه فلزی
قالپاق چرخ از طریق تزریق پلاستیک تولیـد مـی گردد . همچنین حلقه پشت آن نیز ابتدا توسط ماشین مربوطـه تولیـد و سـپس روی قالپـاق نـصب می گردد.
بررسی سطح تکنولوژی تولید در واحدهای فعال
تکنولوژی مورد استفاده در ساخت قالپاق در مـورد کلیـه واحدهای آن یکسان است و تفاوت خاصی بین تکنولوژيها وجود نـدارد. لـیکن آنچـه کـه سبب ایجاد تمایز بین قطعات تولید شده کارخانجات مختلف نـسبت بـه همـدیگر مـیتوانـد بـشود ، شامل موارد زیر خواهد بود:
- توان مهندسی واحد تولیدی در انتخاب مواد
- دقت و کیفیت قالب ها
- دقت عمل در فرایند تزریق پلاستیک
همچنین در اینجا باید گفت که تکنولوژی تولید قالپاق علاوه بر ایران در سایر نقاط جهـان نیـز به همان شکلی انجام میگیرد کـه در فراینـد بـالا شـرح داده شـده اسـت و لـیکن همچنـان کیفیـت قطعات ساخته شده نیز به مشابه مطالب ذکر شده در بالا، تابع توان مهندسـی، دقـت عمـل اپراتورهـا و کنترل کیفیت و همچنین کیفیت عملیات حرارتی خواهد داشت.
مقایسه روش تولید معمول کشورمان با دیگر کشورهای جهان
تکنولوژی و روش تولید محصول طرح در سایر کشورها همان روشـی اسـت کـه در کـشور مـا انجام میگیرد ، لیکن آنچه که در فرایند تولید این قطعات دارای اهمیت است و حتی مـیتـوان گفـت که این عوامل کیفیت قطعه تولید شده را تـشکیل داده و در کـشورهای صـنعتی از درجـه بـالاتری برخوردار میباشد موارد ذیل هستند:
توان مهندسی واحد تولیدی در انتخاب مواد اولیه پلاستیکی
دقت و کیفیت قالب ها
کیفیت و دقت ماشین تزریق
دقت عمل کنترل کیفیت در جلوگیری از ورود قطعات نامرغوب به مجموعه قطعات آماده فروش.
حداقل ماشین آلات و تجهیزات
با توجه به فرایند تولید تعریف شده ماشین آلات زیر بـرای یـک واحـد صـنعتی سـاخت قالپـاق موردنیاز می باشد.
| ردیف | ماشین آلات و تجهیزات تولید قالپاق |
تعداد | منبع تامین |
| 1 | ماشین تزریق پلاستیک و تجهیزات جانبی | 2 | داخل |
| 2 | ماشین فرم مفتول | 1 | داخل |
| 3 | قالبهای تزریق | 4 | – |
| 4 | تجهیزات تریم | 4 | – |
تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاهی
طرح حاضر نیاز به تجهیزات کارگاهی ندارد چـرا کـه بـا اسـتفاده از ماشـین آلات تولیـدی آن، امکان اجرای فعالیتهای تعمیراتی نیز وجود دارد. همچنـین در خـصوص تجهیـزات آزمایـشگاهی نیز لازم است ذکر شود که نیـاز بـه تجهیـزات آزمایـشگاهی در سـطح یـک کارگـاه قطعـه سـازی میباشد. ایـن تجهیـزات شـامل دستگاه سختی سنج پلاستیک ، دستگاه تست عمر ، سیمیلاتورهای و …. است.
معرفی نوع ماده اولیه عمده و منابع تامین
ماده اولیه مصرفی تولید قالپاق ، پلاستیک پلی پـروپیلن اسـت کـه ایـن مـواد براسـاس گریـد و آنـالیز شیمیایی آنها درجه بندی میگردند. تعیین نوع گرید این مواد بـا توجـه بـر مشخـصات فنـی قطعـه نهایی صورت میگیرد ، همچنین در هر قالپاق مقداری نیز مفتول فولادی مصرف دارد.
پلاستیک و مفتول مصرفی طرح بطور کامل از داخـل کـشور قابـل تـامین اسـت ، مجتمـع هـاي پتروشیمیایی تولید کننده پلاستیک مورد نیاز می باشند، همچنین در مـورد مفتـول نیـز مـی تـوان گفت که این ماده براحتی در کلیه بازار آهن فروشان قابل تهیه است.
جمع بندی در خصوص احداث واحدهای جدید
نتیجه بررسی های بازار چنین بر می آید که در سال هـای آینـده بـازار کـشور از کمبـود عرضـه برخوردار خواهد بود و پس از بهـره بـرداری از واحـدهای در حـال ایجـاد ، ایـن کمبـود برطـرف نخواهد شد.
بنابراین قابل نتیجه گیری است که ایجاد واحدهای جدید بـرای تولیـد ایـن قطعـات در شرایط کنونی توجیه پذیر است، همچنین بـا توجـه بـر وجـود مزیـت نـسبی کـشورمان در تولیـد محصولات پلاستیکی ، از نظر صادرات نیز می توان طرح را توجیه پذیر ارزیابی کرد.