تولید ام دی اف و نئوپان از شاخ و برگ و ضايعات درخت خرما
چوب و فرآورده های آن كاربرد بسيار در زندگی و صنعت دارند. از آنجا كه چوب يک محصول بيولوژيكی است دارای خواص و ويژگی های متعدد و مختلفی از جمله چگالی، استحكام، مقاومت در برابر رطوبت و دما و … است، كه تعيين كننده كاربردهای مختلف چوب می باشند. استفاده از چوب در زمان های مختلف در ايران مرسوم بوده و در كشاورزی، خانه سازی و همچنين ساخت آلات و ابراز استفاده می شده است.
راهكارهای مناسب و روش های نوين
آثار و بقايای درختان خرما از منابع مواد آلی محسوب می شوند كه در سيستم پايدار و در راستای حفاظت از منابع محيط زيست می بايست با روش مناسبی حتی بعد از موارد گوناگون بهره برداری، بصورت فرآيند شده به خاک نخلستان برگردد.
كاربرد اين ضايعات چه به صورت مستقيم و چه غير مستقيم، در راستای تامين بخش مهمی از مواد آلی خاک و ماده اوليه بستر كشت قارچ و همچنين خوراک دام، گامی ارزنده در راستای توسعه و افزايش منابع پروتئينی گياهی و حيوانی محسوب می شود، ضمن اينكه بازگشت صحيح اين منابع غنی سازی خاک از مواد آلی و حفظ حاصل خيزی را به همراه خواهد داشت.
ارزش غذايی كاه برگ خرما بر اساس آزمايشات مركز تحقيقات دام استان بوشهر
كاه خام :
- پروتئين : 75/3 درصد
- ماده خشک : 94 درصد
- انرژی خام : 4726 کیلو کالری / گرم
- فیبر : 42 درصد
- کلسیم : 0/7 درصد
- فسفر : 0/06 درصد
كاه به عمل آوری شده :
- ماده خشک : 37/94
- پروتئين : 12/3
- فيبر : 2/39
- خاکستر : 11
- انرژی خام : 4712
در صورتی كه مواد اوليه مصنوعات چوبی را به چند دسته تقسيم كنيم، يكی از انواع مهم اين دسته بندی MDF خواهد بود كه يكی از انواع مختلف تخته های چند لايه متشكل از ذرات يا فيبر و يا متشكل از لايه های چوب اورجينال است. در صورتیكه ماده خام اوليه از چوب به ورنی ها، ذرات يا فيبرها تغيير كند، محصولات متفاوتی به دست خواهد آمد نظير Letronو MDF كه هر كدام، ويژگيها و خواص ويژه خود را خواهند داشت.
ام دی اف يكی از انواع تخته های فيبری ساخته شده از چوب يا مواد سلولزی است كه به صورت فيبری با پوشش رزينی، در درجه حرارت و تحت فشار بالا پخته شده و پرس می گردد و غالباً به صورت ورقه ها و تخته های قابل استفاده در ساخت مصنوعات مختلف، جايگزين چوب می شود.
ساختار همگن و يكنواخت آن بدون هيچ گونه حفره و رگه قابل شناسايی و سطح كاملاً صاف، ويژگيهای ساده تر اما قابل توجه تری نسبت به چوب دارد و قابليت های منحصر به فرد آن را در زمره يكی از مواد پر مصرف در تهيه انواع دكوراسيون ها و مصنوعات اداری، خانگی، تجاری و نمايشگاهی قرار داده است.
توليد انواع مختلف اين محصول در جهان دامنه كاربرد آن را بسيار وسيع كرده است. امروزه می توان تخته فيبرهای نيمه سنگين بسيار متنوعی از جمله تخته های سه لايه يا يكنواخت و همگن، تخته های نازك و ضخيم در ابعاد مختلف، تخته های با فرم آلدئيد،
كم فرم آلدئيد يا بدون فرم آلدئيد، تخته های تبديل به سايز شده، روكش شده، لبه چسبانده، نقش برجسته، قالب گيری شده، ابزار خورده، پروفيل شده، با دانسيته های بسيار متنوع (كم يا زياد)، مقاوم در برابر رطوبت، آب، آتش، قارچ، حشره و … را در بازارهای جهانی يافت.
کد آیسیک
محصول توليدی در اين طرح ام دی اف از شاخ و برگ و ضايعات درخت خرما می باشد. بررسی های به عمل آمده بيانگر آن است كه هيچ كد ISIC مشخصی به طور دقيق به اين محصول تخصيص نيافته است و نزديكترين و مرتبط ترين كد آیسیک با این محصول 20211237 می باشد.
معرفی MDF از شاخ و برگ و ضايعات درخت خرما
نتايج يک تحقيق مشترک توسط بين بخش تحقيقات علوم چوب موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع ايران و دانشگاه “گوتينگن” آلمان نشان داده است كه می توان ضايعات هرس نخل را در توليد تخته MDF به کار برد. اين ضايعات قابليت استفاده در صنايع تبديلی از جمله نئوپان و ام دی اف را دارا هستند.
امكان استفاده از اين مواد اوليه در توليد يک كالای وارداتی ام دی اف به صورت يک تحقيق مشترک در مقياس نيمه صنعتی بين بخش تحقيقات علوم چوب و فرآورده های آن در موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع ايران و يكی از دانشگاه های آلمان انجام و نتايج به دست آمده بيانگر آن است كه محصول ساخته شده استاندارد های بين المللی را دارا است.
بر اساس نتايج اين تحقيق، ميتوان استقرار حداقل 2 كارخانه در مناطق جنوبی كشور (استان های خوزستان، هرمزگان و يا كرمان) را توصيه كرد. استقرار كارخانه های پيشنهادی در كشور، اشتغالزايی و جلوگيری از خروج ارز و همچنين استفاده از موادی را شامل می شود،
كه تاكنون توجهی بدان نشده و نيز كاهش فشار بر جنگل ها را در پی خواهد داشت. نتايج اين تحقيق، برای تمام كشورهای خاورميانه و كشورهای شمال آفريقا كه همانند ايران دارای نخلستان های مناسبی هستند نيز قابل توصيه است.
موارد مصرف و كاربرده ام دی اف
همان طور كه اشاره گرديد محصول مورد بررسی در اين طرح تولید mdf از ضايعات درخت خرما می باشد. امروزه MDF جايگزين مناسبی برای نئوپان و ساير محصولات چوبی گرديده.
از محصول طرح در توليد انواع لوازم چوبی كه عمده ترين بخش آن لوازم منزل می باشد استفاده می شود كه در اين بخش به طور نمونه 4 مورد از پر كاربرد ترين موارد مصرف محصول طرح را بررسی میکنیم.
- كابينت MDF
- كتابخانه MDF
- سرويس خواب MDF
- ميز تلويزيون MDF
بررسی كالاهای جايگزين
طی سال های اخير محصولات ساخته شده از ام دی اف توانسته اند جايگاه مناسبی را در سبد تقاضای مردم كسب بنمايند. اين محصولا به دليل زيبايی و دوام بيشتر جايگزين محصولات خانگی فلزی و … گرديده است.
لذا در حال حاضر بازار مصرف اين محصولات رو به رشد بوده و سالانه رقم هنگفتی صرف واردات آن می شود بنابراين نمی توان محصولات فلزی را به عنوان يک جايگزين برای محصولات ساخته شده از MDF تصور نمود.
اهميت استراتژيک كالا در دنيای امروز
تخته فیبر نیمه سنگین ام دی اف (Medium Density Fiberboard) يكی از جديدترين انواع اوراق فشرده چوبی است كه به دليل دارا بودن قابليت های متنوع و گاه منحصر به فرد با استقبال فوق العاده ای در طی سالهای اخير روبرو شده است.
اين محصول ضمن دارا بودن خواص شبيه ساير اوراق فشرده چوبی دارای برخی خواص برتر نيز می باشد كه باعث ارتقاء بازار آن و محصولات ساخته شده از آن در بين ساير محصولات اوراق فشرده چوبی (مانند تخته خرده چوب نئوپان، تخته لايه، تخته فيبر سخت و …) شده است.
در واقع اين محصول ابتدا به عنوان جايگزين اوراق فشرده چوبی مطرح بوده و سپس در كاربردهای جايگزين چوب نيز بكار رفته است. در حال حاضر دامنه كاربردهای آن روز به روز در حال افزايش است.
از جمله خصوصياتی كه باعث ايجاد كاربردهای متنوع (MDF) و تنوع بسيار زياد محصولات آن در بازار شده است عبارتند از :
- خصوصيات فيزيكی و مكانيكی بالا
- دامنه وسيع دانسيته (وزن مخصوص، ضخامت و ابعاد ام دی اف قابل توليد)
- قابليت ابزار خوری ، ماشينكاری و سنباده زنی
- سطوح صاف و متراكم
- قابليت شكل پذيری و لبه های صاف
- عدم وجود معايب چوب
- پروفيل دانسيته يكنواخت و همگن
- قابليت انجام روسازی های مختلف همچون انواع روكشی های چوبی و غيرچوبی، رنگ آميزی و غيره
- پايداری ابعاد و مقاومت به فشرده شدن
- زيبايی ظاهری، طبيعت ملايم و ظريف و حالات شبيه به چوب
- قيمت مناسب
كشورهای عمده توليد كننده و مصرف كننده محصول
در اين بخش اشاره به اين نكته ضروری به نظر می رسد كه كشورهايی نظير چين، آلمان و ايتاليا كه از بزرگترين توليد كنندگان و طراحان لوازم خانگی هستند در زمينه توليد ام دی اف نیز فعال بوده و در حال حاضر نقش پررنگی در بازار صادرات محصولات اينچنينی ايفا می نمايند.
تجهيزات و ماشين آلات توليد
| ردیف | ماشین آلات و تجهیزات |
| 1 | پمپ اوليه تغذيه حلزونی |
| 2 | مخزن |
| 3 | مخازن تخلیه |
| 4 | سيستم انتقال مواد |
| 5 | ماشین تولید ام دی اف (MDF) |
| 6 | خشک كن |
| 7 | فشارنده |
| 8 | باسکول |
| 9 | دستگاه برش |
| 10 | پالایشگر |
| 11 | توزین |
نتيجه گيری و پيشنهادات
با عنايت به اينكه در كشور ما كشت نخل آمار قابل توجهی را داراست و با توجه به اين موضوع كه استفاده از چوب ام دی اف امروزه در صنعت ما و كشورهای هم جوار بسيار رايج و متداول می باشد.
به نظر می رسد استفاده از اين تكنولوژی به دليل پايين بودن هزينه مواد اوليه و در نتيجه پايين بودن هزينه توليد با سود آوری بالا و هچنين اختصاص دادن سهم قابل توجهی از بازار محصولات چوبی را به همراه داشته باشد.
نكته قابل توجه اين است كه اين صنعت با استفاده از تكنولوژی شرح داده شده به اين دليل كه درصد زيادی از مواد اوليه آن را ضايعات نخل خرما تامين می نمايد، بايد در قسمت جنوبی كشور فعاليت نمايد.