محصولاتی که تحت عنوان باند و گاز استریل به بازار عرضه می شوند به سه دسته اصلی استریل، غیر استریل و روغنی تقسیم بندی می شود که ویژگیها و موارد کاربرد هریک در ادامه ارائه شده است. انواع این محصول دارای بافت ساده (تافته) بوده و تراکم تار 12 و تراکم پود آن 8 است.
جنس این محصولات 100 درصد پنبه می باشد. الیاف نخ بکار رفته در بافت پارچه مورد استفاده در تهیه انواع باند و گاز پزشکی می بایست از جنس پنبه طبیعی و خالص باشد و به هیچ وجه نباید از الیاف مصنوعی در آن حتی به مقدار کم نیز استفاده شود.
دلایل عدم استفاده از الیاف مصنوعی در ساخت این محصولات عبارت است از :
- الیاف مصنوعی عموما حساسیت های جلدی و غیر جلدی در بیمار ایجاد می کنند.
- به دلیل شکل خاص ساختمانی شان, امکان جذب و نگهداری محلول ها و نیز کارایی مطلوب را دارا نمی باشند.
ضمنا الیاف پنبه طبیعی خام سه مشخصه ویژه دارد که عدم دقت در فرآوری صحیح مشکلاتی را ایجاد می کند و سبب افت کارایی محصول می شود. این موارد در ذیل ارائه شده است:
- الیاف پنبه طبیعی حاوی چربی های استئاریک، مالئیک، پکتیک، سیتریک و اولئیک می باشد که در صورت باقی ماندن در پارچه های بکار رفته، مانع جذب آب و محلول ها و خون می شود.
- این الیاف در حالت خام دارای رنگ زرد هستند و می بایست رنگزدایی شوند.
- ناخالصی های معدنی ناشی از جذب مواد توسط ساقه پنبه از زمین در پنبه خام وجود دارد.
علاوه بر موارد مذکور، به دلیل موارد کاربرد خاص این محصولات فراوری کردن آنها نیز می بایست توسط ضوابط خاص و با دقت انجام گیرد. مهمترین و حیاتی ترین مرحله تولید انواع باند و گازهای جراحی استریل و غیر استریل عملیات تکمیل پارچه تنزیب می باشد.
که توجه ویژه ای را می طلبد چرا که حدود 60% از مهمترین مولفه های مورد تاکید موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در این مرحله باید تامین شود و از آنجائیکه برای تامین آنها از تاسیسات، تشکیلات و سرمایه گذاری مناسب و قابل توجهی باید بهره مند بود.
متاسفانه گروهی سود جو از روشهای غیر استاندارد و غیر بهداشتی و غیر اصولی استفاده کرده و با استفاده از مواد شیمیایی غیر مجاز و درشرایط ابتدایی مبادرت به سفید کردن پارچه می کنند،
و بدون آنکه به فاکتورهای مورد اشاره استاندارد توجه نمایند, فقط به سود خویش فکر می کنند و جامعه را قربانی منافع خود می نمایند در صورتی که در تکمیل حتما باید به سه فاکتور زیر بصورت ویژه نظر داشت:
- استفاده از مواد شیمیایی مجاز در شرایط مناسب
- شستشوی کامل پارچه در شرایط مناسب
- تنظیم تار و پود پارچه در زمان خشک کردن
مراحل بسته بندی باند و گاز پزشکی نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است:
مرحله بسته بندی پارچه تنزیب خشک شده در اتاق های قرنطینه مجهز به لامپ UV (میکروب کش) نگهداری و آماده برای مرحله بعدی یعنی برش پارچه در ابعاد مورد نیاز شده و مجددا در اتاق های قرنطینه دیگر نگهداری و آماده برای قرار گرفتن روی دستگاه های بسته بندی می شود.
در مرحله بسته بندی که توسط ماشین آلات اتوماتیک و نیمه اتوماتیک انجام شده و در داخل بسته های نایلونی مرغوب یا جعبه های مقوایی قرار می گیرند. تا اینجا محصول موردنظر کاملا بهداشتی تولید شده و به نام گازهای استریل برای اتاق های عمل توسط دستگاه اتوکلاو، استریل شده و مورد استفاده قرار می گیرد.
گازهای پانسمان استریل یکبار مصرف پس از عاری شدن از هرگونه مواد زائد در مرحله تکمیل و شستشو با روش اتیلن اکساید در محل تولید و یا به روش پرتونگاری (اشعه گاما) در سازمان انرژی اتمی، استریل شده و توسط داروخانه ها برای مصرف در منازل، مطب ها و اورژانس عرضه میگردد. استریل بودن، بیست و هفتمین فاکتور استاندارد برای این گونه گازها می باشد.
انواع باند و گاز پزشکی
عرض باندها بسته به نوع سفارش می تواند 15 ،10 ،5 و 20 سانتی متر باشد که در هنگام برش در عملیات تکمیلی مشخص می گردد. پارچه باند باید با پهنای یکسان در راستای تار بریده شده و بصورت رول بسته بندی شود، طوریکه به راحتی باز شده و نخ های آزاد مانع از باز شدن رول نگردند.
مشخصات باند غیر استریل
هر رول باید توسط کاغذ یا سلوفان پوشانده شود. رول ها می توانند بصورت تکی یا چندتایی با رعایت ضوابط زیر بسته بندی گردند:
- در بسته بندی تکی، ابتدا و انتهای هر رول باید بطور کامل پرس شود.
- در بسته بندی چندتایی، باید تعداد معینی رول (مطابق با تعداد اظهار شده بر روی بسته) در داخل کیسه ای از جنس پلی اتیلن به نحوی قرار گیرد تا آن را گرد و غبار و آلودگی حفظ نماید.
باندهای تولید شده چنانچه پس از عملیات سفیدگری با پارافین و مواد پرکننده دیگر آغشته شوند، تحت عنوان گاز روغنی شناخته می شود و معمولا در بسته های 24 و یا 36 تایی بسته بندی می شوند. گازهای استریل معمولا در بسته های دو عددی بسته بندی شده و به بازار عرضه می شوند.
موارد کاربرد محصول
انواع باند و گاز پزشکی در مراکز بهداشتی و درمانی سطح کشور به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرند. این محصولات به دو دسته استریل و غیر استریل تقسیم می شوند که هر کدام موارد کاربرد خاص خود را دارند.
گاز غیراستریل وگاز روغنی عمدتا که جهت بستن زخم های سطحی و گرم نگه داشتن عضله کاربرد دارند. گازهای استریل نیز به صورت گسترده در جراحی ها مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین گاز استریل برای پوشاندن محل سوختگی مورد استفاده قرار می گیرد.
علاوه بر آن برای پانسمان اولیه زخمها و بریدگی های عمیق از گاز استریل استفاده می شود. برای ثابت نگه داشتن اولیه محل در رفتگی و بعضا شکستگی از باند غیر استریل استفاده می شود. به عبارتی می توان گفت محصولات طرح از جمله اجزای لاینفک کمک های اولیه و اعمال جراحی هستند.
کالای جایگزین
همانطوری که ذکر شد، از این کالاها که عمدتا در زخم بندی از آنها استفاده می شود، دارای بافت ساده یا به عبارتی تار و پودی است، لذا محصولات نبافته از جنس پنبه نمی توانند در این زمینه مورد استفاده قرار بگیرند.
از طرف دیگر به دلیل خصوصیات خاص پنبه پارچه بافته شده از الیاف مصنوعی نمی تواند در این زمینه استفاده شوند. به عبارت دیگر می توان گفت محصول جایگزینی برای محصول طرح حاظر از جنس پنبه وجود ندارد.
اهمیت استراتژیک کالا
تولید گازهای طبی ، استریل و باندهای زخم بندی بسیار فنی و تخصصی بوده و با توجه به مصرف آن در اتاق های عمل بیمارستانها و نیز مراکز درمانی و تماس مستقیم با خون بیمار و ارتباط تنگاتنگ با سلامتی و تندرستی وی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
باند و گاز از کالاهای اساسی پزشکی بوده و به دلیل تماس با محل جراحت ارتباط مستقیمی با سلامت بیمار دارد. از آنجا که عوارض مصرف نوع غیراستریل عفونت و آلودگی میکروبی است، تولید محصول با رعایت استاندارد ها از اهمیت به سزایی برخوردار است.
بررسی تکنولوژی تولید
در بررسی فرایند تولید انواع باند و گاز استریل اصطلاحاتی به کار رفته است که در ابتدا به اختصار شرح داده شده است:
- رطوبت بازیافتی : درصد رطوبت جذب شده توسط کالای خشک، نسبت به وزن خشک آن می باشد.
- بافت ساده (تافته) : در بافت ساده هر تار به تناوب از زیر و روی پود و هر پود به تناوب از زیر و روی تار می گذرد.
- نمره تکس (Tex) : نشان دهنده نمره نخ (وزن مخصوص خطی) در سیستم مستقیم و بیان کننده وزن هزار متر نخ بر حسب گرم می باشد.
- نمره انگلیسی (Ne) : عبارت است از تعداد 840 یاردها در یک پوند نخ می باشد. روش ماکویی به عنوان فرایند پیشنهادی انتخاب شده است.
فرایند تولید باند و گاز پزشکی
شامل چند مرحله است که عبارت است از :
1- تولید پارچه
برای تهیه باند و گاز نخ پنبه ای نمره 20 و یا 19 انگلیسی به عنوان ماده اولیه مورد استفاده قرار می گیرد. این نخ ها به صورت بوبین های تقریبا 20 کیلوگرمی می باشند. این بوبین جهت ماسوره پیچی که برای پود پارچه مورد استفاده قرار می گیرد و تعدادی هم برای چله پیچی استفاده می شود.
دستگاه ماسوره پیچ، نخ را روي ماسوره می پیچد و این ماسوره ها برای پود پارچه مورد استفاده قرار می گیرند. نخ هایی که برای چله پیچی می رود بوسیله دستگاه چله پیچ روی اسنوی ماشین بافندگی قرار می گیرند که به عنوان نخ های تار استفاده می شوند. این نخها یک در میان از میان لنگه ور عبور می کند که مجموعا دو لنگه ور خواهیم داشت.
2- سفید گری (Bleaching)
وجود گرد و غبار و رنگ هاي طبیعی روي الیاف پنبه باعث ایجاد رنگ زرد و خاکستری روی این الیاف شده است که طبیعتا نخ و پارچه تولیدی نیز به همین رنگ مشاهده خواهند شد.
بنابراین برای از بین بردن رنگ های اضافی از روی پارچه و بدست آوردن رنگ اصلی پنبه یعنی رنگ سفید، منسوج تهیه شده تحت عملیات سفید گری قرار می گیرد. در این عملیات مواد استفاده شد که شامل اب اکسیژنه (H2O2)،
سود (NaOH) و سیلیکات سدیم می باشند، باعث اکسیدشدن و از بین رفتن مواد و املاح اضافی از روی الیاف می گردد. از آب ژاول (هیپو کلریت سدیم) به همراه سود نیز می توان جهت سفید گری پنبه استفاده نمود.
عملیات سفیدگری در ماشین آلات و نیز از روش های مختلفی می تواند انجام شود که عبارتند از :
- ماشین وینچ
- ماشین ژیگر
- روش پد-بچ
- پد-رول
اختلاف چندانی مابین روش های فوق وجود ندارد. به هر حال پارچه تولید شده از ماشین های مختلف سردوزی می شود و بصورت رول در اندازه های چند صد متر تحت عملیات سفیدگری توسط یکی از روش های ذکر شده قرار می گیرد که در طرح تولید باند و گاز پزشکی ، ماشین ژیگر پیشنهاد شده است.
3- شستشو (Washing)
در این مرحله جهت از بین بردن بقای املاح موجود روی پارچه و همچنین خارج کردن مواد شیمیایی استفاده در قسمت سفیدگری که احتمالا روی پارچه باقی مانده است بکارگرفته می شود. این عملیات می تواند توسط روش های مختلفی صورت بگیرد.
روش ساده استفاده از همان ماشین سفیدگری (وینچ یا ژیگر) است که پس از عملیات سفیدگری از اب تازه و مواد کمکی لازم استفاده می شود و عملیات شستشو اجرا می گردد. روش دیگر استفاده از این ماشین شستشو مداوم می باشد که راندمان تولید محصول خیلی بالا بوده ولی از نظر اقتصادی قیمتی می باشد.
4- خشک کردن
مرحله بعدی خشک کردن پارچه می باشد که بوسیله یک خشک کن با درجه حرارت 95 درجه سانتی گراد این کار صورت می گیرد.
5- برش دادن
در این مرحله پارچه را برای تولید باند و گاز پزشکی با توجه به اندازه های مصرفی آنها برش می دهند که بوسیله یک ماشین مخصوصی این کار صورت می گیرد.
6- روغن زدن
برای تولید گاز روغنی ، پارچه برش داده شده برای این کار را بوسیله فیلر(پرکن) و روغن وازلین مذاب روغن زده می شود.
7- بسته بندی
بسته بندی باند روغنی و گاز استریل بصورت زیر انجام می شود:
- بسته بندی باند با پوشش کاغذی و کیسه های پلاستیکی
- بسته بندی گاز استریل در پاکت های کاغذ روغنی و کارتن
- بسته بندی گاز روغنی در جعبه های پلاستیکی و سپس مقوایی و کارتن. شایان ذکر است که بسته بندی باند بصورت رول 3 متری می باشد. از استریل هر دو عدد در یک پاکت بسته بندی می شود.
استریل کردن
تولید محصول از نوع استریل از روش های مختلفی استفاده می شود که متداول ترین آنها پرتودهی می باشد. بخش استرلیزاسیون عموما در خارج از واحد انجام می شود. محصولات تولیدی واحد باند ، گاز پزشکی روغنی و استریل هستند که روش تولید آنها تا مرحله برش زنی یکسان است و از آن مرحله به بعد بسته به نوع محصول وارد بخش روغن زنی و یا استرلیزاسیون می شود.