طرح توجیهی پرورش گل ارکيده

طرح توجیهی پرورش گل ارکيده
اولين مراحل پرورش گل ارکيده بصورت تجاری در اوايل قرن نوزدهم ميلادی صورت پذيرفت و تاجران به خريد و فروش آنها بصورت محرمانه پرداختند ولی هيچگونه اطلاعاتی در مورد مبدأ، مکان پرورش گیاه و طريقه تکثيرشان بروز نمی دادند درحاليکه قيمت های گزافی برای آنان طلب می نمودند.

جار عنوان می کردند که ارکيده ها را از اقصی نقاط جهان و با مرارت بسيار فراهم ساخته اند لذا بدين بهانه از ثروتمندان خواستار ارکيده ها، مبالغ زيادی دريافت می نمودند. ارکيده ها بعنوان گياهانی ذوقی و لوکس از قرن 19 ميلادی نضج گرفتند. واژه ارکيده نيز برای اولين دفعه به سال 1845 ميلادی در مدرسه گياهشناسی “لندلی” مطرح گرديد.

در آن سال در انگلستان نسبت به حذف ماليات از شيشه ها و پنجره ها اقدام شد لذا شرايط برای پرورش گیاه ارکيده و انتقال گياهان زنده بصورت سرگرمی در گلخانه های شخصی فراهم شد زيرا ارکيده ها به سبب نياز به گرما و رطوبت بسختی می توانستند سفرهای طولانی مدت دريايی را تا رسيدن به اروپا متحمل گردند.

شيفتگی طرفداران اين گياه زيبا و دلفريب تا آنجا ادامه يافت که امروزه با کمک شيوه های نوين علمی به اصلاح و تکثير و پرورش گل ارکيده بوفور و با قيمت های مناسب می پردازند و آنها را جهت پرورش خانگی در اختيار عموم قرار می دهند.

پرورش گل ارکيده و لزوم شناخت آن

انجمن بين المللی نامگذاری (ICBN) و انجمن بين المللی نامگذاری گياهان زراعی (ICNCP) به تأئيد نام ارکيده (Orchid) به اين گياهان اقدام نموده اند. ارکيده ها از بزرگترين خانواده های گياهان گلدار در گستره زمين محسوب می گردند كه شامل بيش از 30 هزار گونه مختلف و حدود 200 هزار هيبريد می باشند.

آنها از مناطق گرمسيری استوائی تا توندرای قطبی مشاهده می شوند و سازگاری زيادی با شرايط مختلف اقليمی دارند. اغلب ارقام ارکيده ها بومی مناطق گرمسيری هستند. آنها به پوست درختان می چسبند و از طريق ريشه های سفيد و ستبرشان به جذب رطوبت و انحلال عناصر غذايی آلي می پردازند.

ارکيده ها در بالای ريشه ها دارای ساقه ای کاملاً محکم هستند وليکن ساقه ها در برخی نظير ارکيده های مينياتوری به اندامی ظريف تبديل شده اند. بسياری از اين قبيل ارکيده ها دارای پيازهای کاذبی هستند که در اثر تورّم ساقه های گياه حاصل می شوند و محل ذخيره آب و عناصر غذايی جهت تضمين بقاء گياه در شرايط تنش خشکی محسوب می گردند.

البته تمامی ارکيده ها دارای چنين سيستمی نيستند بلکه ارکيده هايی از اين سيستم برخوردارند که در جنگل هايی با دوره بارش کوتاه می رويند و گياهان از اين طريق برای ذخيره و نگهداری آب بهره می جويند. از زمره چنين اركيده هايی می توان به انواع: oncidium و dendrobium اشاره نمود.

برگهای سالم ارکيده ها به رنگ سبز درخشان، صاف و محکم هستند اما برخی از آنها از برگ های ملوّن و متنوعی برخوردارند لذا برگ های سبز تيره بيانگر کمبود نور می باشند. محور گلدهنده به توليد غنچه هايی می پردازد که نهايتاً به گل تبديل می گردند. برخی محورها به تک گل منتهی می شوند درحاليکه بعضی ديگر توليد گل های خوشه ای می کنند.

گروهی از محورهای گلدهنده نيز در تمامی طول به توليد گل می پردازند که موسوم به phalaenopsis هستند. ارکيده ها دارای گل های نفيسی هستند که مجموعه ای از رنگ های آبی، زرد، سفيد، نارنجی، قرمز و سياه را در خود دارند. گلها همچنين ممکن است بصورت راه راه يا خالدار باشند. گلدهی اركيده ها از يک هفته تا چهار ماه دوام می يابد كه بستگی به نوع گونه ها دارد.

برخی از آنها هرگاه از شرايط مناسب برخوردار گردند، قادرند در سرتاسر سال گلدهی نمايند در حاليکه بعضی ديگر فقط يکبار در سال گلدهی می کنند و برخی دیگر بويی مشابه گوشت گنديده دارند وليکن بسياری از آنها بسان ليمو، نارنج، دارچين، هندوانه و نارگيل معطرند. ارکيده ها بطور کلی به دو دسته تقسيم می شوند :

1. ارکيده های مونوپوديال (monopodial) :
   آنها دارای ساقه های منفرد و ايستاده هستند و برگ هايشان متضاد همديگر در دو طرف ساقه مرتب شده اند. ساقه گلدهنده آنها از قاعدۀ بالاترين برگ خارج می شود. از جمله آنها می توان به انواع: ” vandas ” و ” phalaenopsis ” اشاره نمود.
2. ارکيده های سيمپوديال (sympodial) :
   بيشترين پرورش گیاه ارکيده از انواع “سيمپوديال” صورت می گیرد. آنها بطور افقی رشد می کنند و ساقه های جديد از ريزوم های قديمی منشأ می گيرند و گل ها و برگ ها در نوک ساقه های جديد ظاهر می شوند.

ارکيده ها را همچنين از جنبه هايی نظير : سکونتگاه بومی، حرارت محيط، رطوبت نسبی و ميزان نور ترجيحی دسته بندی کرده اند آنچناکه :

• ارکيده های بومی مناطق گرم و مرطوب نظير : برای پرورش گیاه ارکيده ” phalaenopsis ” و ” paphiopedilium ” که به روزهايی با دمای 85 – 73 درجه فارنهايت و رطوبت نسبی 90 – 80 درصد نيازمندند ولی خواهان نور شديد نيستند. چنين ارکيده هايی بهتر است در مقابل پنجره های غربی يا شرقی قرار گيرند.
• ارکيده های مناطق گرم نظير : برای پرورش گل ارکيده ” cymbidium ” و ” dendrobium ” که نيازمند دمای 70 – 55 درجه فارنهايت با رطوبت نسبی پايدار و تهويه مناسب هوا هستند. اينگونه ارکيده ها را به دليل نورپسندی در مقابل پنجره های جنوبی قرار می دهند.
• ارکيده هايی نظير : در پرورش آن ” cattleya ” و ” oncidium ” برای بخش های نسبتاً خشک و خنک مناسبند. آنها قادر به تحمل فصول خشکی طولانی با دمای 90 – 80 درجه فارنهايت می باشند که متعاقباً با فصول بارانی همراه گردند. نياز نوری اين گروه زياد است لذا در مکان های روشن از جمله پنجره های جنوبی قرار می گيرند.
• ارکيده های عرض های جغرافيايی بالا نظير : ” masdevallia ” و ” epidendrum ” که در جنگل های بارانی با متوسط دمای 70 – 60 درجه فارنهايت و رطوبت نسبی زياد رشد می کنند. ارکيده ها این نوع نورهای کم شدت و فيلترشده را می پسندند.

نکاتی در پرورش گیاه

1. پرورش ارکيده همانند پرورش ساير گياهان زينتی خانگی از جمله : نخل زينتی، سرخس و فيلودندرون است.
2. پرورش گل ارکيده را می توان بر بستری از پوست درختان، خزه ها، پوسته نارگيل و نظايرشان انجام داد.
3. ارکيده ها در محيط های طبيعی نسبت به وقوع بارندگی، دوره خشکی و باد متحمل هستند و در چنان شرايطی دارای دوره رشد طولانی می باشند.
4. ريشه های آنها از قابليت جذب سريع آب و عناصر غذايی برخوردارند.
5. ساقه و برگهای ضخيم آنها می توانند بعنوان منبع ذخيره آب جهت دوره های خشکی بکار آيند و از اين نظر مشابه کاکتوس ها عمل می کنند.
6. ارکيده ها بطور متوالی گلدهی نمی کنند و دارای دوره های متناوب رشد و گلدهی هستند که بستگی به گونه های ارکيده دارد.
7. برخی از آنها فقط برای يک هفته در سال به گل می نشينند درحاليکه برخی ديگر برای بيش از 3 ماه گلدهی می کنند.
8. بسياری از ارکيده ها حداقل يکبار در سال به گلدهی می رسند اما برخی گونه ها هر دو سال يکبار گل می دهند.
9. بعضی از پرورش دهندگان موفق ارکيده ها اقدام به تغيير مکان آنها ضمن دوره های رشد و گلدهی می کنند.
10. مکان های خنک و عاری از نور مستقيم خورشيد موجب طولانی شدن دوره گلدهی می گردند.
11. ارکيده ها متعاقب هر دوره گلدهی دارای يک دوره استراحت کوتاه مدت هستند سپس به رشد رويشی می پردازند تا انرژی لازم را برای مرحله گلدهی ذخيره سازند لذا در صورتيکه ضمن دوره رشد به تقويت گياه بپردازيد آنگاه به گلهای زيباتر، بيشتر و بزرگتری دست می يابيد.
12. در پرورش آن به ياد داشته باشيد که ارکيده ها بدون سپری ساختن يک دوره رشد مطلوب موفق به گلدهی نخواهند شد.

انواع روش های پرورش

که نحوه پرورش گل ارکيده در هر کدام از روشهای زیر بصورت کامل در پکیج آموزشی آن توضیح داده شده است.

1. پرورش به روش درون خانگی در فضای آزاد
2. پرورش بر درختان
3. پرورش در خاک
4. پرورش در تراريوم