صنعت بازیافت صنعت سودآوری است. تولید و بازیافت کاغذ از کاغذ باطله نیز به دلیلی ارزانی مواد اولیه کسب و کار مناسبی است که ضمن حفاظت از محیط زیست و اشتغال زایی از سود مناسبی نیز برخوردار می شوید. در جوامع امروزی الگوی مصرف به گونه‌ای است که همواره مقدار زیادی زباله تولید می‌گردد.
یکی از راه‌های حفاظت از منابع، بازیافت مواد می‌باشد. امروزه قسمت عمده‌ای از زباله‌های جامد کشورهای پیشرفته را کاغذ و مقوا تشکیل می‌دهد. بر اساس نتایج آنالیز فیزیکی زباله‌های شهری در ایران به طور متوسط حدود۱۰% از این زباله‌ها را کاغذ و مقوا تشکیل می‌دهد.
بازیافت کاغذ راه حلی است که نسبت به دفن یا سوزاندن مواد زائد از تبدیل آن به کمپوست هزینه کمتری را به شهرداری ها تحمیل می‌کند و صرفه جویی در انرژی و محیط زیست تمیزتر اساس آن را تشکیل می‌دهد.
بازیافت فرآیندی است که طی آن مواد با ارزش موجود در زباله جداسازی و جمع آوری شده و به شکل اولیه یا به عنوان مواد خام برای تولید محصولات جدید به کار گرفته میشود. تولید روزافزون زباله از جمله کاغذ و مقوا و دفع غیراصولی آن بدون توجه به مقوله بازیافت علاوه بر هدر دادن سرمایه‌های ملی باعث از بین رفتن منابع طبیعی می شود.
معرفی محصول
محصولات طرح بازیافت کاغذ موارد زیر می باشد:
- کاغذ فلوتینگ
- کاغذ تست لاینر
- کاغذ وایت تاپ
این محصولات که حاصل از بازیافت کاغذ و کارتن می‌باشد، هم از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است زیرا مواد اولیه آن ارزان قیمت هستند و هم از نظر حفظ محیط زیست حائز اهمیت است. و قابل ذکر است که کاغذ باطله بعنوان ماده خام، ضرورتا بدتر از خمیر کاغذ نیست بلکه با آن متفاوت است.
خواص کاغذ حاصل از تابع سیستم جمع آوری و دسته‌بندی کاغذهای باطله است. و همین طور نوع خمیر کاغذ اولیه در بازیافت بر خواص کاغذ تاثیر زیادی دارد.
کاغذ فلوتینگ
فلوتینگ به کاغذی اطلاق میشود که در لایه میانی، ورق کارتن به صورت کنگره‌ای یا موجدار استفاده میشود. نقش این لایه، ضربه‌گیری و تحمل فشارهای فیزیکی و استاتیکی وارد شده به کارتن است. بنابراین استحکام این نوع کاغذ، نقشی کلیدی در کیفیت کارتن تولیدی دارد.
کاغذ تست لاینر
در ابتدا قابل توضیح است کاغذ کرافت، کاغذی است که برای ورق‌سازی و کارتن‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد، و کرافتی که صد در صد از ضایعات تولید شده باشد را تست لاینر می‌گویند. در واقع اکثر کرافت‌های موجود در بازار از این نوع می‌باشد.
وایت تاپ
کاغذی است که برای لایه‌های بیرونی ورق‌های کنگره‌دار (صنایع بسته‌بندی کارتن سازی) مورد استفاده قرار می‌گیرد که طرف سفید آن قابلیت چاپ پذیری بالایی دارد. تست‌لاینر و وایت تاپ، اغلب جهت استفاده در لایه رویی کارتن‌های بسته‌بندی استفاده میشود.
چگونگی طبقه بندی این محصول علاوه بر نوع کاربری ان در لایه میانی موجدار (فلوتینک)، سطوح طرفین موجدار (لایتر) و سطوح بیرونی تاپ‌لاینر یا تست‌لاینر، بر اساس نسبت وزنی آن در واحد سطح تعین گردیده و انواع مختلف آن عبارتند از 120gr/m2 – 150gr/m2 – 250 gr/m2 و همچنین بسته بندی آنها به شکل رول صورت می گیرد. لیکن با توجه به سفارش عرض رول قابل تغییر می باشد.
روش های جداسازی کاغذ از زباله
روش های جدا سازی کاغذهای باطله از زباله های شهری به شرح زیر خلاصه می شود:
- روش های جدا سازی مواد از زباله از محل تولید توسط مردم یا نهادهای مسئول
- حذف کامل کاغذ از زباله های خانگی به وسیله ماشین آلات یا با استفاده از تسمه نقاله و نیروی انسانی
- روش پیشرفته ای است که طی آن جدا سازی کاغذ با کمک تونل های تولید باد متناسب با نوع، اندازه و جنس کاغذهای باطله انجام می شود.
روش های معمولی بازیافت کاغذ در ایران
این روش معمولا دارای پروانه رسمی است و با کنترل دائم و اعمال ضوابط بهداشتی مشکلی ایجاد نمی کند. این روش به این ترتیب انجام می شود که کاغذهای باطله از زباله یا معمولا از منابع تولید جدا می شود.
بعد از آسیاب مخلوط می شود تا به خوبی خیس شود و پس از به هم زدن به مرحله غلتک و آب گیری هدایت شود. پس از این مرحله نوبت به آبگیری مجدد می رسد که با فشار در واقع اتو و به تونل حرارتی که معمولا ۲۵۰ درجه سانتی گراد حرارت دارد فرستاده می شود.
البته در برخی موارد استفاده از نور خورشید تا حدودی هزینه های تولید انرژی حرارتی را کاهش می دهد. از این پس اوراق خشک شده کاغذ که به شکل صفحات ویژه از دستگاه خارج می شود، به دستگاه برش و آماده سازی و سپس برای بسته بندی به بازار فروش ارسال می شود.
در این نوع سیستم ها معمولا سیکل بازگشت آب وجود دارد و ضایعات در مخازن شخصی جمع آوری می شود تا دوباره مورد استفاده قرار گیرد یا به روشی معقول دفع شود.
چگونگی فرآیند بازیافت کاغذ های باطله
در فرآیند بازیافت كاغذ از فناوری های پیشرفته ای استفاده می شود كه مراحل انجام آن فرآیند با توجه به این كه چه محصولی را به عنوان محصول نهایی از زباله های كاغذی در نظر گرفته باشیم، متفاوت است. در چرخه بازیافت كاغذ عبور از مراحل خمیرسازی،
غربال گری و پاک سازی برای تهیه مقوای نازک با كیفیت پایین ضروری است، اما اگر بخواهیم از كاغذهای باطله برای تهیه كاغذهای اداری مرغوب و باكیفیت استفاده كنیم عبور از مرحله شناورسازی نیز ضروری خواهد بود. بر این اساس می توان گفت با توجه به نوع كاغذ باطله ای كه برای بازیافت انتخاب شده، ممكن است مراحل دیگری نیز به این چرخه اضافه شود.
در نخستین مرحله از چرخه بازیافت كاغذ، كاغذهای باطله توسط ناوگان جمع آوری ازنو، جمع آوری شده در یک محلول آبكی كه حاوی ذرات فیبری است غوطه ور شده و در نتیجه برخورد با تیغه هایی كه در آن محفظه در حال چرخش هستند، متلاشی و تجزیه خواهند شد، در مرحله دوم ذرات و ناخالصی های درشت از خمیر حاصل جداسازی می شوند.
در مرحله بعد از بازیافت کاغذ با عبور خمیر غوطه ور در محلول آبكی از یک استوانه در حال چرخش ذرات درشت و سنگین وزن مانند شن و ماسه و قطعات فلزی از آن جدا می شوند. اجزای سبک تر از طریق لوله مكش از این محفظه خارج شده و به راحتی از میان صافی ها می گذرند، اما ناخالصی های درشت تر در پشت این صافی ها به دام می افتند.
در مرحله بعد بازیافت کاغذ با تزریق هوا به داخل خمیر كاغذ، جوهر، رنگ، چسب و هر نوع پوشش دیگر كه معمولا آب گریز هستند به حباب های هوای موجود در این محفظه كه توسط یک ماده شیمیایی كف زا ایجاد شده اند، می چسبند و به این ترتیب این نوع ناخالصی ها نیز از ذرات كاغذ جدا می شود.
در این مرحله ماده شیمیایی دیگری به خمیر كاغذ افزوده می شود كه با جذب ناخالصی های بسیار كوچک امكان چسبندگی خمیر كاغذ را افزایش می دهد. در مرحله پاكسازی، دستگاه گریز از مركزی وجود دارد كه ذرات را براساس چگالی آنها از هم تفكیک می كند.
خمیر كاغذ با عبور از یک محفظه فشار وارد مخزنی می شود كه در آن یک همزن نصب شده است. الیاف كاغذ كه در این مرحله بسیار كوچک تر از باقیمانده ذرات جوهر یا چسب هستند به آسانی از صافی عبور می كنند.
در آخرین مرحله از چرخه بازیافت، ۹۵ درصد ماده حاصل را آب و ۵ درصد آن را الیاف كاغذ تشكیل می دهند كه روی یک صفحه مشبک قرار گرفته و با عبور غلتک های بزرگ از سطح آن این آب اضافی به تدریج از خمیر كاغذ تهیه شده، خارج شده و ورقه های ضخیمی از این خمیر تهیه می شود كه پس از خشک شدن از آن برای تهیه كاغذ استفاده می شود.
بررسی بازار طرح
در حال حاضر تعداد کمی از کارخانه های تولیدی در حوزه بازیافت کاغذ با ظرفیت بالای ۱۰۰۰۰ تن فعال می‌باشند. یک واحد تولیدی ۶۰۰۰۰ تنی در خراسان رضوی، یک واحد تولیدی ۱۵۰۰۰ تنی در اصفهان، دو واحد تولیدی ۱۰۰۰۰ و ۱۵۰۰۰ تنی در مازندران، یک واحد ۱۳۰۰۰ تنی در تهران در تولید کاغذهای فلوتینگ، تست‌لاینر و وایت‌تاپ فعال می‌باشند.
سرمایه گذاری مورد نیاز
مطابق تحقیقات برای احداث یک واحد تولید و بازیافت کاغذ از کاغذ باطله به ۲۵۸ میلیارد ریال سرمایه ثابت نیاز دارید. بازدهی طرح حدود ۳۶ درصد می باشد و کمتر از ۳ سال می توانید سرمایه اولیه خود را برداشت نمایید. در ادامه خلاصه‌ای از نیازمندی‌های احداث یک واحد تولیدی ارائه شده است:
مزایای اجرای طرح بازیافت کاغذ
با توجه به مواردی چون حفاظت محیط زیست، کاهش بهره‌برداری از جنگلها به دلیل کاهش مصرف چوب و حفظ جنگلهای با ارزش، تامین بخشی از نیاز کشور، کاربرد گسترده محصولات طرح و امکان صادرات این محصول به کشورهای ارمنستان، آذربایجان و جمهوری خود مختار از یک سو و نرخ بازده داخلی و بازگشت سرمایه مناسب طرح از سوی دیگر، طرح را به عنوان فرصت سرمایه‌گذاری ارزشمند می‌توان معرفی نمود.