طرح توجيهی باغ بادام (پاییز 99)

طرح توجيهی احداث باغ بادام (پاییز 99)
بادام يكی از قديمی ترين درختانی است كه در مناطق سردسيری و نيمه سردسيری ايران كشت می شود. بعضی از دانشمندان گياه شناس موطن اصلی بادام را به ايران نسبت می دهند.

قريب دويست سال است كه بادام در نقاط مختلف حوزه مديترانه از طريق هسته تكثير شده و در اثر انتخاب طبيعی توده های مختلفی از بادام در نقاط مختلف جغرافيايی دنيا به وجود آمده و سازگار شده اند.

جدول خلاصه مالی طرح توجیهی
موضوع طرح توجیهی	احداث باغ بادام
دستگاه صادرکننده مجوز	سازمان جهاد کشاورزی
ظرفیت تولید	30   تن
سرمایه کل مورد نیاز	29,239   میلیون ریال (معادل 2 میلیارد و 923 میلیون و 900 هزار تومان)
میزان سرمایه ثابت	27,457   میلیون ریال (معاذل 2 میلیارد و 745 میلیون و 700 هزار تومان)
سرمايه در گردش	1,781    میلیون ریال (معادل 178 میلیون و 100 هزار تومان)
سرمایه موردنیاز خرید تجهیزات تولید	8,437    میلیون ریال (معادل 843 میلیون و 700 هزار تومان)
ارزش فروش محصولات سالانه طرح	20,700    میلیون ریال (معادل 2 میلیارد و 70 میلیون تومان)
زمین	3    هکتار
تعداد پرسنل ستادی و اجرایی	13   نفر
هزینه­ های قبل از بهره­ برداری طرح	1,050   میلیون ریال (معادل 105 میلیون تومان)
هزینه­ های سوخت، آب شرب، برق و …	204   میلیون ریال (معادل 20 میلیون و 400 هزار تومان)
میزان حقوق سالانه پرسنل طرح	4,618   میلیون ریال (معادل 461 میلیون و 800 هزار تومان)
ضریب ميزان ارائه خدمات در نقطه سربسر	34   درصد
نسبت سود خالص به ارزش فروش	37   درصد
نرخ برگشت سرمایه	26   درصد
دوره برگشت سرمایه	4   سال
سرانه ارزش فروش محصولات تولیدی	1,592   میلیون ریال (معادل 159 میلیون و 200 هزار تومان)
سرانه سرمایه ثابت	2,112   میلیون ریال (معادل 211 میلیون و 200 هزار تومان)
سرانه سرمایه­ گذاری کل	2,249   میلیون ریال (معادل 224 میلیون و 900 هزار تومان)
نسبت سود خالص به سرمایه ثابت	28  درصد
مقدار NPV	3,344   میلیون ریال (معادل 334 میلیون و 400 هزار تومان)
مقدار NPV/I	8    درصد
میزان IRR در حالت عادی	28   درصد
میزان IRR در حالت بدبینانه	12   درصد

به طور مثال توده بادام های اسفاكس در تونس طوری با طبيعت آنجا سازگار شده اند كه نيازی به سرما نداشته و نياز سرمايی را از بين خود حذف نموده اند به طور كلی می توان گفت بادام بومی نقاط گرم و خشک آسيای غربی بوده و امروزه احداث باغ بادام در اسپانيا،‌ ايتاليا، ايران، ‌مراكش،‌ پرتغال، يونان و تركيه به طور وسيع معمول گرديده است.

در دو دهه اخير شاهد افزايش توليد بادام در آمريكا نيز هستيم امروزه آن كشور يكی از صادر كنندگان عمده اين محصول به اروپا و ساير نقاط دنيا بوده و در سطح بين المللی 3/4 صادرات جهانی مغز بادام را در اختيار دارد.

اقليم

بادام درختی است كه در شرايط آب و هوای مديترانه ای در نواحی ای كه دارای تابستان های گرم و خشک و زمستان ملايم باشند به خوبی رشد می كند، معمولا احداث باغ بادام در مناطقی كه دارای زمستان های سرد می باشد صورت می گیرد تا نياز سرمايی بادام رفع شود.

نياز سرمايی بادام حدود 500-100 ساعت دمای صفر تا 7 درجه سانتیگراد بسته به رقم می باشد. درجه حرارت لازم برای رشد و تكامل حداقل 10 درجه سانتيگراد و حداكثر 45 درجه سانتيگراد و اپتيمم 23 درجه سانتيگراد می باشد.

طول دوره رشد بادام 240-150 روز می باشد و دمای مناسب برای محصول دهی مناسب باغ بادام بطور ميانگين 25-20 درجه سانتيگراد و حداكثر 35 درجه سانتيگراد می باشد.

درجه حرارت لازم برای آغاز فعاليت درخت و بيدار شدن از خواب زمستانی ميانگين 6+ درجه سانتيگراد می باشد و حداقل دمائی كه درخت بادام می تواند تحمل كند 22- درجه سانتيگراد می باشد.

نيازهای اكولوژيكی باغ بادام

• نیاز به سرما
• نياز به گرما
• نياز به نور
• بارندگی
• رطوبت
• باد
• شرايط خاک
• نياز آبی درخت

فصل گلدهی بادام

پس از آن كه ميزان سرمای مورد نياز باغ بادام تامين شد جوانه های گل دهنده درختان با توجه به گرمای محيط متحول شده و دگرگونی به تدريج آغاز می شود. در شرايط مساوی ارقامی كه نياز زياد به سرما دارند و ميزان سرمای لازم به حد كافی به آن ها نرسد متحول نمی شوند.

و گلهای آنها ديرتر از موعد شروع به باز شدن می كنند. لذا تاريخ گل كردن بستگی زيادی به شرايط اقليمی دارد و بر حسب وضعيت آب و هوايی هر سال تاريخ گل كردن از ده روز تا چندين هفته ممكن است نوسان داشته باشد.

سال آوری

جوانه های گل دهنده بادام مثل اغلب ميوه های اين جنس در زمانی كه ميوه روی درخت ديده می شود آغاز به تكوين و تكميل می كنند. و اين خود سرآغاز تناوب يا سال آوری است.

به اين معنا وقتی كه توليد در سالی زياد باشد جوانه های گل سال بعد به سبب كمبود مواد غذايی و برعكس وقتی توليد كم باشد جوانه های زايشی بيشتر می شوند. ويژگی تناوب كه معمولا 6-7 سال پس از كاشت پديد می آيد متأثر از شرايط رشد گياهی است.

مثلأ اگر درخت بادام خشكی بیشتری متحمل شده يا مواد غذايی كمتری به آن برسد، تناوب توليد آن شديدتر خواهد شد. با اين حال در گونه های اروپايی اختلاف زيادی بين ارقام از نظر سال آوری ديده می شود.

مثلاً در ارقامی مانند راشل اگر به خوبی آبياری شده و مواظبت های زراعی لازم انجام شده باشد باز پديده سال آوری پس از يک سال پرباری،‌ آشكار می شود حال آنكه رقم فرراگنس نسبت به اين عارضه حساسيت كمتری نشان داده است.

به هر ترتيب بين ارقام بادام های بارآور رقمی ديده نمی شود كه نسبت به سال آوری قاطعانه بی تفاوت باشد. موارد عمده ای كه بايد در انتخاب ارقام در نظر گرفت :

1. دوره گل دهی بادام

• دير گلی در بادام
• انطباق گل دهي
• ارقام خود بارور و خودسترون

2. عوامل موثر بر توليد بادام

3. مقاومت بادام به بيماريها و آفت ها

4. دوره بلوغ و سهولت برداشت

5.  كيفيت مغز بادام در تجارت

طراحی باغ بادام

برای آماده سازی اراضی جهت احداث باغ بادام درختی باید ابتدا زمین را تسطیح نمود سپس با حفر چاله هایی در مناطق مختلف زمین به نمونه گیری خاک و آزمایش آنها پرداخت. با در نظر گرفتن نتایج بررسی زمین می توان با کمک شخم عمیق به یکنواختی سطح خاک کمک نمود.

قبل از کاشت بذور یا نهال ها به انتخاب شیوه آبیاری مناسب بپردازید. فواصلی که برای غرس نهال های بادام در نظر می گیرید، بستگی به عواملی چون : موقعیت زمین، واریته درختان و نوع طراحی باغ بادام دارد.

فواصل وسیع تر بین ردیف ها به درختان بادام اجازه رشد سریع تر و گستردگی تاج با کمترین انبوهی را می دهد. درختانی که ویگوریته کمتری دارند، با تراکم بیشتری در هر هکتار کشت می گردند.

اغلب باغ های بادام را نظیر سایر باغات میوه در الگوهای مربعی و لوزی می کارند بطوریکه :

• فاصله روی ردیف ها …… 6/9 – 6/5 متر
• فاصله بین ردیف ها …… 6/9 – 6/5 متر
• طول ردیف ها …… مطابق با وضعیت زمین ولیکن انتهای آنها را به میزان 10/5 متر بعنوان “سرگاه” برای دور زدن تراکتورها و ادوات متصله (دنباله بندها) باقی می گذارند.
• محوطه بارگیری …… به وسعت 150 × 15 متر برای هر 160 ایکر
• جاده مواصلاتی …… با عرض و طول مناسب و کمترین ایجاد گرد وغبار

پایه های مناسب درختان بادام

انتخاب پایه مناسب برای درختان بادام در استقرار موفقیت آمیز اینگونه باغ ها حائز اهمیت وافری است. تاکنون پایه بادام معینی برای تمام شرایط کاشت معرفی نشده است بلکه بهترین پایه درختان را بر اساس :

1. نوع خاک
2. آفات شایع
3. شرایط آب و هوایی هر منطقه بر می گزینند.

مهمترین پایه های درختان بادام عبارتند از :

1. انواع هلو شامل ارقام : ” Lovell ” ، ” Nemared ” و ” Nemaguard “
2. آلو از جمله رقم ” Marianna 2624 “
3. هیبریدهای هلو و بادام

پایه های مناسب برای درختان بادام را به دو شیوه زیر تهیه می کنند :

1. نهال های بذری
2. تکثیر رویشی

پیوند جوانه در باغ

پیوندک های بادام درختی را در اوایل تابستان بر پایه های منتخب پیوند می زنند و این عمل را تا زمانیکه امکان جداسازی پوست پایه ها موجود باشد، ادامه می دهند. در این راستا غالباً از پیوند T استفاده می کنند. پیوند جوانه را در ارتفاع 28 – 24 اینچی انجام می دهند زیرا دستگاه های برداشت نوع لرزاننده را در ارتفاع 22 – 19 اینچی درخت متصل می سازند بنابراین پیوند باید بالاتر از آن واقع گردد تا آسیب نبیند.

كاشت نهال

دستورالعمل کاشت نهال های بادام

1. محل آفتابگیری را برای کاشت بادام درختی انتخاب نمائید. البته خاک بستر کاشت نهال بادام باید حاصلخیز باشد.
2. چاله ای با اندازه مناسب حفر کنید بطوریکه امکان پخش کلیه ریشه های نهال را فراهم سازد و بتوان تمامی ریشه ها را در خاک مدفون ساخت.
3. نهال ها را از داخل گلدان ها یا گونی ها خارج سازید بطوری که ریشه ها هیچگونه آسیبی نبینند. ریشه هارا در سراسر فضای چاله پخش نمائید و چاله را با خاک مناسب پُر کنید.
4. مقداری کمپوست در طوقه نهال پخش کنید سپس بخوبی آبیاری نمائید و سرانجام در صورت نیاز با افزودن مقداری خاک به ترمیم سطح چاله بپردازید. آبیاری نهال های بادام در صورت عدم وقوع بارندگی باید لااقل هفته ای یکبار صورت پذیرد.
5. با نصب یک میله بعنوان قیم در جوار نهال بادام به استقرار و تحکیم آن کمک نمائید تا در صورت وزش باد شدید آسیب نبیند.
6. مرتباً به تقویت نهال ها با کودهای آلی و شیمیایی اقدام کنید تا به رشد و تثبیت آنها مساعدت گردد.
7. هر ساله با انجام هرس به نگهداری درختان جوان بپردازید. این عمل را در زمستان یا اوایل بهار قبل از باز شدن شکوفه ها انجام دهید و ضمن آن شاخه های آسیب دیده و زاید را حذف کنید تا اولا تمامی قدرت درخت مصروف گلدهی و میوه دهی شود و ثانیاً تمامی تاج درخت از نور کافی خورشید بهره مند گردند.
8. پوست خارجی میوه ها در زمان رسیدگی می شکافند و اغلب ریزش مي كنند لذا باید بموقع برداشت گردند.

بادام درختی خواهان اراضی شنی حائز زهکشی با PH خنثی تا قلیایی سبک است. چاله های غرس نهال ها باید به اندازه کافی بزرگ باشند تا تمامی ریشه های نهال بدون خمیدگی یا فشردگی بتوانند گسترده گردند.

در صورتیکه از مته باغبانی برای حفر چاله ها بهره می گیرید، باید چاله هایی به قطر 24 اینچ حفر شوند سپس دیواره ها را بخراشید تا آثار صیقلی و فشردگی ناشی از بکارگیری مته باغبانی از بین برود. هیچگاه به مقدار زیاد از کمپوست و کودهای دامی در کف چاله های غرس نهال استفاده نکنید زیرا برای درختان زیانبخش می گردند.

ریشه درختان بادام نسبتاً عمیق هستند لذا توصیه می گردد که قبل از غرس نهال ها نسبت به شخم عمیق و شکستن لایه سخت زیرزمینی اقدام ورزید و خاک سطحی را با مقادیر متنابهی از مواد آلی تقویت کنید.

در هنگام کاشت نهال ها به رعایت نکات زیر همت گمارید :

1. هیچگاه چاله های غرس نهال را بزرگتر از عمق سیستم ریشه دهی گیاه حفر نکنید تا طوقه نهال مدفون نگردد.
2. غرس نهال در خاکهای شنی متعاقباً با نشست خاک اطراف طوقه همراه می گردد لذا پُر کردن مجدد آن ضرورت مي یابد.

فصل كاشت
نهال بادام نيز مثل اغلب درخت های ميوه معمولاً‌ هنگام خواب زمستانه قبل از بيدار شدن درخت كاشته می شود اما بهترين موقع كاشت آن در ايران از آذر تا نيمه دوم دی ماه است و اين موقعی است كه ريشه های حساس بادام،‌ شوک انتقال را بهتر تحمل می كنند و با استقرار در جای خود تا قبل از باز شدن برگچه ها،‌ به ريشه زايی مجدد می پردازند.

در غير اين صورت برگچه های جوان پس از بيداری،‌ از ذخيره قبلی درخت استفاده كرده و در نتيجه احتمال خشک شدن آن زياد می باشد. برای كاشت هرگونه نهال ميوه ای كه هنگام انتقال و دوری راه صدماتي ديده باشند، عمل اندود و يا آغشته كردن ريشه نهال ها در مخلوطی مركب از خاک رس با مخلوط كود گاوی به اضافه آب كه در چاله نهال ريخته می شود عملی مفيد و موثر در استقرار نهال خواهد بود.

تراكم كاشت
در باغ بادام فواصل كاشت و زمان­ های مورد نياز در يک هكتار به عوامل زير مربوط می شود :

• شرايط اقليمی : در مناطق كم آب و زمين های كم عمق تراكم درخت كمتر و فاصله آنها بيشتر است باغ­ هايی كه دسترسی كافی به آب دارند تراكم درخت در آنها بيشتر است.
• قدرت رشد درخت : در ارقامی كه حجم كمتری دارند می توان تراكم درخت افزايش داد.
• كشت ديم : در كشت ديم تراكم درخت را با ميزان بارندگی تنظيم می كنند.

الگوی كشت
درختان ميوه برای رسيدن به حداكثر رشد، و توليد بيشترين و مرغوبترين محصول، نياز به دريافت نور كافی دارند. اين امر ايجاب می كند كه هنگام كاشت، بين درختان مجاور فواصل بحصوصی، كه برای درختان مختلف است و به اندازه آنها در حداكثر رشد بستگی دارد، رعايت شود. كه مهمترين آنها می توان مربعی، مستطيلی، مثلثی و داربستی را نام برد.