طرح توجیهی تولید زغال فشرده (بهار 1401)

طرح توجیهی جامع تولید زغال فشرده (بهار 1401)
محصول مورد بررسی، تولید زغال از ضايعات چوب می باشد. از سوختن اندام گياه يا حيوان، زغال به دست می آيد. زغال ماده ای اسفنج مانند و سياه است و تقريباً می توان آن را كربن خالص دانست.

علت آن كه از داغ كردن يا سوزاندن چوب يا استخوان حيوان، زغال پديد می آيد؛ اين است كه آنها بر اثر حرارت، آب و گازهای نهفته در خود را از دست می دهند، و فقط جسم جامدی از خود بر جای می نهند.

خلاصه اطلاعات طرح توجیهی تولید زغال
رديف	عنوان شاخص اطلاعاتی	ميزان
1	ضریب ميزان ارائه خدمات در نقطه سربسر	56  درصد
2	میزان سرمایه کل مورد نیاز اجرای طرح	29,141  میلیون ریال (معادل 2 میلیارد و 914 میلیون و 100 هزار تومان)
3	میزان سرمایه ثابت	23,825  میلیون ریال (معادل 2 میلیارد و 382 میلیون و 500 هزار تومان)
4	میزان سرمایه در گردش	5,317  میلیون ریال (معادل 531 میلیون و 700 هزار تومان)
5	نرخ برگشت سرمایه	36  درصد
6	مدت زمان برگشت سرمایه	2.8  سال
7	سود خالص	10,440  میلیون ریال (معادل 1 میلیارد و 44 میلیون تومان)
8	سود ناخالص	34,800  میلیون ریال (معادل 3 میلیارد و 480 میلیون تومان)
9	هزینه خرید مواد اولیه	40,200  میلیون ریال (معادل 4 میلیارد و 20 میلیون تومان)
10	هزینه های عملیاتی سالانه مورد نیاز طرح	20,562  میلیون ریال (معادل 2 میلیارد و 56 میلیون و 200 هزار تومان)
11	ارزش افزوده خالص طرح	30,454  میلیون ریال (معادل 3 میلیارد و 45 میلیون و 400 هزار تومان)
12	ارزش افزوده ناخالص طرح	32,570  میلیون ریال (معادل 3 میلیارد و 257 میلیون تومان)
13	هزینه های نگهداری و تعمیرات (نت) سالانه طرح	408  میلیون ریال (معادل 40 میلیون و 800 هزار تومان)
14	هزینه های استهلاک طرح	1,087  میلیون ریال (معادل 108 میلیون و 700 هزار تومان)
15	سرمایه مورد نیاز جهت تامین ابنیه و سالن­ ها	7,800  میلیون ریال (معادل 780 میلیون تومان)
16	سرمایه مورد نیاز خرید تجهیزات	7,260  میلیون ریال (معادل 726 میلیون تومان)
17	هزینه های متغیر طرح	49,483  میلیون ریال (معادل 4 میلیارد و 948 میلیون و 300 هزار تومان)
18	سرمایه مورد نیاز تامین وسایل حمل و ­نقل شهری	2,520  میلیون ریال (معادل 252 میلیون تومان)
19	ارزش فروش تولیدات سالانه پس از اجرای طرح	75,000  میلیون ریال (معادل 7 میلیارد و 500 میلیون تومان)
20	هزینه های ثابت طرح	14,317  میلیون ریال (معادل 1 میلیارد و 431 میلیون و 700 هزار تومان)
21	تعداد پرسنل ستادی و اجرایی مورد نیاز	20  نفر
22	هزینه های قبل از بهره برداری طرح	1,030  میلیون ریال (معادل 103 میلیون تومان)
23	هزینه های حاملهای انرژی (سوخت، آب شرب، برق و …)	1,822  میلیون ریال (معادل 182 میلیون و 200 هزار تومان)
24	میزان حقوق سالانه پرسنل ستادی و اجرایی	16,765  میلیون ریال (معادل 1 میلیارد و 676 میلیون و 500 هزار تومان)
25	نسبت افزوده ناخالص به ارزش کل فروش سالانه	43  درصد
26	نسبت افزوده خالص به کل فروش سالانه	41  درصد
27	نسبت افزوده خالص به سرمایه گذاری کل	105  درصد
28	سرانه سرمایه ثابت	1,191  میلیون ریال (معادل 119 میلیون و 100 هزار تومان)
29	سرانه سرمایه گذاری کل	1,457  میلیون ریال (معادل 145 میلیون و 700 هزار تومان)
30	نسبت سود خالص به ارزش فروش	14  درصد
31	سرانه ارزش کل فروش محصولات سالانه	3,750  میلیون ریال (معادل 375 میلیون تومان)
32	نسبت سود خالص به سرمایه ثابت	44  درصد
33	مقدار NPV	32,448  میلیون ریال (معادل 3 میلیارد و 244 میلیون و 800 هزار تومان)
34	مقدار NPV/I	21   درصد
35	میزان IRR در حالت عادی	25   درصد
36	میزان IRR در حالت بدبینانه	10   درصد
37	ظرفیت تولید در یک سال	600  تن

برای تولید زغال دو راه وجود داره :

1. مقداری چوب و هيزم رو روی هم انباشته، توی هوای آزاد آتش می زنند. اين روش قرنهاست كه در جنگلهای شمال اروپا از آن استفاده می شه. ولی اشكالش اينه كه گازهای متصاعد از چوب در هوا پراكنده می شود و به هدر می رود.
2. چوبها رو جمع آوری كرده با نقاله هايی به كوره های مخصوصی می برند. همين كه آتش برافروخته شد، دريچه تنور رو می بندد و چوبها داخل فضايی بسته، به تدريج تبدیل به زغال می شوند.

زغالی كه از ضايعات چوب به دست می آید برای مصارف : منقل كباب پزی و قليون و استفاده در بخاری های زغالی و … هست.

مجوزهای لازم برای احداث واحد تولید زغال

آقای اکبری یکی از کارآفرینان موفق در این صنعت به کسانی که دنبال یه منبع درآمد خوب هستن اطمینان میده که در این حرفه بعد از مدت کمی، بیشتر از چیزی که توقع دارن درآمد خواهند داشت. اما برای اینکه بتونید صاحب این کسب و کار بشید، قدم اول برای راه‌ اندازی یه واحد تولید زغال گرفتن مجوز از سازمان محیط زیسته.

برای گرفتن این مجوز، مامور محیط زیست میاد و شما باید بهشون اطمینان بدید که از ضایعات چوبی و بافت ­‌های فرسوده و پسماندهای چوبهای مختلف زغال می‌ ­سازید نه از چوب خالص درختان. بعد از اون طی مدت کوتاهی این مجوز برای شما صادر میشه.

ضایعات با کیفیت را بخرید

بعد از گرفتن مجوزها، برای اینکه یه کارگاه زغال سازی داشته باشید باید بدانید مواد اولیه، یعنی همون ضایعات چوبی رو باید از کجا خریداری کنید: «مرکز خرید ضایعات چوبی برای تولید زغال استان مازندران و جهرم هست. ولی در مازندران شما این ضایعات را ارزان­تر می توانید تهیه کنید.

در خرید ضایعات چوبی، باید به کیفیت شان دقت کنید. مثلا چوبی راو که می­‌ خرید هر چه پر آوندتر باشد یا سن و سالش بیشتر باشد برای زغال مناسبتر­ است. بعلاوه از چوب نارنگی و هلو هم زغال ­مرغوب و خوبی می شود ساخت. »

مشخصات فنی محصول

کیفیت زغال چوب عمدتا به نوع چوب استفاده شده برای ساختن زغال چوب بستگی دارد. زغال چوب تولید شده از چوب سخت، مخصوصا راش، فشرده و محکم است. برعکس زغال حاصل از چوب نرم (درختان وابسته به خانواده کاج) نرم و متخلل است. دلیل این امر ساختارهای متفاوت چوب است که در طول زغالی شدن زیاد تفاوت نمی پذیرد.

نقطه اشتعال زغال چوب، بنابر ترکیبات فرار موجود، 200 تا 250 درجه سانتیگراد است و ارزش حرارتی آن بین 29 و 33 کیلوژول بر گرم است.زغال چوب عالی سیاه و براق است. بدون شکاف است و وقتی می شکند، صدایی فلزی تولید می کند. کربن موجود در زغال چوب تولید شده در قرع 90-78 درصد وزنی است.

این کربن یک نوع بلوری و ظرفیت گرافیت می باشد. این کربن خالص و بدون سولفور است. زغال چوب علاوه بر کربن حاوی بین 10 تا 18% هیدروژن، اکسیژن و نیتروژن می باشد که در 875 درجه سانتیگراد می گریزند. آب موجود زغال چوب به درجه حرارت و زطوبت نسبی هوا بستگی دارد و بین 5 تا 8 درصد متفاوت است.

دستپخت ­‌های زغالی

فرض کنید سرمایه­‌ اولیه‌ تان را هزینه کردید و یه کارگاه راه انداختین حالا باید به فکر تولید زغال­ های خوب و مرغوب باشید. این زغال­ها چطور تهیه میشه؟ «ما از هر چیزی می­تونیم زغال بسازیم از مقوا و کاغذ گرفته تا بطری­های بازیافتی اما زغالی که خریدار داره از چوب ساخته میشه. زمانیکه رطوبت چوب یا به اصطلاح عام، دودش کشیده میشه «ذغال زلال» به دست میاد.‌

بعد از اون، همین ذغال دوباره داخل کوره میره تا تصفیه بشه. در انجام مراحل کار، تبحر داشته باشید تا بتونید ذغال­ ها را خوب دربیارید، شاید باورتون نشه اما ذغال سازی درست شبیه آشپزیه، دستپخت آدما توی اینکار با هم فرق داره اما اگر فوت و فن کار با ذغال را بدونید و بهشون عمل کنید ذغال­ هاتون زبانزد خاص و عام میشه.»

فرآیند ساخت زغال

در حال حاضر در ايران و ساير كشورها از دو روش برای تولید زغال از ضايعات چوب استفاده می شود :

1. روش سنتی
2. روش مكانيزه

در روش سنتی چوب را داخل كوره در بسته قرار داده و آتش می زنند و پس از تبديل شدن به ذغال، ذغالها جمع آوری شده و مصرف می شوند. در روش مكانيزه، اول خورده چوبها با دستگاه خردكن به قطعات كوچک تبديل می شوند و سپس با تسمه نقاله به كوره های پخت منتقل می شوند.

بعد از تبديل شدن به ذغال، آسياب شده و وارد حوزچه های شستشو می شوند. بعد از شستشو مواد آسياب شده خشک می شوند و با صمغ گياهی (صمغ عربی) مخلوط شده و قالب گيری شده و بعد از آن با دستگاه پرس شده و بعد از انجام مرحله پرس قطعات با دستگاه برش به اندازه ها، و اشكال دلخواه برش داده می شوند.

سطح تكنولوژی	شرح	ماشن آلات تولیدی
تكنولوژی مكانيزه	در روش مكانيزه كيفيت محصولات بالا می رود، ضايعات بسیار ناچيز است، فروش محصولات بيشتر (از لحاظ قيمت) و ميزان سرمايه گذاری بيشتر است.	دستگاه خرد كن، كوره پخت، آسياب، پرس،تسمه نقاله برای حمل و نقل، دستگاه برش
تكنولوژی سنتی	اين تكنولوژی حالت عمومی و سنتی دارد و از قديم اين روش توليدی در استانهایی كه از لحاظ پوشش گياهی غنی هستند مثل استانهای شمالی برقرار است.	كوره پخت

موارد مصرف و كاربرد

ذغال تهيه شده از ضايعات چوب كاربردها و انواع گوناگونی دارد، از قبیل :

1. عادی،
2. گرد،
3. ريخته گری و …

البته از زغال استفاده های ديگری می شود در زمينه ذغال اكتيو و حتی در زمينه پزشكی كه مربوط به این طرح نيست. يكی از جديدترين موارد استعمال ذغال همان است كه در جنگ جهانی اول كشف شد. دانشمندان دانستند كه اگر آن را در معرض حرارت شديد قرار دهند، حالتی پيدا می کند كه نيروی جذب گاز آن، افزون می شود.

محصولی كه اینگونه به دست می آمد برای ساختن ماسک ضد گاز می باشد. امروزه ما این محصول را ذغال زنده می ناميم. امروزه طرز تهيه ذغال زنده به گونه ديگری انجام می شود. روش تولید زغال اینطورست كه بخار خیلی گرمی را از بین آن عبور می دهند تا سوراخ های اسفنجی اش بيشتر شود.

آنوقت اگر گازهای سمی از ميان آن بگذرد، به وسيله عمل جذب سطحی از بين می رود. به قول ديگر، مولكولهای گازهای سمی روی ذغال زنده، می نشیند. يكی از خواص بسيار مهم آن این است كه گازهای سمی را به مقدار زیاد جذب می كند، ولی اكسيژن هوا را به مقدار کم، در نتیجه كسیكه ماسک ضدگاز به صورتش زده باشد به راحتی اكسيژن رو تنفس می كند.

ولی از شر گازهای سمی در امان است. محصولی كه مورد نظر پروژه هست برای قليان و كباب پزی و يا بخاری های زغالی كه در بعضی مناطق به كار می رود، استفاده می شود. كه هم به صورت عادی مصرف می شود و هم به صورت قالبی و فشرده شده مصرف می شود.

مواد اوليه عمده موردنياز سالانه و محل تامين

مواد اوليه برای ساخت زغال معمولی شامل شاخه انواع درختان بوده كه در اينجا درخت ليمو و بلوط و يا بوته انگور مناسبترین آن هست. همین طور مواد اوليه برای توليد زغال قالبی علاوه بر موادی که گفتیم می تواند، شاخه راش و پوست گردو … باشد. بعلاوه صمغ عربی كه برای توليد زغال قالبی با ذغال آسياب شده مخلوط می شود.

با توجه به اينكه مواد اوليه اين صنعت ضايعات چوب هست قيمت آن خیلی ناچيز است و با توجه به نوع چوب انتخابی قيمت مواد اوليه متفاوت خواهد بود. بالاترين قيمت مربوط به چوب درخت ليمو و بوته درخت انگور می باشد (كه بيشتر برای تهيه ذغال قليون مصرف می شود).

مواد بالا برای تولید زغال از چوب معمولی است كه بيشتر برای قليان و كباب استفاده می شود. در مورد ساخت ذغال قالبی علاوه بر مواد ذكر شده از پوست گردو و درخت راش و سپيدار می شود استفاده کرد كه معمولا به دليل ارزانتر بودن نسبت به ساير مواد اوليه از اين نوع درخت ها استفاده می شود.

تامین مواد

همانطور كه در بخش های قبلی بيان شد مواد مصرفی از صنايع چوب بری و باغهای كشاورزی تامين می شود كه در كشور تعداد آنها كم نمی باشد و همچنين با توجه به طرحهای دولت در زمينه بيابان زدايی كه اجرا شده می توان در آيند از شاخه های حرس شده اين درختان استفاده كرد.

بررسی كالاهای جايگزين و اثراتش بر مصرف محصول

كالای مورد بررسی ذغال از ضايعات چوب به همين دليل تنوع در مواد اوليه خیلی زياد و می توانید از هر چوبی برای اينكار استفاده كنيد كه با توجه به موارد مصرف كيفيت چوب مصرفی در كالای نهايی تاثير می گذارد. بهترين ذغال چوب : ذغال چوب ليمو، چوب انگور، چوب بلوط و چوب سپيدار و … می باشد.

بسته به نوع منطقه و پوشش گياهی آن ذغال چوب فرق می كند (هر منطقه ای كه با توجه به نوع پوشش گياهی از آن برای تهيه ذغال استفاده میشود) امروزه نوع قالبیش توليد می شود كه پس از تهيه ذغال های عادی پودر شون میکنند و مقداری صمغ گياهی (صمغ عربی) به آن اضافه می كنند،

و با پرس در قالبهای مختلف و به اشكال مستطيلی و يا قرص (گرد) عرضه می شود كه در اين محصولات از گردو (پوشش چوبی) استفاده می شود كه روند مثل ذغال چوبه يعنی بعد از اينكه گردوها تبديل به ذغال شد پودر شون میکنن و به اشكال مختلف در می آورند.

استفاده از ذغال فشرده (بريكت) اضافه بر مزايای اقتصادی اش، روند تخريب جنگل های كشور را کم می کند. ذغال فشرده فرآورده ای پر انرژی است كه با استفاده از فناوری پيشرفته و از ضايعات ذغال تولید می شود. اين فرآورده مقاومتی حدود 4 برابر ذغال طبيعی (چوب سوخت) دارد و ميزان گرمای آن تا 3 برابر بيشتر از ذغال طبيعی است.

موارد استفاده از اين فرآورده برای توليد انرژی و نقش مهم آن در بسیاری از كشورها تا الان ناشناخته مانده است، در زمان حاضر، تحقيقات وسيعی توسط كشورهای صنعتی و پيشرفته برای استفاده از ذغال فشرده به عنوان تامين انرژی، انجام میشود. برای تولید زغال فشرده، از ريزترين قسمتهای چوب كه معمولا دور ريخته می شوند، استفاده می شود.

با استفاده بهينه از اين ضايعات، می توانیم از شدت تخريب جنگلها جلوگيری کنیم. تبديل ضايعات به ذغال فشرده می تواند تا 20 درصد كارايی چوب جنگلهای كشور را افزايش دهد ارزش حرارتی ذغال فشرده كه از 45 درصد خاک ذغال، 30 تا 45 درصد شاخه ای ريز و 10 تا 25 درصد مواد چسبنده تشكيل شده خیلی بالاست.