طرح توجیهی تولید زغال فشرده (بهار 1400)

محصول این طرح توجیهی، تولید زغال از ضايعات چوب هست. از سوختن اندام گياه يا حيوان، ذغال به دست مياد. زغال ماده ای اسفنجی و سياهه و تقريباً می تونیم اون رو كربن خالص بدونیم. علت اینكه از داغ كردن يا سوزوندن چوب يا استخون حيوون، ذغال به وجود میاد، اينه كه اونها بر اثر حرارت، آب و گازهای نهفته شون رو از دست میدن و فقط جسم جامدی از خودشون تولید میکنن.

جدول خلاصه مالی طرح توجیهی
موضوع طرح توجیهی	تولید زغال از ضایعات چوب و بسته بندی آن
تعداد شاغلين	21 نفر
سرمايه كل طرح	41,394,856 هزار ریال (معادل 4 میلیارد و 139 میلیون و 485 هزار تومان)
هزینه های ثابت قبل از بهره برداری	1,275,000 هزار ریال (معادل 127 میلیون و 500 هزار تومان)
سرمايه در گردش	5,583,286 هزار ریال (معادل 558 میلیون و 328 هزار تومان)
درآمد	158,025,000 هزار ریال (معادل 15 میلیارد و 802 میلیون و 500 هزار تومان)
متراژ زمین	1100 مترمربع
ظرفیت تولید سالانه	3500 تن
درصد فروش در نقطه سربه سر	55 %
نرخ بازدهی سرمایه	36/57 %
دوره بازگشت سرمایه	3 سال

برای تولیدش دو راه وجود داره :

1. مقداری چوب و هيزم رو روی هم انباشته، توی هوای آزاد آتش می زنند. اين روش قرنهاست كه در جنگلهای شمال اروپا از آن استفاده می شه. ولی اشكالش اينه كه گازهای متصاعد از چوب در هوا پراكنده میشه و به هدر میره.
2. چوبها رو جمع آوری كرده با نقاله هايی به كوره های مخصوصی می برند. همين كه آتش برافروخته شد، دريچه تنور رو می بنده و چوبها داخل فضايی بسته، به تدريج تبدیل به زغال میشن.

زغالی كه از ضايعات چوب به دست میاد برای مصارف : منقل كباب پزی و قليون و استفاده در بخاری های زغالی و … هست.

مجوزهای لازم برای احداث واحد تولید زغال

آقای اکبری یکی از کارآفرینان موفق در این صنعت به آدمهایی که دنبال یه منبع درآمد خوب هستن اطمینان میده که در این حرفه بعد از مدت کمی، بیشتر از چیزی که توقع دارن درآمد خواهند داشت. اما برای اینکه بتونید صاحب این کسب و کار بشید، قدم اول برای راه‌ اندازی یه واحد تولید زغال بردارید گرفتن مجوز از سازمان محیط زیسته.

برای گرفتن این مجوز، مامور محیط زیست میاد و شما باید بهشون اطمینان بدید که از ضایعات چوبی و بافت ­‌های فرسوده و بازمانده ­‌های چوبهای مختلف زغال می‌ ­سازید نه از چوب خالص درخت ها. بعد از اون طی مدت کوتاهی این مجوز برای شما صادر میشه.

ضایعات با کیفیت رو بخرید

بعد از گرفتن مجوزها، برای اینکه یه کارگاه زغال سازی داشته باشید باید بدونید مواد اولیه، یعنی همون ضایعات چوبی رو باید از کجا خریداری کنید: «مرکز خرید ضایعات چوبی برای تولید زغال استان مازندران و جهرم هست. ولی در مازندران شما این ضایعات رو ارزون­ تر میتونید تهیه کنید.

در خرید ضایعات چوبی، باید به کیفیت شون دقت کنید. مثلا چوبی رو که می­‌ خرید هر چه پر آوندتر باشه یا سن و سالش بیشتر باشه برای زغال مناسب­تره. بعلاوه از چوب نارنگی و هلو هم زغال ­ مرغوب و خوبی میشه ساخت. »

تنور زغال پزی، ساخت وطن

کارگاه تولید زغال هم شبیه بیشتر کارگاه‌ ­ها نیاز به ابزار و تجهیزات مناسب داره. ولی توی این کار تجهیزات پیچیده و گرون قیمت نیست که از عهده‌ تهیه­‌ شون برنیایید : کارگاه ساخت زغال رو با یه کوره و چند سبد مخصوص که قالب­ های خمیر ذغالند می­‌ تونید راه‌ اندازی کنید. اگر بلد باشید خودتون یه کوره طراحی و درست کنید هزینش رو توی جیب­تون میذارید و کارتون رو شروع می­ کنید.

در کار زغال پزی از کوره ­‌های معمولی می ­تونید کمک بگیرید ولی اگه بی دقت باشید زغال­ها داخل این کوره‌­ ها می­سوزه و از بین میره واسه همین من با تجربیات تمام این سال­هام یه کوره­‌ مخصوص طراحی کردم. در این طرح ، دو کوره­ سنتی و صنعتی با هم تلفیق شده و دور تا دور اون رو آجرهای نسوز و فولادی گرفته.

در این صورت دیگه زغال­ نمی‌ سوزه و لازم نیست دل­تون از بابت سیاهی صورت­تون پای تنور شور بزنه. از تنور که بگذریم به وسایل جانبی، شبیه دستگاه تیغ اره و موتور دستی می­ رسیم که نهایتا با هزینه کم میشه خریداری شون کرد و داخل کارگاه قرار داد. کسب و کاری مثل زغال که با ابزار و وسایل خاصی باید احداثش کرد الزاما سرمایه­ خیلی زیادی نمیخواد.

اگر برای خودتون یه پس انداز متوسط هم داشته باشید میتونید اینکار رو شروع کنید ولی هر کاری قانونی داره و اون اینه : هر چه سرمایه­ اولیه­ تون بیشتر باشه کار راحت­ تری دارید. سرمایه­‌ اولیه­‌ تون یه کارگاه ۵۰ متری در کنار بازار چوب فروش­هاست. هرچه به این بازار نزدیک­تر باشید کسب و کار راحت­تری خواهد داشت. بعد از اون نوبت به خرید کوره و قالب­ها میشه.

دستپخت ­‌های زغالی

فرض کنید سرمایه­‌ اولیه‌ تون رو هزینه کردید و یه کارگاه راه انداختین حالا باید به فکر تولید زغال­ های خوب و مرغوب باشید. این زغال­ها چطور تهیه میشه؟ «ما از هر چیزی می­تونیم زغال بسازیم از مقوا و کاغذ گرفته تا بطری­های بازیافتی اما زغالی که خریدار داره از چوب ساخته میشه. زمانیکه رطوبت چوب یا به اصطلاح عام، دودش کشیده میشه «ذغال زلال» به دست میاد.‌

بعد از اون، همین ذغال دوباره داخل کوره میره تا تصفیه بشه. در انجام مراحل کار، تبحر داشته باشید تا بتونید ذغال­ ها را خوب دربیارید، شاید باورتون نشه اما ذغال سازی درست شبیه آشپزیه، دستپخت آدما توی اینکار با هم فرق داره اما اگر فوت و فن کار با ذغال را بدونید و بهشون عمل کنید ذغال­ هاتون زبانزد خاص و عام میشه.»

فرآیند ساخت زغال

در حال حاضر در ايران و ساير كشورها از دو روش برای تولید زغال از ضايعات چوب استفاده میشه :

1. روش سنتی
2. روش مكانيزه

در روش سنتی چوب را داخل كوره در بسته قرار داده و بعد آتش می زنند و پس از تبديل شدن به ذغال، ذغالها جمع آوری شده و مصرف میشن. در روش مكانيزه، اول خورده چوبها با دستگاه خردكن به قطعات كوچک تبديل میشن بعد با تسمه نقاله به كوره های پخت منتقل میشن.

بعد از تبديل شدن به ذغال، آسياب شده و وارد حوزچه های شستشو میشن. بعد از شستشو مواد آسياب شده خشک میشن و با صمغ گياهی (صمغ عربی) مخلوط شده و قالب گيری شده و بعد از اون با با دستگاه پرس شده و بعد از انجام مرحله پرس قطعات با دستگاه برش به اندازه ها، و اشكال دلخواه برش می خورند.

سطح تكنولوژی	شرح	ماشن آلات تولیدی
تكنولوژی مكانيزه	در روش مكانيزه كيفيت محصولات بالا میره، ضايعات خیلی ناچيزه، فروش محصولات بيشتره (از لحاظ قيمت) و ميزان سرمايه گذاری بيشتره.	دستگاه خرد كن، كوره پخت، آسياب، پرس،تسمه نقاله برای حمل و نقل، دستگاه برش
تكنولوژی سنتی	اين تكنولوژی حالت عمومی و سنتی داره و از قديم اين روش توليدی در استانهایی كه از لحاظ پوشش گياهی غنی هستند مثل استانهای شمالی برقرار هست.	كوره پخت

موارد مصرف و كاربرد

ذغال تهيه شده از ضايعات چوب كاربردها و انواع گوناگونی از قبیل :

1. عادی،
2. گرد،
3. ريخته گری و …

داره. البته از زغال استفاده های ديگه ای میشه در زمينه ذغال اكتيو و حتی در زمينه پزشكی كه جزء بحث مون نيست. يكی از جديدترين موارد استعمال ذغال همونه كه در جنگ جهانی اول كشف شد. دانشمندان فهمیدن كه اگه اون رو در معرض حرارت شديد بزارن، حالتی پيدا می کنه كه نيروی جذب گازش، افزون میشه.

محصولی كه اینجوری به دست میومد به درد ساختن ماسک ضد گاز می خورد. امروزه ما این محصول رو ذغال زنده می ناميم. امروزه طرز تهيه ذغال زنده به گونه ديگه ای انجام میشه. روش تولید زغال این طوره كه بخار خیلی گرمی رو از بین اون عبور میدن تا سوراخ های اسفنجی اون بيشتر بشه.

اونوقت اگه گازهای سمی از ميون اش بگذره، به وسيله عمل جذب سطحی از بين میره. به قول ديگه، مولكولهای گازهای سمی روی ذغال زنده، میشینه. يكی از خواص بسيار مهمش اینه كه گازهای سمی رو به مقدار زیاد جذب می كنه، ولی اكسيژن هوا رو به مقدار کم، در نتیجه، كسی كه ماسک ضدگاز به صورتش زده به راحتی اكسيژن رو تنفس می كنه،

ولی از شر گازهای سمی در امانه. محصولی كه مورد نظر پروژه هست برای قليون و كباب پزی و يا بخاری های زغالی كه در بعضی مناطق به كار میره، استفاده میشه. كه هم به صورت عادی مصرف میشه و هم به صورت قالبی و فشرده شده مصرف میشه.

مواد اوليه عمده موردنياز سالانه و محل تامين

مواد اوليه برای ساخت زغال معمولی شامل شاخه انواع درختان بوده كه در اينجا درخت ليمو و بلوط و يا بوته انگور مناسبترینش هست. همین طور مواد اوليه برای توليد زغال قالبی علاوه بر موادی که گفتیم می تونه، شاخه راش و پوست گردو … باشه. بعلاوه صمغ عربی كه برای توليد ذغال قالبی با ذغال آسياب شده مخلوط میشه.

با توجه به اينكه مواد اوليه اين صنعت ضايعات چوب هست قيمتش خیلی ناچيزه و با توجه به نوع چوب انتخابی قيمت مواد اوليه متفاوت خواهد بود. بالاترين قيمت مربوط به چوب درخت ليمو و بوته درخت انگور هست (كه بيشتر برای تهيه ذغال قليون مصرف میشه).

مواد بالا برای تولید زغال از چوب معمولیه كه بيشتر برای قليون و كباب استفاده میشه. در مورد ساخت ذغال قالبی علاوه بر مواد ذكر شده از پوست گردو و درخت راش و سپيدار میشه استفاده کرد كه معمولا به دليل ارزون تر بودن نسبت به ساير مواد اوليه از اين نوع درخت ها استفاده میشه.

تامین مواد

همانطور كه در بخش های قبلی بيان شد مواد مصرفی از صنايع چوب بری و باغهای كشاورزی تامين می شود كه در كشور تعداد آنها كم نمی باشد و همچنين با توجه به طرحهای دولت در زمينه بيابان زدايی كه اجرا شده می توان در آيند از شاخه های حرس شده اين درختان استفاده كرد.

بررسی كالاهای جايگزين و اثراتش بر مصرف محصول

كالای مورد بررسی ذغال از ضايعات چوبه به همين دليل تنوع در مواد اوليه خیلی زياده و میتونین از هر چوبی برای اين كار استفاده كنيد كه با توجه به موارد مصرف كيفيت چوب مصرفی در كالای نهايی تاثير میذاره. بهترين ذغال چوب : ذغال چوب ليمو ، چوب انگور، چوب بلوط و چوب سپيدار و … هست.

بسته به نوع منطقه و پوشش گياهی اون ذغال چوب فرق میكنه (هر منطقه ای كه با توجه به نوع پوشش گياهی از اون برای تهيه ذغال استفاده میشه) امروزه نوع قالبیش توليد میشه كه پس از تهيه ذغال های عادی پودر شون میکنن و مقداری صمغ گياهی (صمغ عربی) بهش اضافه می كنن،

و با پرس در قالبهای مختلف و به اشكال مستطيلی و يا قرص (گرد) عرضه میشه كه در اين محصولات از گردو (پوشش چوبی) استفاده میشه كه روند مثل ذغال چوبه يعنی بعد از اينكه گردوها تبديل به ذغال شد پودر شون میکنن و به اشكال مختلف در میارن.

استفاده از ذغال فشرده (بريكت) اضافه بر مزايای اقتصادیش، روند تخريب جنگل های كشور رو کم می کنه. ذغال فشرده فرآورده ای پر انرژیه كه با استفاده از فناوری پيشرفته و از ضايعات ذغال تولید میشه. اين فرآورده مقاومتی حدود چهار برابر ذغال طبيعی (چوب سوخت) داره و ميزان گرماش تا سه برابر بيشتر از ذغال طبيعیه.

موارد استفاده از اين فرآورده برای توليد انرژی و نقش مهمش در بسیاری از كشورها تا الان ناشناخته مونده، در زمان حاضر، تحقيقات وسيعی بوسیله كشورهای صنعتی و پيشرفته برای استفاده از ذغال فشرده به عنوان تامين انرژی، انجام میشه. برای تولید زغال فشرده، از ريزترين قسمت های چوب كه معمولا دور ريز میشن، استفاده میشه.

با استفاده بهينه از اين ضايعات، می تونیم از شدت تخريب جنگلها جلوگيری کنیم. تبديل ضايعات به ذغال فشرده می تونه تا 20 درصد كارايی چوب جنگل های كشور رو افزايش بده ارزش حرارتی ذغال فشرده كه از 45 درصد خاكه ذغال، 30 تا 45 درصد شاخه ای ريز و 10 تا 25 درصد مواد چسبنده تشكيل شده خیلی بالاست.