گزارش حاضر مطالعات امکان سنجی مقدماتی طرح توليد انواع حصير از پلی اتيلن (PE) و پروپيلن (PP) است. اين مطالعات در قالب متدولوژی مطالعات امکان سنجی تهيه گرديده است. مطابق متدولوژی فوق، ابتدا محصول مورد مطالعه به طور دقيق معرفی شده،
در ادامه مطالعات فنی در خصوص چگونگی توليد حصير و امکانات سخت افزاری و نرم افزاری موردنياز نيز شناسایی شده تا با استفاده از آن سرمايه گذاران و علاقه مندان محترم بتوانند کليه اطلاعات موردنياز را کسب و در جهت انجام سرمايه گذاری اقتصادی با ديد باز و مسير شفاف اقدام نمايند.
حصير از قديمی ترين و سنتی ترين وسايلی است که انسان از آن استفاده کرده است. غالبا اين وسيله از پوست برخی درختان، برگ درخت، نی و … ساخته شده است. که امروزه با استفاده از مواد اوليه مصنوعی يا پليمری می توان در زمينه های گوناگون مانند دوام و مقاومت بيشتر، تنوع رنگ، تنوع و نوع ساخت، کاربردها و مسائل بهداشتی آن بنا به نياز تغييراتی را ايجاد کرد.
تعريف و انواع کاربردهای حصير
حصيرهای ساخته شده از جنس پلی اتلين و پلی پروپيلن از مواد پليمری تشکيل می شوند. اين پليمر دارای ٥٠٠٠ تا ١٠٠٠ واحد منومر می باشند. جرم مولکولی آن در محدوده 1500000 – 150000 گرم بر مول متغير است.
اين پليمرها به صورت بی آرايش (آتا کيتک)، تک آرايش (ايزوتاکتيک) و يا هم آرايش (سند يو تاکتيک) وجود دارند. پلی پروپيلن در مقايسه با پلی اتيلن دارای سختی و سفتی بيشتری است ولی در سرما نرمی کمتری دارد و از طرفی در دماهای بالاتر نيز قابل استفاده می باشند.
پلی پروپيلن در مقابل شکستن مقاوم است و دارای قابليت استرليزه شدن می باشد. اين ماده برای اعضای فيزيولوژی جانداران بی اثر بوده و از مقاومت بالايی در برابر مواد شيميايی برخوردار است. پلی پروپيلن دارای خواص الکتريکی جالبی است و می تواند ظاهری شيشه ای و يا تيره و مات داشته باشد.
قدرت مکانيکی خوب اين پليمر باعث مزيت کيفی نسبت به پلاستيک های مهندسی در بسياری از زمينه های مصرف شده است. اين پليمر از کوپليمريزه شدن پروپيلن و اتيلن به صورت کوپليمر مقاوم تهیه می گردد.
تنوع در ساخت، ارزان بودن مواد اوليه، سادگی مراحل توليد و فرآيند ساخت و ميزان تقاضا و احتياج مصرف کنندگان از انواع حصير پلی اتيلن و پروپيلن می تواند به عنوان يک مزيت در زمينه عرضه و تقاضا محسوب شود.
با توجه به اينکه مواد اوليه اين محصول از صنايع پايين دستی پتروشيمی بوده و کشور ما نيز از جمله صادرکنندگان اين ماده اوليه در دنيا می باشد. می توان به عنوان عامل اصلی رقابت توليد در کشور با ساير کشورهای توليدکننده آن است. انواع حصير به عنوان زير انداز، زيرفرشی و جزء وسايل گردشی مورد استفاده قرار می گيرند.
کد آیسیک و تعرفه گمرکی
نام محصول ﻧﻬایی اين طرح توليد انواع حصير از پلی اتيلن و پروپيلن است. که مطابق با طبقه بندی وزارت صنايع و معادن دارای کد آيسيک (نسخه ٣) ١٧٢٢١١٤٥ می باشد.تعرفه گمرکی با توجه به نوع ساخت و عرضه آن در بازار با در نظر گرفتن نوع و جنس به دو دسته تقسيم و صادر می گردد:
- محصولات ساخته شده از پلی اتيلن به شماره تعرفه گمرکی ٦٣٠٥٣٣٠٠ می باشد.
- محصولات ساخته شده از پلی پروپيلن به شماره تعرفه گمرکی ٥٤٠٧٢٠٢٠ می باشد.
موارد مصرف و کاربرد
موارد استفاده حصير به صورت گسترده بوده و با توجه به تنوع ساخت دارای کاربردهای فراوانی در منازل، محيط های اداری و خدماتی و بيمارستان ها و … است.
انواع حصير به عنوان زير انداز، زيرفرشی و جزء وسايل گردشی مورد استفاده قرار مي گيرند. که اين برمی گردد به موارد مصرف و کاربرد پلی اتيلن و پلی پروپيلن عبارتند از :
- گريد الياف : شامل کيسه، موکت، نخ.
- گريد تزريقی : شامل ساخت حصير، درب بطری، قطعات اتومبيل، مصارف صنعتی سخت.
- گريد بادی : شامل مصارف خانگی و مصارف پزشکی.
- گريد اکستروژن : شامل فيلم بسته بندی ، مواد بسته بندی.
- گريد مقاوم : شامل پلاستيک های مهندسی.
- گريد راندم : شامل لوله های سبز، لوله های فاضلاب، لوله های فشار قوی.
کالاهای جايگزين
با توجه به اينکه توليد حصير از جنس پلی اتيلن و پلی پروپيلن بدليل با صرفه بودن از نظر اقتصادی, و همچنين مواد بکار رفته در آﻧﻬا ارزان تر ، مقاومتر ، متنوع و دارای زيبايی بهتری می باشد؛ خود محصولی جايگزين برای محصولات غير پليمری است. بنابراين کالای جايگزينی توصيه نمی شود.
اهميت استراتژيکی تولید حصیر
استراتژی جهانی در حفظ و حراست از محيط زيست و منابع طبيعی و ملاحظات فنی و اقتصادی باعث گرديده تا طرح جايگزينی محصولات غير پليمری با محصولات پليمری در دستور کار قرار گيرد.
از آنجا که تهیه حصير از جنس پلی اتيلن و پلی پروپيلن علاوه بر مزايای متعدد بهداشتی، زيست محيطی و منابع طبيعی از نظر مصرفی بودن، تنوع رنگ، نوع ساخت از دوام و مقاومت بيشتر و سهولت کاربرد برخوردار و از نظر جنبه های اقتصادی موجب عدم ضايع شدن منابع گرانبهای ملی می شود. می تواند از کالاهای مهم و استراتژيک باشد.
کشورهای عمده توليد کننده و مصرف کننده
از جمله کشورهای عضو توليدکننده محصول از جنس پلی اتيلن و يا پلی پروپيلن می توان کشورهای اروپای غربی و اروپای شرقی، برخی کشورهای آسيایی مانند ترکيه، ايران، چين، ژاپن، کره جنوبی، مالزی و برخی کشورهای آمريکای لاتين مانند آمريکا، کانادا و … نام برد. از جمله کشورهای مصرف کننده می توان کشورهای آسيايی و کشورهای اروپای غربی را نام برد.
تکنولوژی و روش های توليد
با توجه به اينكه عمده کشورهای دارنده اين تكنولوژی از قبيل آلمان، کانادا، ژاپن، کره جنوبی، آمريكا و چين از سطح تكنولوژی بالايی برخوردارند. سطح تكنولوژی واحدهای فعال موجود در داخل کشور نيز بدليل بهره گيری از ماشين آلات اين کشورها از همان سطح مدرن برخوردار و روش توليد آﻧﻬا تفاوت چندانی با روش توليد ديگر کشورها ندارد.
مواد اوليه با گريد موردنياز از بازار تهيه و سپس با استفاده از دستگاه آسياب آن را در ابعاد موردنياز تهيه و با افزودن رنگدانه های پليمری يا کامپاوند و مستربچ مورد نياز از طريق يک دستگاه اکسترودر و يک دستگاه بافنده حصير آن را می توان به سادگی توليد کرد.
آنچه در ساخت حصيرها اهميت دارد و مواد بکار رفته در آن از قبيل پلی پروپيلن و يا پلی اتيلن می باشد. در مورد توليد به روش پلی پروپيلن بايد گفت: پلی پروپيلن با سه فرآيند مهم پليمريزاسيون ساخته می شود که عبارتند از:
اسفريپول و يونيپول و نوولن در بين اين سه فرآيند، فرآيند اسفريپول پيشتاز تکنولوژيست های دنيا می باشد. در بين فرآيندهای فوق فرآيند اسفريپول برای تهیه پلی پروپيلن معمولا بکار گرفته می شود.
فرآيند اسفريپول تا سال ١٩٩٩ بيش از ٨٣ شرکت را تحت ليسانس خود قرار داده است و با توجه به کيفيت محصول توليدی مورد توجه توليدکنندگان و سرمايه گذارن قرار گرفته است و متعلق به شرکت بازل می باشد.
نقاط قوت و ضعف در توليد حصير
معيارهای مهم در تعيين سطح تکنولوژی مورد استفاده در توليد محصول طرح را می توان به شرح زير دسته بندی کرد:
- درجه اتوماسيون خط توليد
- کيفيت توليد
- تعداد توليد (ظرفيت)
- کيفيت و دقت عمل ماشين آلات
تکنولوژی و روش توليد حصير در ساير کشورها همان روشی است که در کشورما انجام می گيرد و تاکنون روش ديگری برای اين کار در نقاط ديگر جهان معرفی نشده است.
آنچه که در فرآيند دارای اهميت است و حتی می توان گفت که اين عوامل کيفيت محصول تهیه شده را تشکيل داده و درکشورهای صنعتی از درجه بالاتری برخوردار می باشد موارد زير است:
- کيفيت و دقت عمل ماشين آلات
- کيفيت مواد اوليه مصرفی
- درجه اتوماسيون توليد و به طبع آن محصول يکدست و دقيق
از اينرو در جدول زیر بررسی نقاط قوت و ضعف تکنولوژی ذکر شده فوق آورده شده است:
| تکنولوژی | نقاط قوت | نقاط ضعف |
| تمام اتوماتيک | ظرفيت بالای توليد حصير، کيفيت بسيار بالای محصول، قيمت تمام شده پايين، تنوع پذيری بالا | سرمايه بری بالا، توجيه پذيری برای ظرفيت بالا، ضرورت استفاده از ظرفيت بالا |
| نيمه اتوماتيک | ظرفيت متوسط توليد، کيفيت متوسط بالای محصول، قيمت تمام شده متوسط، تنوع پذيرس متوسط، قابليت حضور موفق در بازار داخلی | قيمت تمام شده بالاتر از تکنولوژی تمام اتوماتيک، وجود محدوديت در جذب ازطرف بازارهای دارای کلاس جهانی |
| دستی | سرمايه بری پايين | ظرفيت پايين توليد، کيفيت پايين بالای محصول، قيمت تمام شده بالا، تنوع پذيری پايين، عدم جذب در بازارهای دارای کلاس جهانی |
با توجه به موارد ذکر شده احداث اين واحد صنعتی در محدوده تکنولوژی نيمه اتوماتيک قرار دارد.
جمع بندی و پيشنهاد ﻧﻬایی در مورد احداث واحدهای جديد
در اين گزارش طرح توليد انواع حصير از پلی اتيلن و پروپيلن مورد بررسی قرار گرفت. اين طرح از نظر پتانسيل بازار از جمله طرح هایی است که پتانسيل مصرف قابل توجهی هم در بازار داخل و هم برای صادرات دارد.
در بازارهای جهانی خصوصا منطقه خاورميانه و آسيای ميانه می تواند محصول خود را عرضه نمايد. از نظر تامين مواد اوليه خوشبختانه مشکلی وجود ندارد. تکنولوژی اين محصول به راحتی در دسترس بوده و ماشين آلات آن نيز به راحتی توسط شرکتهای داخلی راه اندازی و نصب می شوند.
ساير پارامترهای طرح نيز قابل قبول بوده و چه از نظر حجم سرمايه گذاری نسبتا پايين و اشتغالزایی و حمايت های مالی و بازرگانی دولت و سود دهی طرح نيز مساله خاصی وجود ندارد.
بنابراين اين طرح جهت اجرا در استان های ايلام، کرمانشاه، لرستان، چهارمحال و بختياری، کردستان و بوشهر و خراسان به سرمايه گذاران پيشنهاد می شود. البته سرمايه گذار لازم است دارای نگرش رقابتی نيز باشد تا به واسطه آن قابليت ايجاد مزيت رقابتی در محصول خود و کاهش خطرات ريسک های احتمالی را بنمايد.
از جمله اين عوامل مزيت رقابتی می توان به ايجاد قيمت مناسب رقابتی، فروش اعتباری، مشتری مداری و شناخت نيازهای اساسی بازار و مشتريان و حرکت در راستای اعمال آن در فرايند توليد اشاره کرد.