طرح توجیهی پرورش گوسفند قره گل
در کشور ما بیشتر از 25 نوع و نژاد گوسفند وجود دارد. زیرا گوناگونی آب و هوا، در قسمت های مختلف کشور ما زیاد است و هر نوع گوسفندی با آب و هوای به خصوصی سازگاری دارد.به طور معمول گله داران انتظار دارند که گوسفندان همه نوع محصولی مثل گوشت، شیر، پشم، پوشت و غیره تولید کنند.
بیشتر نژادهای گوسفند هم این محصولات را تولید می کنند، اما هر نژادی در تولید یک محصول استعداد بیشتری دارد. بنابراین گوسفندان را بر این اساس تقسیم بندی می کنند. یک گروه از گوسفندان ایرانی، گوسفند پوستی هستند. یعنی پوست بره بسیار زیبایی را تولید می کنند. این گروه، سه نژاد مهم دارند:
- نژاد قره گل خراسان
- نژاد کبوده شیراز
- نژاد زندی
منشا و خصوصیات گوسفند قره گل
نژاد گوسفند قره گل جزوه دسته گوسفندان که به زیست بوم آنها بیابانی است. منشا این نژاد بیابانهای سرخس و از ویژگیهای آن می توان به بدن و ظاهر آنها اشاره کرد که متناسب با آب هوای مناطق بیابانی و در دوران برگی به رنگ مشکی و زمانی که به رشد و بلوغ می رسند به مراتب به رنگ خاکستری تبدیل می شوند.
لازم به ذکر است که گوسفند قره گل پس از تغییر رنگ به خاکستری دست و پای آنها همچنان به رنگ مشکی می ماند. خصوصیتی که این نوع گوسفندان دارند البته تعداد اندکی که رنگ آنها خاکستری و همچنین قهوه ای می باشد می تواند در زیست بوم هایی زندگی کنند که از نظر آب و هوایی ایده آل نیست یعنی با تحمل خوبی که دارند قادر به زیستن هستند.
برای مثال در تابستان ها با هوای بسیار گرم تا حدود ۴۰ درجه را به خوبی تحمل می کنند همچنین در زمستان های بسیار سرد تا ۳۰ درجه زیر صفر تحمل دارند. همچنین این نژاد می توانند در مراتع های فقیر که کم علوفه هستند، چرا کنند. یکی دیگر از ویژگیهای آن بینی آن ها که دارای پیچ و انحنا است.
یکی از دلایل مقاومت این نژاد از گوسفندان در مناطق گرم و سرد همچنین گرد و غبار همین بینی پیچ و انحنا می باشد که در مقابل وزش بادهای موسمی می توانند به راحتی تنفس کنند.به طور کلی محل زندگی و پرورش گوسفند قره گل، منطقه های گرم و سوزان، صحراهای کم آب و علف با رطوبت بسیار کم است. این منطقه زمستانهای سرد ویا یخبندانی دارند.
نژاد قره گل به دو گروه تقسیم می شود که شامل:
1- دم دار
همانطور که از اسم آنها پیداست داری دم هستند و با توجه به این که چربی زیادی در اطراف دم ذخیره می شود شکل دم آنها به صورت S دیده می شود و از نظر ظاهری این گروه از نژاد گوسفند قره گل داری سر متوسط و کشیده و بینی و پیشانی آنها برآمدگی و دای پیچ است.
همین امر سبب شده تا بتوانند در مناطق گرم و گرد غبار به راحتی تنفس کنند.علاوه بر این ویژگی ها داری گوش های بلند که تا حدود 15 سانت می رسد. همچنین گوسفند نر نژاد قره گل درای شاخ هستند که قوچ قره گل نامیده می شوند.
2- دنبه دار
گوسفندان این گروه همانند سایر گوسفندان ایرانی داری دنبه هستند و با توجه به ذخیره زیاد چربی در ناحیه خلفی کاهی وزن این دنبه ها به 1 کیلو گرم می رسد.
پوست بره قره گل چه فرقی با پوست دیگر بره ها دارد ؟
به طور معمول در همه نژادهای قره گل ، موهای روی پوست بره هایی که تازه به دنیا آمده اند، دارای پیچیدگی و حتی گل هایی است. تعدادی از این نوع پوست ها هم وارد بازار تجارت می شود. اما پوست بره قره گل ویژگی هایی دارد که در پوست بره های دیگر دیده نمی شود. پوست گوسفند قره گل پر پیچ و گل است.
در پوست این نوع بره، موها طوری قرار گرفته اند و به هم تابیده اند که نقش و نگارهایی را روی پوست بوجود می آورند. به علاوه کشش موو درخشندگی و زیبایی پوست در این بره ها با نژادهای دیگر به طور کلی فرق می کند. به همین سبب از سالهای دور تاکنون، تجارت پر سود پوست گوسفند قره گل در تمام جهان وجود داشته است.
پوست بره قره گل ارزش زیادی دارد. کشورهای اصلی تولید کننده پوست این نوع بره ایران، افغانستان و ازبکستان هستند. به دلیل ارزشمندی این نوع پوست جدود 50 کشور دیگر هم چند سال است که در حال پرورش این نژاد هستند. اگر بخواهیم به خاص نژاد قره گل اشاره کنیم می توان گفت :
این نوع گوسفندان دارای پوستی هستند که می توان از هر دو جهت آن در صنعت های مختلف استفاده کرد همانطور که در بالا اشاره کردیم این نوع از نژادها در سرخس ، خراسان ، فارس ، قم ، ورامین در حال پرورش هستند و از نظر آب و هوایی قابلیت تحمل بسیار بالایی دارند و برخلاف نژادهایی که در چنین آب و هوایی اصلا قابل پرورش و نگهداری نیستند.
یکی دیگر از خصوصیت‌ها گوشت آنها است گوشت حاصل از گوسفند قره گل بسیار بالا و گوشت مردم اینگونه مناطق را به خوبی تامین می کنند. از نظر پشم اینگونه گوسفندان با توجه به زیبایی و کیفیت مطلوبی که داراست می‌توان در انواع صنعت ها مانند پوشاک از آنها بهره برد و در تولید انواع البسه ها استفاده ویژه ای کرد.
ویژگی های یک گوسفند خوب
هر دامدار برای انتخاب گوسفند باید از ویژگی های آن نژاد آگاهی داشته باشد. نژاد اصیل قره گل که با نژاد دیگری آمیخته نشده باشد، یعنی آنرا (دوبر) نکرده باشند، این ویژگی ها را دارد :
- تا حدودی درشت اندام با بدنی کشیده و دست ها و پاهای نازک، بلند، کشیده و خشک است.
- سر آن معمولاً کشیده است و برجستگی کمی روی پیشانی و بینی دارد.
- گوشها پهن، دراز و آویخته است.
- به جای دنبه، دارای دم پهنی است و انتهای آن حالت برگشته دارد.
- در این نژاد، قوچ ها شاخدار میشها بدون شاخ هستند.
پرورش پوست مناسب در بره قره گل
مرغوب بودن و زیبایی پوست بره قره گل به خالص بودن گله بستگی دارد. به علاوه، خصوصیت هایی که از پدر و مادر بره می رسد نیز در مرغوب بودن و زیبایی پوست نقش زیادی دارد. بهترین پوست آنهایی هستند که نازک، درخشنده و دارای موهای کوتاه و گلهای مرتب باشند. رنگ پوست هم در قیمت آن بسیار موثر است.
پوست هایی که رنگ های طلایی، نقره ای و رنگ های گوناگون دیگر هستند، ارزش بیشتری دارند. برای بدست آوردن پوست با گلهای مناسب، بره های نوزاد را تا دو سه روز پس از تولد ذبح می کنند. زیرا با بزرگ شدن بره کم کم گلها شکفته و باز می شوند. درنتیجه زیبایی خود را از دست می دهند.
بهترین پوست بره قره گل، پوستی است که نازک، دارای موهای کوتاه و گلهای مرتب و درخشنده باشد.
چه کاری انجام دهیم تا یک گله گوسفند مناسب داشته باشیم؟
برای داشتن یک گله مناسب، ابتدا باید کار خالص کردن گله را انجام دهید. برای این کار، تمام میشهای دوبر و آنهایی که شکل ظاهری گوسفند قره گل را ندارند از گله خارج کنید. به علاوه گوسفندان پیر، بیمار و قصر را باید از گله خارج کرده و فروخته شوند. کار بعدی، انتخاب قوچهای اصلاح شده خوب برای جفتگیری با میشها ی گله است. زیرا قوچ قره گل اصلاح شده، بره هایی با پوست های مرغوب تولید می کند.
گله داران با سابقه، بره های نر با پوست زیبا و مرغوب را انتخاب و نگهداری می کنند. یا از گله های دیگر می خرند. به این ترتیب، بعد ها از این بره ها در بارور ساختن گله استفاده می کنند. ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد قره گل در شهرستان سرخس، بهترین قوچها و شیشک های اصلاح شده را تولید می کند. این ایستگاه بهترین گوسفند قره گل را در اختیار گله داران قرار دهد.
قوچ هایی که برای بارور ساختن کله انتخاب می شوند، نقش مهمی در اصلاح نژاد گوسفندان دارند.
به گوسفندان اهمیت بدهید
با استفاده از مطالبی که گفتیم، می توانید یک گله بسیار خوب قره گل داشته باشید. برای این که گوسفندان گله شما تولید مناسبی داشته باشند، باید سالم نگهداری شوند. می دانید که انگل های خارجی وداخلی به گوسفندان آسیب های زیادی وارد می کنند. در نتیجه تولید آنها کم می شود.
با مشورت دامپزشکی منطقه در زمان مناسب به گوسفندان، داروهای ضد انگل بدهید. برای از بین بردن انگل های خارجی هم برای دام ها از حمام ضد کنه استفاده کنید. با تزریق واکسن از برخی بیماریها مانند بروسلوز، آبله، پرخوری، سیاه زخم و تب برفکی می توان پیشگیری کرد.