در این قسمت شما را با طرح توجیهی توليد وت بلو آشنا می کنیم. پوست دباغی شده آبی رنگ متمايل به سبزی است كه از بوست خام يا سالامبور بطريق دباغی با املاح ساخته شده و بدون انجام اعمال تكميلی در همـين شـرايط بـه فـروش می رسد. در توليد وت بلو از سالامبور (محصول اولين مرحله چرمسازی) و پوست خام بز، گوسفند گاو، گاوميش و يا گوساله استفاده می شود.
پوست گوسفند، بز، گاو يا گوساله بايد پس از اعمال اوليه دباغی توسط املاح كروم خوراک داده شود و مواد قارچ كش مناسب برای جلوگيری از رشد قارچ به ان اضافه كرد. قسمت گوشتی پوست وت بلو بايـد عاری از چربی بوده و رخ آن فاقد باقيمانده های پشم مو و رسوب كروم باشد.
صادرات سالامبور ساليانه 70 ميليون دلارارزش افزوده به همراه دارد كه در صورت تبديل آن به چرم ، كفش و مصنوعات چرمی اين رقم به 700 ميليون دلار ارتقا می يابد ضمنا این مقادیر هر ساله نسبت به تغییرات ارزی افزایش می یابد.
نام و كد آيسيک
كدهای آيسيک مرتبط با صنعت توليد وت بلو در جدول ذیل ارائه شده است :
| ردیف | كد آيسيک | نام کالا |
| 1 | 19111125 | وت بلو سبک (گوسفندی ـ بزی) |
| 2 | 19111126 | وت بلو سنگين (گوساله ای ـ گاوی و گاوميشی) |
شماره تعرفه گمركی
| تعرفه های گمركی مربوط به صنعت وت بلو | ||||
| ردیف | شماره تعرفه گمركی | نوع کالا | حقوق ورودی | SUQ |
| 1 | 41041100 | چرم و پوست های دباغی شده از حيوانات از نوع گاو به حالت مرطوب (وت بلو) | 4 | kg |
| 2 | 41051000 | چرم و پوست های دباغی شده از حيوانات از نوع گوسفند و يا بره به حالت مرطوب (وت بلو) | 10 | kg |
موارد مصرف و كاربرد
به طور كلی وت بلو بعنوان يک محصول واسطه جهت توليد چرم نهایی به كار برده می شود. از طـرف ديگـر، چرم نهایی نيز به عنوان ماده اصلی توليد انواع مصنوعات چرمی به كار برده می شود.
از آنجـا كـه وت بلـو خـود بعنوان محصول نهایی نبوده و بايد مجدداً در واحدهای ديگر تبديل به محصول نهایی يعنی چرم گردد. بنابراين لازم است به بحث پيرامون كالای رقيب محصول نهایی (چرمی كه بر روی آن عمليات تكميلی انجام شده است) پرداخته شود.
بررسی كالاهای جايگزين توليد وت بلو
با توسعه علوم و تكنولوژی پليمرها در چند سال اخير، پيشرفت های قابل توجهی در زمينه توليد فراورده های مصنوعی و جايگزين شونده چرم طبيعی صورت گرفته است.
اين محصولات كه اصطلاحاً چرم مصنوعی ناميده می شوند، از پليمرهای مختلف مانند پلی اورتان و پی وی سی ساخته شده اند و امروز بعنوان كالای جايگزين برای محصولات چرمی در سطح وسيعی مطرح گرديده اند.
اما اين مواد هنوز از نظر كيفيتی مانند ظرافت، عدم ترک نخوردگی در هنگام مصرف، دوام و سهولت نفوذ هوا و عرق نكردن اعضای مختلف بدن، نتوانسته اند جايگزين چرم شوند. لذا استفاده از چرم طبيعی و مصنوعات آن بدليل جنبه های تزئينی، زيبایی، و نيز مرغوبيت كالاهای چرمی، بخصوص در مورد محصولاتی مانند كفش، لباس و … بسيار معمول است.
لازم بذكر است فرهنگ استفاده از لباس و مصنوعات چرمی در سالهای اخير به شدت در داخل كشور رشد نموده است كه يكی از نشانه های آن فروشگاه های زنجيره ای مختلفی در اين زمينه (مانند چرم درسا، چرم مشهد، نوين چرم مشهد، چرم خورشيد و …) مي باشد.
و به گفته صنعت گـران چـرم مـصرف داخلـی بـه اندازه ای گرديده است كه براحتی چرم توليد شده در داخل با قيمت مناسبی فروخته شده و حتی ظرفيتـی برای صادرات اين محصول نمانده است.
اهميت استراتژيكی كالا در دنيای امروز
در واقع چرم سازی يک صنعت تبديلی است. به واسطه اين صنعت ضايعات كشتارگاه تبديل به كالای بـا ارزش مي شود. تمام جوامع بشری برای ادامه حيات خود نياز به كشاورزی و دامپروری دارند. پوست های حاصل از صنايع گوشت بالاجبار مي بايستی عمل آوری شوند.
از اين رو در تمام كشور های دنيـا چـرم سـازی وجود دارد. توان كشورهای مختلف در استفاده از اين صنعت برای افزايش درامد ملی خود رابطه مستقيم بـا نحوه مديريت كلان كشور دارد.
كشورهای عمده توليد كننده و مصرف كننده محصول
| كشورهای عمده توليدكننده وت بلو | ||
| ردیف | نام كشور | نوع توليدات |
| 1 | چین | چرم و پوست اماده برای دباغی |
| 2 | هند | چرم و پوست اماده برای دباغی |
| 3 | ايالات متحده | چرم و پوست اماده برای دباغی |
| كشورهای عمده مصرف كننده | |
| ردیف | نام كشور |
| 1 | چين |
| 2 | ايتالیا |
| 3 | تركيه |
شرايط صادرات
صدور گواهی بهداشتی جهت صادرات سالامبور ، كراست و وت بلو
هدف : تائيد سلامت محصولات صادراتی فوق
مشخصات ارائه دهنده
| اوقات مراجعه | متصدی انجام كار | محل استقرار | عنوان واحد |
| ايام هفته | اداره قرنطينه | اداره كل دامپزشكی | قرنطينه |
- خدمت گيرندگان : كارخانجات توليد سالامبور ، كراست ، وت بلو
- شرايط متقاضی:داشتن پروانه بهره برداری ، داشتن كارت بازرگانی
- مدارک موردنياز : تقاضا نامه كتبی
- نوع فن آوری مورد استفاده : ابزار های اداری و رايانه
- مراحل ونمودار انجام كار: درخواست كتبی متقاضی ، دستور مديركل ، بازديد از محل نگهداری محموله و پلمپ نمودن گونی های محتوی سالامبور ، كراست ، وتبلو
- مسئوليت ها و اختيارات : صدور گواهی تا مرحله تائيد.
- قوانين ومقررات : بند ماده 3 قانون سازمان دامپزشكی مصوب 1350 وماده 12 آئين تردد به شماره 14494 مورخ /9/13 73مصوب هيئت دولت.
- مدت زمان انجام كار: درصورت تكميل مدارک حداقل زمان ممكن.
- محل مراجعه برای شكايت و يا اعتراض ارباب رجوع: رئيس اداره مربوطه – واحد حراست
روش های توليد و عرضه وت بلو در كشور
در ادامه به ترتيب مراحل مختلف تبديل سالامبور به وت بلو را توضيح خواهيم داد :
1- رنگرزی ( باسيفيكاسيون Basification: رنگرزی، پوست را به مواد ثابتی مبدل می كند كه هرگز گنديده و متعفن نمی شود و يا مورد حمله باكتريها قرار نمی گيرد. پودر كروم نيز پس از افزوده شدن حـل شده و در ساختار پوست نفوذ كرده و با Collagen پيوند می خورد.
يكبار كه كروم به انـدازه كـافی نفـوذ كرد پوست ها هم باسيفايد می شوند مقدار كمی از مواد شيميايی و قليايی مثل اكسيد منيزيوم هـم اضـافه می شود و بر ميزان PH هم تا 4 افزوده می شود. درجه حرارت هم تا 45 درجه سانتی گـراد افـزايش مـی يابد.
ميزان كروم با Collagen موجود در پوست ثابت می شود. چرم بطور كامـل و در زمـان مقاومـت در برابر گرما رنگ می خورد و در نهايت تا 100 درجه سانتی گراد هرگز چـروک نخـورده و ماهيـت خـود را از دست نمی دهد.
2- سامينگ يا مرحله آبگيری : اين مر حله عبارتست از خارج كردن رطوبت اضـافی بـا عبـور دادن آنهـا از ميان غلطک های بزرگ و تحت فشار آنها.
وت بلو مرحله ميانی در پردازش چرم است. پوست های وت بلو رنگ می شوند و می توان آنها را ذخيره و يا از كارخانه رنگرزی به كارخانه های كشور استراليا و سراسر دنیا به منظور انجام فرآينـد نهـايی منتقـل كرد.
3- جدا كردن و تراشيدن يا شقه كردن و دورگيری : وت بلو از قسمت ميانی تا ضخامت مـوردنيـاز بـرای استفاده نهايی، جدا می شود. اين ضخامت در اصل 1 تا 2 ميليمتر است . هرگونه تصحيح اضافه در خـصوص اين ضخامت با تراشيدن مواد زائد گوشت مانند صورت می گيرد.
تعيين نقاط قوت و ضعف
در كشورهای ديگر معمولاً از دباغی گياهی استفاده میگردد و اين در حالی است كه در ايـران هنـوز نيـز دباغی بروش استفاده از مواد كرومی صورت ميپذيرد كه اين روش دارای خطرات محيطی بدليل پساب های حاوی كروم ميباشد.
در زمينه ماشين آلات مورد استفاده در خطوط توليد فرق عمده در مـورد اتوماسـيون بيـشتر، سرعت بيشتر، احتياج به كارگر كمتر، اشغال فضای كمتر مي باشد. در روش نيمه صنعتی، برخی از مراحل اصلی توليد وت بلو ، بطريقه دستی انجام خواهد گرفت و اين امر مستلزم استفاده از نيروی كار بيشتری در مقايسه با روش صنعتی خواهد بود.
از طرف ديگر اين امر باعث ايجاد محدوديت در ظرفيت توليدی واحد مي گردد. با اسـتفاده از ماشـين آلات مدرن رمـسازی ميتـوان بـه محصولات با كيفيت بالاتری در مقايسه با روشهای غير ماشينی دست يافته و علاوه بر آن ظرفيت توليد و بازدهی اقتصادی واحد را بطور چشمگيری افزای مي دهد.
اگرچه هزينه های مربوط به دستگاه ها در روش صنعتی از روش نيمه صنعتي بالاتر ميباشد ولی استفاده از نيروی انسانی كمتر و ظرفيت توليد بـالاتر در ان روش، افزايش سرمايه گذاری مورد نياز را جبران نموده و سودآوری بيشتر واحد را تضمين مي كند.
با توجه به سابقه طولانی چرمسازی در كشور، هم اكنون اكثر دستگاه های تولید چرم در داخل كشور قابل توليد مي باشند، بنابراين در روش صنعتی مشكلی از لحاظ فرهنگ كاری و دسترسی به ماشين آلات وجود نخواهد داشت.
ماشين آلات و تجهيزات خط توليد
| ردیف | شرح ماشین آلات | تعداد |
| 1 | بالابان | 3 |
| 2 | هاسپل | 3 |
| 3 | دستگاه موزدایی | 1 |
| 4 | دستگاه لش زنی | 1 |
مواد اوليه موردنیاز
| ردیف | شرح | واحد | محل تامین |
| 1 | پوست گوسفندی | فوت مربع | كشتارگاه |
| 2 | پوست بز | فوت مربع | كشتارگاه |
| 3 | نمک | تن | داخلی |
| 4 | آهک | تن | داخلی |
| 5 | اسيد سولفوریک | تن | داخلی |
| 6 |
كروم | تن | داخلی |
پيشنهاد منطقه مناسب برای اجرای طرح
حدود 16 استان كشور توليد كننده پوست هستند كه پوست های توليدی در 4 منطقه كشور يعنی تهران با تمركز بر پوست گوسفندی، بزی و كمی گاوی، تبريز پوست گاوی و كمی گوسفندی و مشهد و همدان پوست گوسفندی فرآوری می شود.
در ايران حدود 155 واحد چرمسازی دارای پروانه فعاليت هستند كه حدود 100 تا 150 واحد ديگر نيز بدون پروانه فعاليت دارند. در كنار اين چرم سازی ها كه 70 درصد آن در واقع سالامبورساز می باشند، تعداد قابل توجهی لشگير، رنگرز، توليدكننده مواد شيميايی، ماشين ساز و واحدهای تعميراتی، واحدهای استحصال روغن از ضايعات و توليدكنندگان صابون در حال فعاليت هستند.
در مكان يابی يک طرح توجه نكات ضروری بسياری، نظير نزديكی به محل تأمين مواد اوليه، بازارهاي عمده مصرف، امكانات زيربنايی، حمايتهای دولت و نيروی انسانی متخصص وجود دارد كه در ادامه به بررسی گزينه های فوق خواهيم پرداخت.
1. شهركهای صنعتی چرم شهر ورامين و تبريز هم به مراكز تـامين پوسـت خـام (تهـران و تبريـز ) نزديـك هستند و هم از آنجا كه واحد هاي مشابه توليد چرم در اين شهرك های صنعتی قرار گرفته انـد لـذا تـامين نيروی انسانی در وضعيت مناسبی هستند.
2. در اين شهرک های صنعتی از آنجا كه مخصوص واحدهاي توليد كننده چـرم طراحـي شـده انـد كليـه امكانات زيربنائي مناسب از جمله خطوط حمل و نقل، تامين سوخت، آب، برق، تلفن و… وجود دارد.
3. شركت شهرک هاي صنعتي حمايت هاي ويژه اي را از واحد هاي توليد كنند ه در شهرك هاي صـنعتي مينمايد.
4. تهران و تبريز بعنوان دو مركز مهم توليدات مصنوعات چرمي مانند كيف، كفش و لباس بازارهاي خوبي براي مصرف ميباشند.
5. يكي از معيارهاي مكان يابي براي يك طرح، انتخاب مكان مناسب براي ارائه محصولات توليد شـده بـه بازار مصرف مي باشد. عمده تولید كنندگان كفش، كيف، لباس، مبل و ديگر مصنوعات چرمي در تهران قرار دارند. همچنين تبريز بعنوان يكي از مراكز توليد كفش به شمار می آيد . شايان ذكر است مهمترين نمايـشگاه چرم در ايران هر ساله در تبريز برقرار ميشود.
6. براي تامين نيازهايي زيربنايي طرح، مانند شبكه برق سراسـري، راههـاي ارتبـاطي و شـبكه آبرسـاني و فاضلاب و غيره، در سطح نياز طرح توليد وت بلو اين امكانات بطور كامل توسط شركت شهرك هاي صـنعتي در ايـن شهرك ها ارائه گرديده است.
7. در طرح حاضر، نياز به افراد متخصص و با تجربه در زمينه های چرم است .با توجـه بـه وجـود مراكـز آموزش عالی معتبر در زمينه تربيت نيروي متخصص، در استانهای تهران (مركز چزم و پوست) و تبريز (مركز چرم و پوست تبريز) ، امكان بهره گيری از نيروی متخصص باتجربه در اين طرح وجود دارد.
8. با توجه به اينكه طرح حاضر جزء طرح های صنعتی عمومی به حساب می آيد، به نظر نميرسد كه شـامل حمايتهای خاص دولت شود .با اين حال اگر اين طرح در مناطق محروم راه اندازی شود، مشمول بعضی از حمايت های دولت ميشود.
9. باتوجه به بررسی پارامترهای فوق در طرح توليد سلامبور، ميتوان نتيجه گيری كرد كه تهران ، تبريز ، مشهد و همدان دارای امكانات و شرايط مناسب تری نسبت به ديگر مناطق كشور بـرای راه انـدازی چنـين واحد توليدی ميباشند.
ارائه جمع بندی و پيشنهاد نهايی در مورد احداث واحدهای جديد
با توجه به موارد ذکرشده طرح توليد وت بلو توجيه اقتصادی دارد اما زمان بازگشت سرمايه آن نسبتاٌ بالا است. اگر چه مطالعات مالی و اقتصادی مربوط به اجرای طرح كه در بالا آمد و برآورد هزينه های انجام شده.
بر اساس نرخ های موجود و نتايج محاسبات، حاكی از سودآوری طرح، حالت پايدار و شاخه ای مطلوب اقتصادی آن ميباشد و با توجه به استعلامات بعمل آمده از صاحبان صنايع و فروشندگان ماشين الات پيشنهاد ميشود كه با توجه به ارزش افزوده و بازار مناسب كراست و چرم، خط توليد اين محصولات راه اندازی گردد.