طرح توجیهی کاشت درخت مورینگا یا گز روغن (سال 1400) + word و pdf

درخت مورینگا (گز روغن)، گیاهی است با ارزش که تمامی بخشهای آن قابل استفاده و بهره برداری می باشد و به دلیل فواید فراوان مورینگا، به درخت معجزه لقب گرفته است. در این طرح دو گونه M.oleifera  و M.peregrine (گونه موجود در ایران) معرفی می گردد.

با جستجوی کوتاهی در میابیم که به علت خواص دارویی، بهداشتی و غذایی، برگ، دانه، گل، چوب و … مورینگا در جهان به طور گسترده ای مورد مصرف تجاری قرار گرفته و محصولات آن درآمدزایی و اشتغال زایی بالایی را برای کشورهای تولیدکننده به ارمغان آورده است.

با توجه به اینکه درخت مورینگا در ایران، گیاهی ناشناخته باقی مانده و تنها به صورت محلی، در استانهای جنوبی کشور بطور بی رویه مورد بهره برداری قرار می گیرد، موجبات انقراض آن را فراهم کرده است و از آنجایی که در بسیاری از موارد، خواص مشابهی برای گونه های آن ذکر شده، بر خود لازم دانستم که ابتدا در مورد گونه M.oleifera و موارد استفاده آن در جهان توضیحاتی داده و سپس گونه FioriM.peregrine معرفی شود.

نکته : رشد و تکثیر درخت مورینگا (گز روغن) در شرایط سخت بیابانی، سنگلاخی و کم آبی است، که با توجه به اقلیم کشورمان، ایران، می توان از آن در طرح های بیابان زدایی و تثبیت خاک استفاده نمود.

خصوصیات درخت مورینگا

موارد استفاده درخت مورینگا

1. برگ و شاخه، میوه و پوست و تفاله میوه آن علوفه مناسبی برای دام هایی نظیر بز و گوسفند است.
2. گلهای درخت مورینگا برای پرورش زنبورعسل و تهیه عسل دارویی بسیار مناسب است.
3. ساقه درخت، صمغی ترشح می‌کند که سفید بوده و در برابر هوازدگی به رنگ قهوه‌ای قرمز یا قهوه‌ای مایل به سیاه در می‌آید و در چارچوب نقش و نگار روی پارچه پنبه‌ای یا چیت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
4. عصاره حاصله از جوشانده برگ در دباغی پوست و آماده‌سازی مشک آب و دوغ استفاده می‌شود.
5. چاشنی و ادویه‌ای که از ریشه درخت تهیه می‌شود به هضم غذا کمک بسیاری می‌نماید.
6. پوست تنه درخت مورینگا ضد جَرَب است و در درمان خارش مورد استفاده قرار می‌گیرد.
7. جوشانده پوست و ریشه به صورت حمام گرم و کمپرس محلول گرم برای رفع اسپاسم یا انقباض عضلانی مفید است.
8. برگهای گیاه به عنوان مدر و دارای اثرات دارویی شبیه آدرنالین برای درمان سوزاک بسیار مفید است.
9. از گلهای آن برای دفع انگل، معالج تورم و جلوگیری از بزرگ شدن پروستات استفاده می‌شود.
10. از میوه نارس آن به عنوان سم استفاده می‌شود.
11. از بذر آن به عنوان آجیل استفاده می شود.
12. از پوست آن در تهیه تشک، کاغذ و طناب استفاده می‏ شود.
13. برگهای تازه، گلها و میوه جوان درخت گز روغن همانند سبزی مصرف غذایی دارند.
14. برای این که درختچه‌ای زیبا و با شاخه‌های بلند و گل‌های سفید و میوه‌های شکیل و منحصر به فرد است بنابراین برای کشت در پارک‌ها، بلوارهای شهری می‌تواند کاربرد داشته باشد.

نحوه تکثیر مورینگا

1. قلمه زدن

پس از توقف میوه دهی درخت در هر سال، برای رشد شاخه های جدید، نیاز به قطع شاخه های قدیمی می باشد. این شاخه ها گزینه های بسیار مناسبی برای رشد درختان جدید هستند. نحوه قلمه زدن درخت مورینگا بشرح زیر می باشد :

1. حداقل 2.5cm در قطر و حداقل 1.8mدر طول برش ایجاد کنید.
2. یک سوراخ 1m×1m×1m حفر نمایید.
3. برش را در این سوراخ قرار داده و با مخلوطی از خاک، شن و ماسه و کود کمپوست پرکنید. قاعده برش را محکم ببندید. آن را به صورت گنبد کوچک یا مخروطی، شیبدار به سمت پایین به دور از برش شکل دهید. بهتر است آب با شاخه درخت جدید برخورد نکند.
4. سخاوتمندانه به درخت مورینگا آب دهید ولی به صورتی که قلمه ها در آب غرق نشوند.

2. کاشت بذر

الف) کاشت بذر در زمین : بهترین کار برای کاشتن دانه ها این است که آنها را به طور مستقیم در محل مورد نظر جهت درخت مورینگا قرار داد و از جابجایی نهال خودداری کرد. نهال، جوان و شکننده هستند و اغلب نمی تواند پس از جابجایی زنده بماند. برای کاشت بذر به طور مستقیم در زمین : 

1. یک منطقه با خاک سبک و شنی انتخاب کنید، خاک سنگین رسی و یا آب گرفته مناسب نیست.
2. گودالی با ابعاد 30 cm×30 cm×30 cm حفر کنید. مجدداً آن را با خاک سبک پر نمایید. کود کشاورزی یا کمپوست به رشد بهتر درخت کمک خواهد کرد، اگر چه درختان مورینگا در خاکهای فقیر نیز رشد می کنند.
3. سه تا پنج دانه را با فاصله 5 cm از هم در گودال قرار دهید. عمق آنها نباید بیش از 1.5 cm یا یک بند انگشت باشد.
4. خاک را به اندازه کافی مرطوب نگه دارید، نه آنقدر که قسمت بالای آن خشک و نهال در حال ظهور خفه گردد و نه بیش از حد مرطوب که دانه ها غرق و پوسیده شوند.
5. وقتی که طول نهال ها 10 cm تا15 cm شد، سالمترین نهال ها را در زمین نگه داشته و بقیه را حذف کنید. موریانه ها و نماتد می تواند نهال جوان را بکشند بنابراین اقدامات لازم برای حفاظت از آنها را از این دوخطر انجام دهید.

توجه : در صورتی که خاک سنگین است، یک سوراخ بزرگتر از 90 cm در قطر و 90 cm در عمیق حفر و آن را با 1 قسمت شن و ماسه و 2 قسمت خاک اصلی پر نمایید. کمپوست و یا کود اضافه شده کمک خواهد کرد .

ب) کاشت بذر در کیسه پلاستیکی : هنگامی که کاشت مستقیم در زمین امکانپذیر نمی باشد از روش زیر استفاده کنید :

1. کیسه های نهال را با مخلوط خاک سبک یعنی 3 قسمت خاک به 1 قسمت شن و ماسه پر کنید.
2. دو یا سه بذر را در هر کیسه در عمق 0.5 cm قرار دهید.
3. آن را به اندازه کافی مرطوب نگه دارید، جوانه زنی در دو هفته رخ می دهد.
4. جوانه های اضافی را جابجا کنید و تنها  یکی از آنها را در هر کیسه باقی بگذارید نهال را پس از چهار تا شش ماه، زمانی که طول آنها به  60-90cm   رسید می‌توان جابجا کرد.

3. انتقال نهال

زمینی که در آن درخت مورینگا کاشته می شود باید سبک و شنی باشند. خاک سنگین با خاک رس یا اشباع از آب مناسب نیست. گودالی با سطح و عمق 30 cmحفر نمایید. آنرا با خاک سبک پر نمایید. اضافه نمودن کمپوست یا کود کشاورزی به رشد بهتر درخت کمک می نماید. نکاتی که برای انتقال نهال باید رعایت کرد :

1. گودالها را یک روز قبل از انتقال نشاء آب دهید.
2. برای اجتناب کردن از آفتاب گرم روز اول، نهال ها باید در اواخر بعداز ظهر کاشته شوند.
3. یک سوراخ به اندازه خاک درون کیسه در گودال حفر نمایید. با دقت کیسه های نهال را باز نموده و در گودال قرار دهید. مراقب باشید برای حفظ خاک اطراف ریشه ها، نهال ها را به طور کامل و دست نخورده جابجا نمایید.
4. در اطراف پایه نهال، خاک بریزید.
5. در چند روز اول به آرامی نهال را آبیاری نمایید. برای حمایت نهال هایی که می افتند، یک چوب در کنارشان قرار دهید. همچنین آنها را از موریانه و نماتود محافظت نمایید.