طرح توجیهی بسته بندی و فرآوری زرشک

طرح توجیهی بسته بندی و فرآوری زرشک
با رشد روز افزون جمعیت افزایش میزان تولید مواد غذایی اهمیت فوق العاده اي پیدا کرده است. تکنولوژی پیشرفته مواد غذایی سبب شده که ما بتوانیم حداکثر استفاده را از تولیدات کشاورزی بعمل آوریم و از ضایع شدن محصولات کشاورزی جلوگیری نمائیم.

صنعت آبمیوه (آبمیوه نکتار و میوه) نیز یکی از رشته های صنایع غذایی است، علیرغم اینکه بتازگی در ایران معمول گردیده بعنوان یکی از روشهاي حفاظت و جلوگیری از ضایعات میوه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. یکی از این تکنولوژیها طرح فرآوری و بسته بندی زرشک است.

برای اینکه بتوانیم این صنعت را با اصول صحیح و برنامه ریزی شده توسعه دهیم لازم است که قبل از هر چیز با اصول علمی و شرایط تولید آن کاملا آشنا گردیم. این صنعت از لحاظ تکنیک بسیار پیشرفته و در عمل به متخصصین و کارشناسان مجرب و کارآزموده نیازمند است،

چرا که میوه جات از لحاظ عطر و طعم و رنگ بسیار حساس بوده و ارزش غذائی آنها هنگامی حفظ می شود که بتوانیم بخوبی مراحل مختلف تولید آنها را کنترل و اجراء نماییم. مصرف سرانه انواع محصولات تبدیلی میوه جات مانند مرباجات، شربت و آبمیوه ها و …

در اغلب کشورهاي جهان بیانگر این مطلب است که مردم به مصرف انواع میوه و یا انواع آبمیوه و ترکیبات مختلف آن اهمیت بیشتری می دهند. از آنجاییکه در حال حاضر اقتصاد ایران بیش از پیش نیاز به توسعه تولیداتی دارد که ضمن بهبود شرایط داخلی موجب افزایش صادرات نیز شود.

نقش صنایع تبدیلی از قبیل بسته بندی و فرآوری زرشک ، از اهمیت ویژه ای برخوردار است چرا که ضمن فراهم کردن زمینه کشاورزي، ایجاد اشتغال، ارزش افزوده، حداقل نیاز به مصرف ارزی را داشته و زمینه توسعه آن که در پی توسعه همه جانبه کشاورزی فراهم خواهد شد نیز دور از دسترس نیست.

معرفی گیاه

زرشک گلی است که طول آن به 9 پا می رسد، و داراي شاخه هاي خاکستري است. برگهاي آن داراي دندانه هاي سونی است. بین ماههاي آوریل و ژوئن غنچه ها و گلهاي زرد روشن از آن جوانه می زنند.

این غنچه ها و گلها در فصل پاییز رنگ قرمز گیلاسی به خود می گیرند که به صورت بوته هاي خمیده رشد می کنند. در فرآوری و بسته بندی زرشک می توانید از زرشک رسیده براي تهیه مربا یا آنرا همانند “قرقاط” استفاده کرد، زرشک کمی ترشتر است ولی به اندازه قرقاط تلخ نیست.

زرشک

مصرف طبی زرشک به دورة مصر باستان می رسد که فراعنه و ملکه ها، این گیاه را با تخم رازیانه به منظور درمان طاعون مصرف می کردند. امروزه، گفته میشود این گیاه درد مفصلی، روماتیسم و تورم ناگهانی پسوریازیس را تسکین می بخشد.

انواع عفونتهایی که زرشک می تواند در درمان آنها مؤثر واقع شود عبارت است از: عفونت گلو، مجاري ادراري، مجاري معده ای-روده ای، ریه ها، عفونتهاي مخمری و اسهال. سبوس ریشه و ساقه این گیاه خاصیت درمانی دارد. ریشه و ساقه این گیاه زردرنگ است و اروپاییها و آمریکاي شمالی بعد از فرآوری و بسته بندی زرشک براي رنگ آمیزي لباس از آن استفاده می کردند.

اما ترکیبات موجود در سبوس این گیاه زرشک را به عنوان یک گیاه درمانی مطرح کرده است. سبوس و پوسته حاصله از این گیاه درمانی مطرح کرده است. سبوس و پوسته این گیاه حاوي الکالوئید هست، که به عقیده برخی از افراد آنتی بیوتیک است و به عقیده متخصصان طب گیاهی سبب تحریک خاصیت ضد عفونی غشاي مخاطی بدن می شود.

اگر قطره اي زرشک را روي زبان خود قرار گیرد، دهان آبکی خواهد شد. این بدان معنا نیست که زرشک طعم خوبی دارد، بلکه این گیاه تقریبا تلخ است بلکه به گفته کارشناسان طب گیاهی، وقتی دهان آبکی میشود سبب رفع عفونت میگردد. این گیاه در اثر تحریک بخشهایی از سیستم ایمنی بدن این اثر را بر جاي می گذارد.

ترکیبات گیاه

سبوس و ریشۀ زرشک حاوي انواع بسیاري از مواد شیمیایی به نام “آلکالوئید ایزوکینولین” است. دانشمندان و محققان این ترکیبات را در طول سالیان متمادي مورد تحقیق و بررسی قرار داده اند، و پی بردند که آنها در واقع خواص آنتی بیوتیکی دارند.

برخی از آنها باعث پایین آوردن تب، کاهش تورم و فشار خون شده و به تنظیم ضربان قلب و انقباض عضلات قلب کمک می کنند. بنابراین طرح فرآوری و بسته بندی زرشک گزینه خوبی در صنایع تبدیلی است.

اشکال موجود در فرآوری زرشک

این طرح در اشکال چای، کپسول، عصاره ها، مایع یا تنتورها و یا پماد موضعی عرضه می شود. عصاره های حاصل از این ماده به صورت دارویی حاوی 8 تا 12 درصد محتوای الکالوئید ایزوکینولین استاندارد شده است.

خواص دارویی زرشک

زرشک از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است میوه زرشک خواص زیر را دارد:

1. قابض است
2. تقویت کننده قلب و کبد است
3. بواسیر خونی را درمان می کند
4. خونریزی را برطرف می کند
5. برای برطرف کردن بیماریهای کبدی مفید است
6. صفرا بر است
7. دم کرده زرشک را برای برطرف کردن ناراحتی های دهان غرغره کنید.

نحوه مصرف

زرشک میتواند بعنوان یک ماده دارویی علت عفونتهاي مکرر بکار گرفته شود دلایل متعددي براي این ادعا وجود دارد. زرشک می تواند احساس سرحال بودن ایجاد نماید. همچنین، میزان مقاومت به آنتی بیوتیکها رو به افزایش است. به منظور رهایی از این وضعیت بسیاري از معالجین به سایر راه هاي درمان بیماریها روي می آورند.

دلیل دیگر این است که بدن در واکنش به انواع آنتی بیوتیکها دچار تغییرات می شود و این تغییرات همیشه خوب نیست. فلور نرمال که در بدن همه ما وجود دارد و ما را در مبارزه با عفونت کمک می کند، می تواند در اثر مصرف مکرر آنتی بیوتیکها از بین برود.

درمانگر ممکن است بیمار را یاري کند تا این ” باکتري خوب ” bacteria good را از طریق رهایی مقطعی از مصرف انواع آنتی بیوتیکها، دوباره در خود بازیابد. بنا به دلایل مشابه پماد زرشک را نیز می توان براي درمان ورم مفاصل یا پسوریازیس تجویز کرد، چون داروهایی که به طور مرتب براي درمان این حالات مصرف می شوند ممکن است تعادل بدن را مختل سازند.

غالباً عوارض جانبی ناشی از معالجات درمانی قوي سبب تحریک واکنشهایی در بدن میشوند که به مثابه یک بیماري کاملا جًدید می تواند جلوه کند. صرف نظر از هرگونه دلیل، وقتی درمانگر بداند که قطع مصرف دارو هیچگونه خطري براي سلامتی شما ندارد، می تواند در عوض، مصرف زرشک را تجویز کند.

زرشک همچنین می تواند به عنوان یک روش پیشگیرانه توصیه شود. هرگز نباید بیش از پنج تا هفت روز زرشک مصرف کرد. اگر معده حساس است، مصرف این ماده به مدت سه تا پنج روز احتمالاً کافی است. فرآوری و بسته بندی زرشک در زمینه هاي مختلف انجام می گیرد :

1. آب زرشک بعنوان آب میوه
2. مربای زرشک
3. کنسانتره زرشک
4. رب زرشک
5. بسته بندی به روش معمولی

محصولات طرح

محصولات موردنظر این طرح : مرباجات، شربت میوه و رب و کنسانتره زرشک می باشد با توجه به کدهای اداره صنایع جهت فراورده هاي مختلف کد های زیر تعریف شده اند:

بررسی اثرات و جایگزینی طرح

بطور کلی زرشک محصول کشاوري مربوط به یک ناحیه از کشور در جنوبی ترین نقطه خراسان رضوي تا مناطق شمالی خراسان جنوبی می باشد. لذا  بطور کلی فرآوری و بسته بندی زرشک با محصولاتی از قبیل: رب حاصل از زرشک می تواند جایگزین رب انار شود. رب زرشک را میتوان در غذا بعنوان طعم دهنده استفاده نمود.

مرباي تولیدي نیز می تواند جایگزین انواع مرباهاي دیگر نمود. مربا زرشک به صورت سنتی در خراسان جنوبی و بخصوص شهر قاین تولید می گردد. نوع بی دانه زرشک به صورت خشک از گذشته هاي دور به عنوان یک چاشنی و افزودنی غذایی در سفره ما ایرانیان وجود داشته و هم اکنون نیز در رنگ بخشیدن و طعم دادن به غذاهاي ایرانی از آن استفاده می شود.

1. آب زرشک : این محصول نیز جایگزین مناسبی جهت آب میوه هایی نظیر آب انار، انواع آب میوه می باشد.
2. کنسانتره زرشک : این محصول با کاربری های مختلف از جمله پودر و مایع و کاربری در صنایع تولید مواد غذایی استفاده می گردد.

محدوده بازار هدف طرح

در حال حاضر تامین محصولات از استانهای مختلف کشور صورت می گیرد و پیش بینی می شود تا با توجه به نوع محصولات تولیدی در اکثر نقاط کشور به فروش رسند، شایان ذکر است با توجه به بازار خوب مصرف در استانهای خراسان طرح فرآوری و بسته بندی زرشک در این استانها قابلیت پذیرش بیشتري داشته باشد.