طرح توجیهی تولید آرد (سال 1400) + word و pdf

الف – کنترل و نگهداری گندم

مرحله 3: ذخیره سازی و نگهداری گندم
شرایط نگهداری گندم بیش از ۳ ماه به شرح زیر می باشد:

• دمای میانی توده گندم نباید از ۱۸ درجه سانتیگراد تجاوز نماید.
• بهینه رطوبت نسبی محیط نباید از ٪۶۵ بیشتر باشد.

در صورت عدم تحقق شرایط فوق انجام موارد ذیل الزامی است:

• رعایت الویت در مصرف
• تهویه و هوا دهی گندم
• جابجایی

ب – آماده سازی و بوجاری گندم

هدف از این مرحله تولید آرد حذف و جدا کردن موادخارجی همراه باگندم با استفاده از دستگاههای زیر می باشد:

1. جدا کننده مغناطیسی
این دستگاه تولید آرد به منظور جداکردن ذرات و قطعات آهن از گندم طراحی شده است و در طول مسیر بوجاری نصب می گردد تا از آسیب ذرات فلز به ماشین آلات بعدی و ایجاد آتش سوزی جلوگیری به عمل آید. نصب آن در ابتدا و انتهای مسیر بوجاری الزامی است.

2. جداکننده (سپراتور)
این دستگاه تولید آرد ناخالصی های کوچکتر و بزرگتر از گندم را جدا می کند. ابعاد ناخالصی های جدا شده ارتباط مستقیمی به اندازه روزنه های تعبیه شده بر روی تورهای دستگاه دارد.

3. شن گیر
این دستگاه تولید آرد سنگریزه و شن را بر اساس وزن مخصوص گندم جدا می کند.

4. ترییور (دستگاه جداکننده بذر اصلی از سایر بذرها و ناخالصی ها)
این دستگاه تولید آرد بذر و علف و سایر ناخالصی ها را از بذر اصلی جدا می کند. انواع ترییور عبارتند از :

• اسپیرال (مارپیچی)
• استوانه ای
• استوانه ای با پره ( اولترا)
• کارتر یا دیسکی

توجه : نصب ترییور کارتر یا دیسکی الزامی می باشد.

رطوبت بهینه و مطلوب دانه در طی فرایند تولید آرد به عوامل مختلفی از قبیل رطوبت داده شده، سختی دانه، دما و زمان خواب بستگی دارد. دانه های نرم نسبت به دانه های سخت به رطوبت کمتری نیاز دارند. نفوذ رطوبت در این دانه ها با سرعت بیشتری انجام می گیرد، همچنین استفاده از آب گرم زمان خواب را کاهش می دهد برای نیل به رطوبت مطلوب دانه عملیاتی باید صورت گیرد.

رطوبت و زمان خواب بهینه برای گندم های سخت بیشتر از گندم های نرم بوده و به طور کلی رطوبت و زمان خواب مناسب بسته به واریته گندم مناطق و فصول مختلف به ترتیب ۱۸-۱۵٪ و ۴۸-۱۲ می باشد. میزان رطوبت بایستی به گونه ای تنظیم گردد که رطوبت نهایی آرد با ویژگیهای قید شده در استاندارد ملی ۱۰۳ سال ۱۳۸۰ – آرد گندم، مطابقت داشته باشد.

به منظور آماده سازی گندم جهت آسیابانی، مقداری رطوبت به گندم اضافه می شود که به همین منظور از نم زن ها استفاده می گردد. به طور کلی ۳ نوع نم زن در صنایع تولید آرد مورد استفاده قرار می گیرد :

• نم زن پیاله ای/پیمانه ای
  این دستگاه در فرآیند تولید آرد بسیار ساده بوده و نیازی به الکتروموتور ندارد، ریزش گندم از بالا به پایین، باعث چرخیدن پره دستگاه شده و پیاله های متصل به آن باعث اضافه شدن آب به گندم می شود. جهت اضافه یا کم کردن میزان آب می توان تعداد پیاله ها را اضافه یا کم کرد.
• نم زن با استوانه مدرج
  این دستگاه در فرایند تولید آرد دارای استوانه مدرجی است که میزان آب اضافه شده به گندم را در مقیاس لیتر به ساعت نشان می دهد. هنگام عبور گندم صفحه کنترل دستگاه فرمان اضافه کردن آب به مقدار تعیین شده را به یک شیر قطع و وصل منتقل می کند، جهت اضافه یا کم کردن میزان آب از شیر تنظیم استفاده می شود.
  نکته : هیچکدام از دو دستگاه اشاره شده قابلیت اندازه گیری رطوبت گندم ورودی و جریان عبور گندم در ساعت را نداشته و تنها به میزان معینی آب به آن اضافه می نماید.
• دستگاه تنظیم کننده پیوسته رطوبت
  این دستگاه در فرایند تولید آرد جدیدترین و کاملترین نوع نم زن بوده و علاوه بر اندازه گیری میزان رطوبت ورودی، جریان عبور گندم در ساعت را نیز اندازه گیری می نماید. بنابراین با تنظیم رطوبت مورد نظر جهت گندم خروجی توسط اپراتور، دستگاه آب مورد نیاز را به گندم اضافه می نماید. این دستگاه همچنین میزان آب اضافه شده در مقیاس لیتر در ساعت و دمای گندم را به درجه سانتیگراد نمایش می دهد.
  لازم به ذکر است آبی که توسط نم زن به گندم اضافه می شود بایستی بطور یکنواخت در سطح دانه پخش گردد. به همین منظور از یک یا چند مارپیچ (حلزون) و یا از دستگاه همزن سریع استفاده شده که قادر است در کوتاهترین مدت رطوبت اضافه شده به گندم را در سطح آن یکنواخت سازد.

د – فرایند تهیه آرد

هدف از این مرحله تولید آرد تفکیک سه قسمت متشکله دانه گندم یعنی اندوسپرم، جوانه و پوسته تا حد ممکن طی عملیات ویژه ای می باشد. فرایند آسیاب های غلتکی مدرن برای تهیه آرد را فرایند نرم کردن تدریجی نیز می گویند: زیرا دانه گندم آرام آرام در مراحل متوالی خرد و نرم می شود.

در هر مرحله خردکردن، شدت خردکردن باید به دقت طوری تنظیم شود که خرد کردن اندوسپرم و جدا کردن سبوس فقط به قدر مورد نظر برای همان مرحله انجام گیرد. محصولی که از هر مرحله خرد کردن حاصل می شود شامل مخلوطی از ذرات با اندازه های متفاوت است که مقداری از آن را نیز آرد تشکیل می دهد.

پس از هر یک یا ۲ مرحله خردکردن یک مرحله الک کردن وجود دارد. بدین ترتیب مخلوط خرد شده ای که اندازه های متفاوت دارند از طریق الک کردن از هم جدا شده و درجه بندی می شوند.

در این میان، ذرات درشت حاصل از فرایند خردو نرم شدن مراحل مختلف (پوسته، جوانه، لایه آلرون) که برای تولید آرد نانوایی را ندارند از سیستم آسیاب خارج می شوند و بنام سبوس به مصرف خوراک دام و سایر مصارف می رسد.

ذرات اندوسپرم جمع آوری شده در طول فرایند خرد و نرم شدن و الک شدن، جهت درجه بندی و تصفیه به دفعات مکرر وارد دستگاه تصفیه کننده، شده و بدین ترتیب ذرات با اندازه ها، ترکیب، شکل، وزن و سرعت حد متفاوت و به دفعات از یکدیگر جدا می شوند.

آرد بدست آمده در صورت لزوم برای نرم شدن و تبدیل به آرد نهایی وارد آخرین مرحله سیستم های نرم کننده آسیابانی شده و به این طریق آرد به صورت بخش اصلی تولید، تکمیل شده و از سیستم آسیابانی خارج و در سیلوی آرد ذخیره می شود. به طور کلی آسیاب کردن شامل سه فرایند اساسی شکافتن و باز کردن، خرد و نرم کردن، الک کردن و تصفیه نمودن است.

1. مرحله شکافتن دانه: مرحله ای است که در طی آن دانه گندم به قطعات کوچکتری تقسیم می شود. عمل شکافتن دانه در آسیاب غلتکی یا والسی صورت می گیرد. در این مرحله دانه شکافته، سپس خرد و نرم می شود.

2. مرحله خردکردن: دانه توسط غلتک های شیار دار که معمولا بین ۶- ۴ غلتک هستند خرد می شود. بعضی از غلتکهای این مرحله می تواند به یک جدا کننده ضربه ای ختم شوند. غلتک ها به صورت جفتی کنار همدیگر قرار گرفتند که حد فاصل بین دو غلتک موازی را باید طوری تنظیم کرد که فرایند خرد کردن به دقت و فقط به قدر مورد نظر برای همان مرحله انجام پذیرد.

خردکننده اول، دانه کامل گندم را دریافت می کند و در عمل فقط دانه را می شکافد. خردکننده های بعدی، مواد باقیمانده و یا سائیده شده، خرد کننده قبلی را دریافت و اندوسپرم را از پوشش سبوس جدا و به تکه های درشتی خرد می کند و سبوس بتدریج از اندوسپرم جدا می شود.

طرز کار غلتکهای خردکننده مشابه همدیگر است، با این تفاوت که فاصله غلتکها در هرمرحله کمتر می شود و در نتیجه گندم خرد شده را به ذرات ریزتری تبدیل می نماید. مواد درشتی که از پوسته گیری آخرین مرحله خردکننده حاصل می شود و بر روی الک می ماند به عنوان سبوس است. کلیه اجزا تولید شده در مرحله خردکردن به صورت ذیل تفکیک می گردد:

• محصول خردشده حاصل کار مرحله خردکردن از الک عبور داده می شود تا تولید آرد جزئی که محصول نهایی آسیاب است جدا شده و وارد مسیر آرد گردد.
• اجزا درشت تر محصول خرد شده (سمولینا، دانه شکری متوسط و ریز) با استفاده از الک و یا دستگاه تصفیه کننده درجه بندی می شوند.
• سمولینا و دانه شکری تولیدی به سمت دستگاه تصفیه کننده هدایت می شوند تا ذرات غشاء نازک دانه و ذرات سبوس آزاد از آن جدا گردد.
• سبوسی که لایه اندوسپرم چسبیده دارد به دستگاه سبوس کوب منتقل می شود.
• سمولینا و دانه شکری تصفیه شده به سیستم نرم کننده ( غلتکهای نرم کننده ) انتقال داده می شود.

3. الک کردن : عملیات الک کردن در فرایند تولید آرد توسط الک مرکب انجام می گیرد. بعد از دستگاه والس (آسیاب غلتکی) یک دستگاه الک مرکب، جهت جدا کردن اندوسپرم و پوسته و جوانه از یکدیگر قرار دارد و شامل ۴-۵ نوع الک است.

کل مجموعه، یکسری الک های افقی است که روی هم قرار می گیرد به گونه ای که درشت ترین الک در قسمت فوقانی و ریزترین الک در قسمت تحتانی قرار دارد و نسبت به سطح افقی حرکت چرخشی دارند. مخلوط مواد که بایستی الک شوند از قسمت بالا به دستگاه وارد می شوند،

بر اثر حرکت چرخشی دستگاه و نیروی ثقل، از ور ی هر الک بر روی الک بعدی می ریزند. با توجه به اینکه اندازه چشمه توریها با هم فرق دارند، بنابراین پس از عملیات الک کردن، چند نوع خروجی با اندازه ذرات متقاوت را درجه بندی کرده تحویل می دهند.

برای اینکه نتیجه رضایت بخشی از الک کردن بدست آورده شود، باید ضخامت مواد روی توری الک ها به اندازه معینی باشد. یادآوری: نوع دیگر از الک مکمل می باشد که به عنوان یک دستگاه جانبی جهت جدا کردن آرد از سبوس به کار می رود.

4. دستگاه تصفیه کننده : این دستگاه تولید آرد برای درجه بندی و تصفیه ذرات حاصل از غلتک های خرد کننده (سمولینا و دانه شکری ها) به کار می رود که در عمل دارای اندازه، ابعاد و وزن مخصوص متفاوتی هستند.

این دستگاه شامل یک الک طویل می باشد که با زاویه کوچکی نسبت به سطح افق در جهت طولی حرکت نوسانی دارد. این الک شامل چهار قسمت است که اندازه توری آنها به تدریج از ابتدا به انتها درشت تر می شود.

همچنین دستگاه شامل کلاهکی است که مطابق با تقسیمات الک قسمت بندی شده و در همه قسمت های الک، هوا به طرف بالا کشیده می شود و موادی که لازم است درجه بندی شوند از قسمت بالا وارد الک می شوند و در اثر حرکت نوسانی به طرف انتها حرکت می کنند. کلیه اجزا تولید شده در مرحله تصفیه به صورت زیر تفکیک می شوند: