طرح توليد الكل از خرما

خرما موارد مصرف مختلفی دارد كه يكی به عنوان ماده غذايی مقوی به شمار می رود و با توجه به انواع خرما با كيفيت های متفاوت در مواقع نوع مرغوب آن مصرف غذايی داشته و يا اينكه در تهيه نان و كيک و ساير صنايع توليد مواد غذايی خرما های با كيفيت پايين تر مورد استفاده قرار می گيرد. از ديگر موارد استفاده از خرما برای مصارف دارويی و طبی از قبيل تهيه الكل از خرما و اسيدسيتریک و همچنين از تفاله آن به عنوان خوراک دام استفاده می كنند.

به عقيده صاحب نظران امكانات بالقوه و متنوعی برای ديگر مصارف خرما وجود دارد كه هنوز بررسی و شناخته نشده است. درخت خرما با نام علمی (phoenix dactyli fera) گیاه ارزنده مناطق گرمسیری ایران است که از پتانسیل ­های ارزشمند مختلف اقتصادی غذایی، صنعتی و صادراتی ویژه­ای برخوردار است.

ضایعات خرما برای تولید الكل از خرما

ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮآوردﻫﺎی ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ، ﻣﯿﺰان ﺿﺎﯾﻌﺎت ﻣﺤﺼﻮل ﺧﺮﻣﺎ ۴۰ درﺻﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ۲۱ درﺻﺪ آن از ﻣﺮﺣﻠﮥ ﺑﺮداﺷﺖ ﺗﺎ ﻣﺼﺮف اﺳﺖ. از اﯾﻦ رو ﺟﺎ دارد ﺗﺎ ﺑﺎ اراﺋﻪ روش ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺧﺮﻣﺎﻫﺎی ﺿﺎﯾﻌﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﻓﺮآورده ﺑﺎ ارزش بیو اﺗﺎﻧﻮل، ﮔﺎﻣﯽ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد. استان پهناور کرمان یکی از مراکز تولید عمده خرما در کشور است.

اما متاسفانه به دلیل نداشتن ارقام تجاری، ضعف تکنولوژی درمراحل فرآوری و بسته­ بندی، کمبود کارخانجات صنایع تبدیلی و جانبی خرما، علاوه بر اینکه نتوانسته است از جایگاه صادراتی شایسته ­ای برخوردار گردد سالانه نیز با حجم ضایعاتی معادل ۲۵ -۴۰ % مواجه گشته است. درخت خرما از طریق بذر و پاجوش تکثیر می­ یابد،

که تکثیر با روش بذر آن باعث گردیده تا خرمای استان دارای تنوع بسیار زیادی باشد که هر یک از آنها صفات منحصر به فردی از نظر عملکرد، کیفیت محصول، مقاومت به شرایط محیطی و آفات و امراض دارا می­ باشند. از آنجا که خرما حاوی درصد زیادی قند است لذا به عنوان منبع کربنی در فرآیندهای تخمیری استفاده می­ شود.

ﯾﮑـﯽ از ﻓﺮآورده­ﻫﺎی ﺗﺨﻤﯿﺮی ﺧﺮﻣﺎ بیو اتانول است که از ﺗﺨﻤﯿﺮ اﻟﮑﻠﯽ ﻣﻮاد ﻗﻨﺪی خرما که ﯾﮏ ﻓﺮآﯾﻨﺪ بیوﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ اﺳﺖ و ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺨﻤﺮ ﺳﺎﮐﺎروﺳﯿﺲ ﺳـﺮوزﯾﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ­ﮔﯿﺮد، تولید می ­شود. ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ الكل از خرما اﺑﺘﺪا ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ از آن ﻋﺼﺎره­ﮔﯿﺮی ﺻﻮرت بگیرد ﺗﺎ مایع ﻗﻨـﺪی از ﺧﺮﻣﺎ اﺳﺘﺨﺮاج ﮔﺮدد. ﻣﯿﺰان ﻗﻨﺪ اﺳﺘﺤﺼﺎل ﺷﺪه در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻋﺼﺎره­ﮔﯿـﺮی ﺑـﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ﻣﺘﻌﺪدی ﻣﺎﻧﻨﺪ پیوﺳﺘﻪ ﯾﺎ ﻣﺪاوم ﺑﻮدن ﺳﯿﺴﺘﻢ، ﯾﮏ ﯾﺎ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ­ای ﺑﻮدن، زﻣـﺎن، دﻣـﺎ و ﻏﯿﺮه ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد.

صنایع فراوری خرما و تولید الكل از خرما در ایران

ﺧﺮﻣﺎ از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻋﻤﺪه ﮐﺸﺎرزی اﯾـﺮان اﺳـﺖ و ﺣـﺪود ۶۰ درﺻـﺪ وزن ﺧـﺸﮏ آﻧـﺮا ﻗﻨـﺪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﺪ. ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻋﻤﺪه ﮐﺸﺖ ﺧﺮﻣﺎ در اﯾـﺮان اﺳـﺘﺎﻧﻬﺎی کرمان، ﺧﻮزﺳـﺘﺎن، ﻫﺮﻣﺰﮔـﺎن، ﺑﻮﺷﻬﺮ، ﺳﯿﺴﺘﺎن ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن و ﻓﺎرس ﻣﯽ­ﺑاﺷﺪ. ﺑﺪﻟﯿﻞ ﻧﺎﻣﺮﻏﻮب ﺑﻮدن ﺣﺪود ۳۰ درﺻﺪ ﺧﺮﻣﺎی ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه در ﮐـﺸﻮر ﻣـﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺟﺬب ﺑﺎزار ﻣـﺼﺮف ﻧﻤﯽ ﺷـﻮد و ﻣﯽ­ﺑﺎﯾﺴﺖ در واﺣﺪﻫﺎی ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺗﺒﺪﯾﻠﯽ و ﻓﺮآوری ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻓﺮآورده­ﻫﺎی ﺑﺎ ارزش ﺷﻮند.

ﺧﺮﻣﺎ ﻣﻮارد ﻣﺼﺮف ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ دارد ﮐﻪ ﯾﮑﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺎده ﻏﺬاﯾﯽ ﻣﻘﻮی ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر می­رود و ﺑـﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻧﻮاع ﺧﺮﻣﺎ ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ­ﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوت در واﻗﻊ ﻧﻮع ﻣﺮﻏﻮب آن ﻣﺼﺮف ﻏﺬاﯾﯽ داﺷﺘﻪ و ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ در ﺗﻬﯿﻪ ﻧﺎن و ﮐﯿﮏ و ﺳﺎﯾﺮ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ ﺧﺮﻣﺎﻫﺎی ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ­ﺗﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار می­گیرد. از دﯾﮕﺮ ﻣﻮارد اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺮﻣﺎ ﺑﺮای ﻣﺼﺎرف داروﯾﯽ و ﻃﺒﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﺗﻬﯿﻪ الکل، اسید، ﺳﺮﮐﻪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ از ﺗﻔﺎﻟﻪ آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﻮراک دام اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ­کنند.

ظرفیت تولید الكل از خرما

بعنوان مثال : ظرفيت الكل از خرما : 300 هزار لیتر . اسيدسيتریک : 60 هزار لیتر و تفاله خرما : 300 تن همچنین شیره خرما : 600 تن. میتواند خروجی مجصولات یه کارخانه باشه .

محصولات طرح

1. الكل خرما
2.  اسید سیتریک
3.  شیره خرما
4.  تفاله خرما

روش توليد الكل از خرما

1- برای تولید محصول ابتدا خرما با اب مخلوط می گردد اين تركيب به نسبت 50% آب و 50% خرما می باشد دمای مورد نياز 25 درجه سانتيگراد می باشد كه در اين دما قدرت حلاليت قند بالا رفته و باعث جدا شدن قند خرما می گردد.

2- با استفاده از يک دستگاه پرس تفاله و هسته خرما از شيره حاصله جدا می گردد كه شيره رقيق خارج شده حاوی 45% قند می باشد . زمان مورد نياز اين كار 1 تا 2 ساعت پيش بينی می گردد. پس از اين مرحله شيره و تفاله تفكيک می گردد.

3- در اينجا سه مخزن ذخيره شيره رقيق موجود می باشد و شيره های رقيق شده در اين مخازن نگهداری می شوند و به دو بخش تقسيم می گردد و قسمتی جهت توليد الكل و بخشی نيز برای توليد شيره غليظ مورد استفاده می گيرد.

4- در اين قسمت فيلترهای تعبيه شده ذرات در شيره خرما را جدا نموده و بدين ترتيب شيره حاصله شفاف می شود.

5- در این مرحله از تولید الكل از خرما شيره بدست آمده در ديگ های پخت تحت خلاء قرار مي گيرد دمای موردنياز 75- 80 درجه و فشار 540-560 میلی متر جيوه و زمان پخت 2/5 ساعت می باشد كه غلظت شيره را به 70% می رساند.

6- شيره آماده شده در مرحله 5 در مخازنی كه در اين قسمت كار گذاشته شده ذخيره می گردد.

7 – در اين مرحله قوطی هايی كه برای بسته بندی شيره در نظر گرفته شده شسته و خشک می گردد.

8- عمليات بسته بندی شيره.

9- مخزن رشد مخمر در اين بخش می باشد كه با آب و نيترات آمونيم و ساير مواد كمكی جهت تسريع در رشد اضافه مي گردد.

10- در اين بخش بوسيله همزن اكسيژن مورد نياز جهت رشد مخمر تامين می گردد. مدت زمان لازم در این مرحله 2/5 ساعت می باشد.

روش توليد الكل از خرما

11- در اين مرحله شيره رقيق حاصله در مرحله 3 به فرمنتورهايی كه در اين قسمت كار گذاشته شده انتقال می يابد و با مخمرهايی كه در اين مرحله 9 و 10 آماده شده اند مخلوط می گردند. فرمنتورها تمام شرايط لازم براي تخمير را دارا می باشند (از قبيل اكسيژن دما و…) به شيره موجود در فرمنتورها 45% آب اضافه می شود پس تركيب شيره و آب به نسبت 45% می باشد و در نهايت در اين مرحله مخمرها قند موجود در شيره را به الكل از خرما تبديل می كنند و با توجه به اينكه در اينجا رشد مخمر بی هوازی است همزن وجود ندارد. الكل بدست آمده در اين قسمت دارای 10% غلظت می باشد و اين مرحله مشترک با مرحله تهيه اسيد می باشد.

12- ديگ های تقطير اوليه در اين قسمت كار تقطير و جدا ساختن آب را انجام می دهند و غلظت الكل به ميزان 50% ميرسد.

13- مخزن ذخيره الكل بدست آمده در مرحله قبل.

14- ديگ های تقطير ثانويه در اين قسمت آب موجود در الكل مرحله 12 را كاهش داده و غلظت الكل به 90% می رسد.

15- محل ذخيره الكل آماده شده در مرحله 14

16- در اين مرحله الكل از خرما تولید شده در بطری شيشه ای ظرفيت 600 سی سی بصورت اتوماتيک بسته بندی می گردد.

سرمایه گذاری در صنعت تولید الكل از خرما

سطح زیر کشت نخیلات در جهان به بیش از 950 هزار هکتار می ­رسد که از این میزان ، سالیانه 5.500 هزار تن انواع خرما بدست می­ آید . سهم کشور عزیزمان ایران از تولید جهانی در حدود 18% می­ باشد که با توجه به نوسانات تولید این سهم نیز تغییر می ­کند. سطح زیر کشت نخیلات در کشورمان در حدود 200 هزار هکتار و تولید محصول خرما در حدود 980 الی 11.000 هزار تن می باشد.

با توجه به اینکه کشورمان در سالیان اخیرا مقام اول تولید خرما در جهان را به خود اختصاص داده است ولی از نظر میانگین تولید در هکتار و از نظر ارزش تولیدات صادراتی در رتبه و جایگاه مناسبی قرار ندارد. میوه خرما در 13 استان کشور تولید و در 9 استان مازاد تولید دارد. از مجموع انواع خرمای تولیدی کشور سالیانه 350 الی 400 هزار تن مصرف داخلی،

100 الی 150 هزار تن صادرات و در حدود 20% الی 25% ضایعات وجود دارد که سرمایه ­گذاری در بخش صنایع تبدیلی موجب کاهش این ضایعات و برطرف کردن نیاز بازار داخل و صادرات مازاد آنها و ارزآوری بسیار مناسبی برای کشور می­ گردد. در صنایع تبدیلی، خرما به شیره خرما، عسل خرما، الکل خرما، سرکه خرما و … تبدیل می­ شود.

محل های مناسب اجرای طرح الكل از خرما

استان کرمان با داشتن 42 هزار هکتار نخل بارده و 200 الی 270 هزار تن، اولین تولیدکننده انواع خرما در کشور بشمار می­ آید. این استان با توجه به وسعت زیاد و با توجه به اینکه بیشترین سطح زیر کشت خرما از انواع مرغوب و اولین تولیدکننده این محصول استراتژیک کشور می­ باشد،

می ­توان با برنامه ­ریزی های مستدل و مدون و حمایت دولت از تولیدکنندگان و صنایع فرآوری خرما از جمله صنعت تولید بیو اتانول از خرماهای صنعتی (درجه سه و ضایعاتی) گام های مهمی در توسعه صادرات غیرنفتی بردارد. به دلیل سنتی بودن کشاورزی و پراکندگی باغات در سطح استان و بسته ­بندی نامناسب که عمدتاٌ بصورت یک کیلوگرمی و حلب­های 17 الی 20 کیلوگرمی می ­باشد، ضایعات بسیاری را در اینگونه محصولات داریم.

با توجه به تولید بیش از 157 هزار تن خرما در سال، در این استان کمبود صنایع تبدیلی و بسته ­بندی به شدت احساس می­ شود و با توجه به این حجم تولید و نبود انبار و سردخانه جهت نگهداری و نبود صنایع فرآوری مناسب و صنایع بسته­ بندی و نگاه سنتی تولیدکننده و تاجر و درجه­ بندی نامناسب، این محصول با قیمت پایین و به صورت فله از استان خارج می ­شود.

و این خروج به صورت فله ­ای به کشورهای همسایه می ­باشد که موجب ضرر کشاورز و بطور کلی ضربه به اقتصاد استان می گردد. بنابراین با توجه به مسائل فوق توجه ویژه به صنایع فرآوری و تبدیلی در این حوزه دارای اهمیت بسیاری است و موجب ارزآوری مناسبی برای کشور می­ گردد.

ماشين آلات وسايل آزمايشگاهی خط تولید الكل از خرما