طرح توجیهی کشت ذرت سالادی

ذرت سالادی که دارای طعمی نسبتاً شيرين است، بسادگی انجام می پذيرد. زيرا اين گياه دارای محدوده وسيعی از سازگاری است و نيازی به عمليات زراعی ويژه ندارد. این گیاه در نقش يک محصول پولساز قادر به تقويت درآمد زارعين ضمن دوره زمانی کوتاه است لذا داشتن اطلاعات لازم در اين زمينه ضرورت دارد و در دوره رشد کوتاهی بعمل می آيد بنابراين می توان چندين محصول از آنرا طی يکسال بدست آورد.

آنها را می توان در اراضی کوچک و بروش های ارگانيک نيز پرورش داد. چنانکه تقاضا برای اين قبيل از محصولات در غالب کشورهای توسعه يافته جهان بطور روزافزونی در حال تزاید است. بعلاوه کشاورزان خُرده پايی که به کاشت آن مبادرت می ورزند سبب بهبود شرايط اقتصادی منطقه می گردند.

توليد اين نوع محصول نياز حتمی به آب و هوای گرم و فصل رشد طولانی ندارد لذا آنرا می توان بعد از برداشت محصول برنج در شاليزارها که غالباً 8 – 7 ماه از سال بدون استفاده رها می گردند، کشت نمود.

چون اين زراعت را می توان اصولاً در اراضی حاشيه ای و قطعات کوچک زمين هم بعمل آورد لذا اراضی بزرگتر برای زراعت های اصلی و مکانيزه آزاد می گردند. ذرت سالادی کمترين نياز به آب، مواد سوختی و شيميايی دارد بنابراين کمترين آلودگی هوا را سبب می شود و به حفظ محيط زيست کمک می نمايد.

مشخصات و مصارف ذرت سالادی

ذرت سالادی در حقيقت بلال نارس ذرت های استاندارد، انواع ذرت شيرين و يا ذرت های زراعی می باشند که برای مصارف خوراکی کشت می گردند. اينگونه ذرت های مولد بلال های نابالغ و تُرد بعنوان گياهانی يکساله بهترين توليد خود را در اقاليم گرم، آفتابی و اراضی بخوبی آماده شده، بثمر می رسانند.

بلال های نارس اين قبيل ذرت ها را در 45 – 40 روزگی پس از کاشت درحاليکه کمتر از 3 اينچ طول دارند، با دست برداشت می کنند. بلال های کوچک که قبل از گرده افشانی برداشت می گردند برنگ های زرد، سفيد، صورتی و حتی آبی نيز مشاهده می شوند.

آنها نظير ذرت های بالغ حاوی عناصر غذايی مورد نياز انسان ولی در مقادير کمتری هستند. ذرت سالادی نوعی محصول جديداً توسعه يافته است که در بسياری از کشورهای آسيايی بعنوان سبزی مصرف می گردد و از آن بسان يکی از اجزاء آماده سازی برخی از غداها بهره می گيرند.

اين محصول که در عمدۀ کشورهای آسيای شرقی بعنوان جزء اصلی دستورالعمل ها و نسخ آسپزی شناخته می شود و ضمن سالهای اخير به وفور در تهيه سالادهای ساکنين آمريکای شمالی، اروپا و ژاپن مصرف می گردد اکثراً از کشورهای تايلند، تايوان و اندونزی وارد می شود.

ذرت سالادی در سال های اخير با بلال های کوچک و ظريفش مقبوليت فراوانی در آشپزی بشيوه آسيايی و تهيه انواع سالاد در سراسر ايالات متحده آمريکا کسب نموده است. زارعين این گیاه علاوه بر برداشت بلال ها به 35 – 25 تن علوفه سبز در هکتار نائل می آيند که می توانند از آنها پس از خُرد کردن بصورت مستقيم بعنوان علوفه تازه و يا پس از تهيه سيلاژ در جيره غذايی دام ها بهره گيرند.

علوفه های حاصل از کاشت آن دارای بيشترين ضريب تبديل مواد غذايی خشک برای توليد گوشت قرمز، گوشت مرغ، تخم مرغ و شير در مقايسه با ساير غلات هستند. بقايای حاصل از کاشت آن را همچنين می توان بعنوان کود سبز در زمين دفن نمود تا به حاصلخيزی خاک های زراعی کمک نمايد.

اغلب ذرت های سالادی وارداتی بصورت فرآيند شده و کنسروی هستند و اين محصول کمتر بشکل تازه و شاداب عرضه می گردد لذا از نظر مزه و بافت دارای کيفيت بلال های تازه نيستند. غالب ذرت های تجارتی در کشورهايی توليد می شوند که از هزينۀ کارگری نازلی برخوردارند زيرا مراحل کندن بلال ها، پوست گيری و فرآوری آنها توسط دست انجام می گيرند.

کاشت آن با کشاورزی مکانيزه سازگاری ندارد و اين زراعت اصولاً برای مناطقی که کارگران ارزان و فراوانی دارند، مناسب است و در مقياس تجارتی در ايالات متحده آمريکا توليد نمی شود زيرا اين محصول نيازمند برداشت و فرآيند توسط نيروی انسانی است بنابراين فقط زارعين کم زمين و محلی علاقمند به توليد آن برای فروش به فروشگاه های منطقه ای عرضۀ محصولات تازه کشاورزی هستند.

همچنين اين محصول در مقايسه با زراعت ذرت زراعی بالغ از جنبه سودآوری بعنوان محصول اقتصادی در ايالات متحده آمريکا محسوب نمی شود بنابراين بجز در سطوح و قطعات کوچک اراضی کشاورزی مقبوليتی ندارد. ذرت سالادی از محصولاتی است که اکثراً از شرق آسيا به ايالات متحده آمريکا صادر می گردد و محصول فرآوری شده اش در شيشه ها و قوطی ها عرضه می شوند.

اين محصول غالباً در بخش هايی از قاره کهن مقبوليت دارد و بعمل می آيد که برای تغذيه ارزش فراوانی قائلند و روزانه دقت زيادی در تهيه آنها معمول می دارند. ميزان کشت سال های اخير در مناطقی از آمريکای لاتين و آفريقا نيز فزونی يافته است و بدين ترتيب عمدتاً بشکل تازه به کشورهای اروپايی و آمريکای شمالی صادر می گردند.

بطور کلی برای پرورش ذرت سالادی به اراضی کوچک، آب مصرفی کم، سوخت اندک، عدم نياز به سمپاشی بر عليه آفات و بيماريها و در نتيجه بدون آلودگی های محيطی نياز می باشد. همچنين زمين زراعی سريعتر آزاد می گردد، بقايای زراعت بمصرف تعليف دام ها و يا کود سبز می رسند و سود قابل ملاحظه ای عايد زارعين می شود.

امکان صادرات محصولات فرآوری شده اش وجود دارد و شرايط برای توليد محصولات کشاورزی ارگانيک فراهم می گردد. کشاورزان محلی بايد ميزان تقاضای بازارهای منطقه ای، سوپر مارکت ها و رستوران ها را ارزيابی نمايند و به مقدار کافی نسبت به کشت آن اقدام کنند. زارعين آن همواره در تلاشند تا عملکرد اين محصول را بهبود بخشند، از هزينه های توليد بکاهند و با برداشت بموقع به کاهش مخاطرات توليد دست يابند.

جنبه های اقتصادی و تجارتی

کاشت ذرت سالادی نيازمند هزينه های ويژه ای نيست چناک عمده ترين هزينه های آن شامل:

1. هزينه آماده سازی زمين
2. هزينه خريد بذور مناسب جهت کاشت ذرت سالادی
3. هزينه فراهم سازی سيستم آبياری مکفی می باشند.

قيمت بذور ارقام ذرت زراعی بسيار نازل تر، باصرفه تر و در دسترس است. تعداد کارگر موردنياز برای پرورش آن مشابه زراعت ذرت شيرين حدوداً 2 نفر ساعت در ايکر است که اين مقدار بعلاوه بسته بندی و فرآوری به 65 – 55 نفر ساعت در ايکر افزايش می يابد.

توليدکنندگان قبل از اتخاذ تصميم به کاشت ذرت سالادی لزوماً بايد به ارزيابی اين فعاليت اقتصادی بپردازند و ميزان تقاضای بازار و ارزش درآمدی محصول توليدی را برآورد کنند. متخصصان اصلاح نباتات مرتباً در صدد کاهش نياز به نيروی انسانی هستند لذا اخيراً ارقامی از ذرت شيرين را توليد و معرفی نموده اند که فاقد زوايد ابريشمی می باشند بنابراين برای پوست گيری به زمان کمتری نيازمندند.

همچنين تحقيقات صنعتی در کشور تايلند منجر به ابداع ماشين آلاتی شده اند که زوايد ابريشمی بلال ها را با فشار هوا جدا می کنند. بلال ها را می توان بصورت دانه ای و يا وزنی بفروش رسانيد. ذرت های سالادی فريز شده که دارای موارد استفاده بيشتری نسبت به ذرتهای سالادی فرآيندی هستند به قيمت هر پوند حدوداً يک دلار در آمريکا عرضه می شوند.

کارتن های بسته بندی حائز استاندارد صنعتی که حاوی 6 قوطی 1/5 کيلوگرمی نوع کنسروی آن هستند، با نوسانات قيمت حدود 17 – 15 دلار مبادله می گردند. مهمترين کشورهای صادر کننده آن در جهان عبارت از: تايلند، سريلانکا، تايوان، چين، زيمبابوه، زامبيا، اندونزی، آفريقای جنوبی، نيکاراگوئه، کاستاريکا، گوآتمالا و هندوراس می باشند.

ذرتهای سالادی کنسروی توليدی کشور چين بطور غير مستقيم از طريق تايلند و بطور مستقيم به ژاپن و کشورهای اروپايی صادر می گردند که اين روند بطور روزافزونی رو به تزايد است. تايلند تاکنون تنها کشوری می باشد که اطلاعاتی از ميزان توليد و صادرات سالانه اش در دسترس می باشد.

اين کشور بطور تقريبی 80 درصد تجارت جهانی آن را در اختيار دارد و توليدی کشور تايلند از بالاترين کيفيت برخوردار است. کشور تايلند 76 % واردات مالزی، 40% واردات انگلستان و 21 % واردات ژاپن را تأمين می کند. تايلند بزرگترين صادر کننده ذرت تازه و کنسروی جهان است که درآمد سالانه ای حدود 32 ميليون دلار آمريکا را از صادرات حدود 37 هزار تن در سال 1980 ميلادی کسب نموده است.

کاستاريکا بزرگترين صادرکننده به ايالات متحده آمريکا است درحاليکه ساير نيازهای آمريکا از کاليفرنيا، مکزيک، گوآتمالا و هندوراس برآورده می شوند. کيفيت این محصول کاستاريکا نازل تر از توليدات تايلند است زيرا در فصل بارانی يعنی ژوئن تا اکتبر بعمل می آيند. هر بسته 100 عددی ذرت سالادی تازۀ صادراتی کاستاريکا به آمريکا با قيمت 13 دلار عرضه می شوند.

کشورهای امارات متحده عربی و بحرين در بين دول خاور ميانه دارای بيشترين واردات مستقيم از تايلند می باشند وليکن ساير کشورهای اين منطقه اغلب نيازهای خود را بصورت غير مستقيم تأمين می کنند که جمعاً به ميزان 43 تن به ارزش 42 هزار دلار در سال 1993 ميلادی بوده است.

اين محصول در بحرين به ارزش 2/3 – 2 دينار برای هر کيلوگرم عرضه می شود. کشورهای قطر، کويت و عربستان سعودی از ديگر کشورهای خاور ميانه ای مصرف کننده آن هستند که ميزان مصرف سالانه آنها به 94 تن در سال می رسد.

سيستم های مختلف کاشت

بطور کلی عملیات کاشت به سه صورت انجام می گیرد :

1. کاشت آن بعنوان محصول اصلی : در اين روش اقدام به کشت بذور برای دستيابی به تراکم بيش از 45 هزار بوته در ايکر می نمايند و در پايان تمامی بلال ها را برداشت می کنند.
2. کاشت آن بعنوان محصول ثانويه : در اين روش که اقتصادی تر است، اقدام به برداشت بموقع اولين بلال ظهور يافته يعنی بلال پائينی بمنظور ذرت سالادی می کنند وليکن دومين بلال بوته (بلال فوقانی) را بر روی گياه باقی می گذارند تا برای مصارف انسانی و يا دامی به مرحله بلوغ برسند. در اين روش از تراکم های عادی نظير زراعت ذرت شيرين بهره می گيرند. اين روش به زارعين اجازه بهره وری از بلال هايی را می دهد که بعداً ظاهر می شوند و معمولاً امکان بلوغ و رسيدگی را نمی يابند. همچنين بوته های سبز را می توان به مصرف تهيه سيلاژ برای تعليف دام ها رسانيد.
3. کاشت در سيستم ذرت زراعی که بلال های اصلی و اوليه را برای ساير مصارف برداشت می کنند و بلال هايی که متعاقباً ظاهر می شوند، بمنظور ذرت سالادی برداشت می شوند.

بکارگيری محصول در قالب هر يک از سه حالت فوق تأثيرات عمده ای بر انتخاب ارقام، تراکم کاشت و مقدار مصرف کودهای کشاورزی می گذارد بطوريکه تراکم کاشت و مقدار کود مصرفی به اين موضوع بستگی می يابد که اولويت کشت محصول مبتنی بر توليد کداميک از : ذرت سالادی، ذرت شيرين و يا ذرت زراعی است.

سيستم نوع اول بر توليد بدون توليد بلال های دانه دار استوار است لذا ترجيحاً بذور را با تراکم بيشتری کشت می کنند. در اين سيستم حتی به تراکم 150 – 110 هزار بوته در هکتار دست می يابند که در مقايسه با تعداد بوته های زراعت ذرت دانه ای بسيار بيشتر است.

بسياری از کشاورزان تمايل به استفاده از روش دوم دارند تا از احتمال بروز زيان های اقتصادی ناخواسته اجتناب ورزند. در مناطقی که اقدام به کاشت هراکش در اوايل بهار می نمايند، معمولاً از پوشش های سبک و متحرک بر روی رديف های محصول استفاده می کنند تا بذور سبز شده را از خسارات پرندگان محفوظ دارند.

پوشش ها را بايد به نرمی بر روی رديف های کشت قرار داد و پس از هر 10 فوت طرفين آنرا با ريختن خاک استحکام بخشيد. اينگونه پوشش های سيار علاوه بر حفاظت گياهچه ها در مقابل خسارات پرندگان با گرم نگهداشتن خاک به رشد بوته ها تسريع می بخشند.

پوشش ها را پس از رسيدن بوته ها به ارتفاع 6 – 4 اينچ يعنی 2 هفته پس از سبز شدن بذور بر می دارند و زمين را بلافاصله وجين می کنند. کاشت ذرت سالادی در رديف هايی که طی دو هفته اول پس از سبز شدن پوشانيده شده اند، نسبت به رديف های بدون پوشش سريعتر برداشت می گردند.

با کاشت محصولات پوششی نظير : چاودار و گندم سياه در پائيز از جوانه زنی و رشد علف های هرز مزارع بهاره می کاهند سپس اينگونه محصولات پوششی را در بهار موور می زنند و زمين را شخم می کنند تا آماده کاشت شوند. بکارگيری محصولات پوششی به حاصلخيزی خاک ها نيز کمک می کند.

انتخاب ارقام مناسب 

قبل از کشت در سطوح وسيع و تجاری بايد به ارزيابی ارقام موجود و قابل دسترس در منطقه پرداخت تا مناسب ترين آنها شناسايی گردند همچنين با مراحل کاشت، داشت، برداشت، نگهداری و بازاريابی اين محصول آشنايی يافت. پرورش دهندگان خانگی نيز می توانند با کشت ذرت های معمولی به بلال های کوچک، ظريف و مناسب برای مصارف سالادی دست يابند.

مطلوب ترين ويژگی های ذرت های سالادی عبارتند از:

1. مشخصه کيفيت بلال در انتخاب ارقام از اولويت بالاتری حتی نسبت به راندمان محصول برخوردار است.
2. مقدار عملکرد محصول دومين خصيصه ای است که برای انتخاب ارقام مناسب مطرح میشوند. ارقام مناسب آن بايد حداقل دارای 3 بلال باکيفيت، اندازه و شکل مقبول باشند. ارقامی که بيش از 2 بلال توليد می کنند، از کيفيت بلال های سوم به بعدشان کاسته می شود. معمولاً مقدار متوسط محصول با پوست حدود 8500 پوند در ايکر و بدون پوست حدود 1140 پوند در ايکر است.
3. از ويژگيهای ديگر ارقام مناسب ذرت سالادی همانا بسادگی جدا شدن بلال ها از ساقه های ذرت بدون آسيب رسيدن به گياه و بلال می باشد.
4. ساقه های بوته ها بايد در ارتفاع حدود 60 سانتيمتری توليد بلال نمايند تا برداشت آسانتر انجام گيرد.
5. برخی توليدکنندگان علاقمند به کشت ارقام بلال کوتاه ذرت هستند درحاليکه بسياری ديگر به کشت ارقام بلال بلند مبادرت می ورزند. طول مطلوب آن 10 – 5 سانتيمتر است.
6. قطر بلال ها در انتهای آنها بايد در حدود 2/3 – 1/3 اينچ باشد.
7. دانه های بلال ها بايد يکنواخت باشند.
8. رديف دانه های ذرت بر روی بلال ها بايد کاملاً مرتب و منظم باشند.
9. واريته هايی که دارای دانه های ريزتری هستند، از بازار پسندی بيشتری برخوردارند. بطوريکه داشتن دانه های بسيار ريز با رديف های منظم و مستقيم از ويژگيهای مطلوب بلال های سالادی محسوب می شوند.
10. بلال های سالادی مطلوب بايد باريک با نوک تيز و انتهايی مخروطی باشند.
11. خصوصياتی چون زمان و تعداد برداشت ها نيز از ديگر ويژگيهای مطلوب برای انتخاب ارقام هستند. لذا همزمان سازی ظهور بلال ها از هزينه های برداشت و انبار کردن آنها خواهد کاست بنابراين ارقامی که برای توليد تجاری آن بکار می روند، بايد ترجيحاً از ارقام هيبريد سينگل کراس انتخاب شوند.

مهمترين گروه های ارقام ذرت که برای مصارف سالادی بکار می روند شامل :

1 – ارقام اختصاصی ذرت سالادی (grown solely) :
برخی از شرکت های توليد کنندۀ بذر اقدام به توليد و معرفی ارقامی از ذرت نموده اند که انحصاراً بمنظور کاشت آن مصرف می گردند. آنها دارای ارتفاعی نظير ذرت های معمولی هستند و اصولاً شباهتی به ذرت های کوتوله ندارند و بهمين دليل در مواقعی که بلال هايشان اجازه رسيدن به مرحله بلوغ را بيابند، از بلال هايی با اندازه ذرت های شيرين متوسط برخوردار می شوند.

واريته هايی که اختصاصاً استفاده می شوند، از نظر اندازه مشابه ذرت های معمولی هستند اما بلال های متعددی توليد می کنند. ارقامی که دارای ارتفاع حدود 6 فوت هستند، برای سهولت برداشت با دست مناسب ترند. واريته های مختص ذرت سالادی توانايی توليد بلال های بيشتری نسبت به ساير انواع ذرت را دارند.

2 – ارقام مختلف ذرت شيرين (sweet corn) :
اغلب از ارقام ذرت شيرين نيز برای تولید ذرت سالادی بهره می گيرند درحاليکه بکارگيری ذرت های کوتوله برای اين منظور معمول نيستند. تمامی ارقام ذرت شيرين برای توليد ذرتهای سالادی مناسب نمی باشند. بلال های ارقام مختلف ذرت شيرين را راحت تر از ساير ارقام ذرت می توان با دست از ساقه ها جدا نمود.

همچنين واريته های ذرت سوپر شيرين بلال های شيرين تری توليد نمی نمايند و از نظر مزه هيچگونه تفاوتی در ارقام مختلف ذرت وجود ندارد زيرا بلال ها را قبل از گرده افشانی و پيش از تجمع قند در دانه های بلال برداشت می کنند. اخيراً اقدام به کشت ارقام جديد حاصل از دگرگونی ژنتيکی از گروه ذرت های شيرين نظير نژادهای پولک دار بدين منظور می شود که اين نژاد بويژه در اقاليم معتدل و مرطوب مناسب است.

3 – ارقام ذرت معمولی (field regular) :
ارقامی از ذرت زراعی که برای توليد علوفه بکار می روند، دارای ارتفاعی حدود 6 فوت می باشند لذا استفاده از اين قبيل ذرت ها بدين منظور مناسبتی ندارند. برطبق گزارشات تحقيقاتی دانشگاه ” Minnesota ” از ذرت های نشاسته ای که قابليت توليد بلال های متعدد را دارند نيز می توان بمنظور بهره برداری آن اقدام نمود.

براساس اين گزارشات هيچگونه تفاوتی بين ذرت های نشاسته ای که غالباً برای تهيه علوفه کاشت می گردند و تمايل به توليد بلال های متعدد دارند با ارقام ذرت سالادی در اين رابطه ملاحظه نگرديد. بنابراين از ارقام ذرت دانه ای نيز در بسياری از موارد برای کاشت استفاده می کنند.

پژوهش هايی که در مورد کيفيت محصول ذرت سالادی از نظر شيرينی و ترُدی انجام گرفته است بيانگر مقبوليت نسبتاً يکسان تمامی ژنوتيپ ها بود درحاليکه عملکرد ارقام ذرت نشاسته ای بدليل توليد بلال های متعدد بويژه در اراضی حاصلخيز مطلوب تر می باشند.

همچنين در بسياری از موارد از ارقامی چون ” baby ” ، ” baby asian ” و ” jubilee ” بهره می گيرند وليکن ارقامی از انواع مختلف ذرت شيرين نظير :

1. ذرت شيرين معمولی
2. ذرت سوپر شيرين
3. ذرت شيرين افزا : برای توليد ذرت سالادی تازه مناسبند. ارقامی از ذرت شيرين که برای توليد تجاری آن استفاده می شوند عبارت از : ” pioneer ” ، هيبريد ” SMC ” و ” golden cross bantam ” هستند.

جدول : خصوصيات برخی از ارقام مناسب

کاشت ارقامی که توليد بلال های متعدد بر روی هر ساقه می نمايند، اغلب از مقبوليت فراوانی برخوردارند و در چنين مواردی می توان به ارقام : silver queen ، early extra-sweet ، early sunglow ، how sweet it is و kandy korn اشاره کرد که تمامی اين ارقام از گروه ذرت های شيرين هستند و بصورت نارس برداشت می شوند.

در کشورهای عمده توليد کننده ذرت سالادی نظير تايلند و تايوان از ارقام ذرت شيرين معمولی (su) که برای اين منظور اصلاح گرديده اند نظير: ” Tainan 5 ” ، ” Tainan 11 ” ، ” Tainung 351 ” و يا ارقامی از ذرت سوپر شيرين (she) نظير: florida staysweet بهره می گيرند.

بهترین ارقامی که توسط دانشگاه فلوريدا در خبرنامه گياهخواری معرفی شده اند عبارتند از :

واريته های Jubilee  ،baby corn و اغلب واريته های ذرت زراعی از خصوصيات نسبتاً مطلوبی برخوردارند.