پلوس در تولید انواع خودرو و همچنین در بـازار خـدمات پـس از فـروش آن دارای کـاربرد اسـت. ایـن مجموعه به عنوان یکی از قسمت های اصلی سیستم انتقال قدرت و حرکت هر خودرو محسوب می گـردد و هر خودرو از پلوس مخصوص به خود برخوردار می باشد.
در حال حاضر نیاز کشور از طریق تولید داخل و بعضا واردات تامین می گردد و پیش بینی می شود با اجرای طرح حاضر و طرح هـای مـشابه ، کـشور بطـور کامل از واردات بی نیاز گردد . البته بخشی از تولیدات طرح نیز برای صادرات در نظر گرفته شده است.
مواد اولیه و همچنین قطعات نیم ساخته مورد نیاز طرح بطور کامل از داخل کشور قابل تامین اسـت. در مورد ماشین آلات تولید نیز باید گفت که بخشهایی از ماشین آلات از داخل و بخشهائی دیگر از خارج کشور تامین خواهد گردید. طرح نیاز به خرید تکنولوژی نداشته و توسط افراد متجرب قابل اجرا می باشد. حداقل ظرفیت اقتصادی اجرای طرح 30000 دست در سال است.
نام و کد محصول (آیسیک)
محصول مورد نظر طرح توجیهی حاضر، تولید پلوس خودرو مـیباشـد. پلـوس جزئـی از مکـانیزم انتقـال قـدرت خودرو محسوب شده و عنوان کامل آن در صنعت خودروسازی «سیـستم پلـوس دیفرانـسیل جلـو خـودرو» است. این مجموعه در خودروهایی که در آنها مکانیزم انتقال قدرت از موتور به چرخهای جلو انجـام مـیشـود، کاربرد دارد.
حرکت مکانیکی که در موتور تولید میشود به گیربکس منتقـل و در آنجا تحت کنترل درآمده (از لحاظ سرعت و قدرت) و سپس حرکت فوق به وسیله پولس بـه چـرخهـای جلو منتقل میشود. هر خودرو دارای دو عدد پلوس است که از دو طرف گیربکس به دو چـرخ جلـو نـصب شده اند.
مجموعه پلوس خود به عنوان یک مکانیزم مکانیکی محسوب میگردد که از قطعات مختلف تشکیل یافتـه است. ذیلاً فهرست قطعات فوق آورده شده است.
- سرپلوس
- سه شاخه پلوس
- گردگیر
- شافت پلوس
قطعات فوق پس از تولید، مونتاژ گردیده و تشکیل پلوس را میدهند
کد ISIC
مطابق طبقه بندی وزارت صنایع و معـادن، پلـوس خـودرو تحـت عنـوان ” سیـستم پلـوس دیفرانـسیل جلوخودرو ” در مستندات وزارتخانه فوق ثبت شده و دارای کد آیسیک 34301252 می باشد.
شماره تعرفه گمرکی
شماره تعرفه گمرگی قطعات منفصله خودرو بر اساس سهم تولید داخل آنها تعیین می گردد و لذا با توجه بر موارد زیر نمی توان شماره تعرفه خاصی را برای آنها تعیین کرد.
• هر مدل خودرو از سیستم پلوس انحصاری خود استفاده می کنند . بعنوان مثـال سیـستم پلـوس مورد استفاده در خودرو پژو 206 با نوع مشابه آن در سیستم خودرو پـژو 405 متفـاوت اسـت. لذا با توجه بر تنوع مدل های مختلف خودروی تولیدی در کشور ، نمـی تـوان درصـد سـاخت داخل ثابتی را برای این محصول محاسبه نمود.
• تعداد خودروی تولیدی در سال متفاوت است و لذا درصد سـاخت داخـل سیـستم پلـوس نیـز متفاوت است. از اینرو در جدول زیر با توجه بر متغییر بودن نسبت ساخت داخل ، شماره تعرفه بر اساس تقسیم بنـدی وزارت بازرگانی آورده شده است.
برای تعیین شماره تعرفه گمرکی و سود بازرگانی ، لازم است ابتدا سیـستم پلـوس مـورد نظـر از لحـاظ نسبت ساخت داخل محاسبه و سپس با استفاده از تقسیم بندی بالا ، شماره تعرفه و سود بازرگانی آنرا تعیـین کرد.
شرایط واردات پلوس خودرو
با مراجعه به کتاب مقررات صادرات و واردات وزارت بازرگانی، نتیجه گیری شده اسـت کـه محـدودیت خاصی برای واردات قطعات مورد مطالعه وجود ندارد. لذا با پرداخت حقوق گمرکی به شرح میزان ذکر شـده در جـدول بـالا ، امکـان واردات وجـود خواهـد داشت.
همانطوریکه ذکر شد مطابق مقررات منتشر شده از سوی وزارت بازرگانی، هیچگونه محدودیت قـانونی بـرای واردسـازی قطعات خودرو وجود ندارد، لیکن لازم است در این خصوص به مورد بسیار مهم زیر توجه شود.
ب_ محصول مورد مطالعه در گروه قطعات کند مصرف خودرو طبقه بندی میگردند، لـذا مـصرف آن در بازار خدمات پس از فروش بسیار پایین تر از بازار خودروسازان است بطوریکه بخش قریـب بـه اتفـاق ایـن قطعات در بازار OEM مصرف می شود و از اینرو میزان واردات نیز در سطح پائین خواهد بود.
ج_ با توجه به مطالب ذکر شده ، قابل نتیجه گیری است که علیرغم نبود محدودیت برای واردات، عمـلاً واردات این قطعات امکانناپذیر و یا در سطح بسیار پایین اتفاق میافتد.
بررسی و ارائه استاندارد ( ملی یا بین المللی)
محصول مورد مطالعه، سیستم پلوس خودرو است. این محصول خود بـه عنـوان یـک کـالای واسـطه در تولید یا تعمیرات خودرو ها مورد استفاده داشته و در خودروهای مختلف از مشخـصات متفـاوتی برخـوردار می باشند. از اینرو ماهیت این قطعات (محصول) طوری است که نمیتـوان اسـتاندارد خاصـی را بـرای آن تعیین کرد و لذا هیچگونه استاندارد ملی یا بین المللی برای این قطعات وجود ندارد.
ولی باید گفت کـه تولیـد ین قطعات تحت مشخصات فنی ارائه شده از طرف خودرو سازان صورت میگیرد که به نوعی نیز میتـوانیم مشخصات فوق را به عنوان الزامات و استانداردهای موردنیاز در تولید تلقی نماییم.
مشخصات فنـی قطعـات در قالب نقشه فنی، برگ آنالیز مواد اولیه مـصرفی و بـرگ مشخـصات مکـانیکی و متـالوژیکی از طـرف هـر خودرو ساز تهیه و ارائه میگردد که رعایت تک تک آنها از طرف سازندگان امری اجتناب ناپذیر است. همچنین لازم به ذکر است که هر شرکت خودرو ساز استاندارد و الزامات فنی مخصوص بـه خـود را دارا است لذا قطعه ساز لازم است برای محصولات تولیدی هر خودرو ، تائیده فنـی آن را از خودروسـاز مربوطـه اخذ نماید.
توضیح موارد مصرف و کاربرد
محصول تولیدی طرح ، سیستم پلوس خودرو است و لذا کاملا واضح است که مورد مصرف و کاربرد این قطعات در خودرو سازی است و براحتی می توان گفت که هر خودرو بدون استثناء از این قطعـات اسـتفاده می کنند ، لیکن مشخصات فنی آنها به نسبت نوع خودرو متفاوت است. لازم به ذکر است که بازار قطعات خودرو به بخش های زیر تقسیم بندی میگردد:
بازار OEM : این بازار را خودروسازان کشور تشکیل می دهند که شرکتهای تأمین کننده آنها اقـدام بـه تأمین قطعات مورد نیاز خود از قطعه سازان مینمایند. شرکتهای ساپکو (تأمین کننده شرکت ایـران خـودرو) شرکت سازهگستر سایپا (تأمین کننده شرکت سایپا) شرکت اپکو (تأمین شرکت ایران خودرو دیزل) از شرکت اصلی فعال در این بازار به شمار می آیند.
بازار OES : این بازار خدمات پس از فروش خودروها میباشد که وابـسته بـه شـرکتهـای خودروسـاز است. سازمان خدمات پس از فروش ایران خودرو (ایساکو) ، شرکت سایپا یدک، شـرکت گـسترش خـدمات پارس خودرو، مزدا یدک از شرکتهای این گروه محسوب میشوند.
بازار AM : این بازار قطعات خودرو شامل کلیه لوازم یدکی فروش های مختلف در سطح کشور میباشد که به صورت آزاد ( بدون ارتباط خاص با خودرو سازان ) اقدام به فروش قطعات خودرو مینمایند. میزان مصرف در هر کدام از بازارهای خودرو متفاوت است که مطالعات بیشتر در این خصوص در بخـش مطالعات عرضه و تقاضا ارائه خواهد شد.
ماهیت طرح حاضر، قطعه سازی (مجموعه سازی) است و در صنعت قطعه سازی نیـز تولیـد براسـاس مستندات فنی، نقشه، روش تولید و دستورالعمل های آن صورت میگیرد و لذا خارج از فرایند فوق، نمیتـوان قطعه ای را تولید و عرضه کرد. از طرف دیگر هر قطعه در جایگاه خود دارای کاربرد است. بـه طـوری کـه در عوض یک قطعه، هیچ نوع قطعه دیگری را نمیتوان استفاده کرد.
از اینرو در مجموع میتوان گفت کـه بـرای محصولات تولیدی طرح، هیچگونه کالای جایگزین وجود ندارد. البته واردات همین قطعات یا قطعات تولیـد شده توسط دیگر واحدهای صنعتی وجود دارند که از موارد فوق نیز به عنوان محصولات رقیب می توان یـاد کرد نه محصولات جایگزین.
اهمیت استراتژیکی کالا در دنیای امروز
قطعه سازی یکی از صنایع مادر و اساسی در هر کشور به شمار می آید. این قطعات خود به عنوان کـالای واسطه ای در تولید انواع خودرو یا بازار خدمات پس از فروش آن مورد استفاده دارند. از اینرو توسعه صـنعت قطعه سازی به مفهوم توسعه صنعت خودروسازی کشور است و لذا مجموعه قطعه سازی را میتوان به عنوان یکی از محورهای توسعه کشورها تلقی کرد.
در حال حاضر واحدهای صنعتی مـشابه متعـددی در کـشورمان مشغول قطعه سازی برای خودرو می باشند. بنابراین در مجموع ملاحظه میگردد که قطعات تولیدی طـرح بـه عنوان زیرساخت های صنعت کشور به شمار می آیند و از درجه اهمیت بالایی برخوردار می باشند.
شرایط صادرات پلوس خودرو
از نقطه نظر مقررات وزارت بازرگانی، بـرای صـادرات محـصولات تولیـدی طـرح هیچگونـه شـرایط و محدودیتی وجود ندارد. لـیکن از آنجـایی کـه ایـن محـصولات، یـک کـالای صـنعتی و مهندسـی محـسوب میگردند، از اینرو ورود به بازارهای جهانی مستلزم برخورداری تولیدکننده از شرایطی میباشد که در جـدول زیر به شرایط فوق اشاره شده است.
| معرفی شرایط موردنیاز برای صادرات محصولات طرح | ||
| ردیف | شرایط لازم | شرح |
| 1 | برخورداری از مزیت رقابتی به لحاظ قیمت | یکی از معیارهای مهم در صادرات قطعـات خـودرو ، قیمـتهـای رقـابتی جهـانی میباشد که این مورد نیز به شرایط اقتصاد کـلان کـشور در مقایـسه بـا کـشورهای مقصد صادرات باز می گردد. از جمله این شرایط میتوان به نرخ ارز، نرخ بهره، قیمت مواد اولیه، نرخ تورم و موارد مشابه اشاره کرد که با توجه به متغیر بودن عوامل فوق، لازم است توجیه پذیری اقتصادی صادرات در زمان واقعی صادرات و کشور های مقصد مورد تحلیل قرار گیرد |
| 2 | برخورداری از مزیت رقابتی به لحاظ کیفیت | قطعات خودرو ، بخصوص سیستم گیربکس از سری قطعات حساس به کیفیت میباشند. از این رو برای ورود به بازار جهانی لازم است از کیفیت رقابتی جهانی برخوردار بود. |
| 3 | برخورداری از توان فنی و مهندسی مناسب | توان مهندسی در طراحی قطعات ، انجام فرایند مهندسی معکوس ، قابلیت تولید با کیفیت مورد انتظار و رعایت کلیه الزامات مورد نیاز خریدار و … از مواردی است که برخورداری تولید کننده از توان فنی و مهندسی لازم اجتناب ناپذیر می سازد. |
| 4 | رخورداری از توان مالی مناسب | دوره وصول مطالبات در صادرات عموما بالا است از اینرو لازم است صادر کننده از توان مالی مناسب برخوردار باشد. |
| 5 | آشنایی کامل با امور تجارت جهانی | فعالیت در بازار های جهانی مستلزم آگاهی کامل صادر کننده از مقررات و الزامات تجارت جهانی می باشد. |
| 6 | برخورداری از برند معتبر در سطح جهانی | یکی از موارد بسیار مهم در تولید و صادرات سیستم پلوس در بازارهای جهانی ،برخورداری تولید کننده از برند معتبر می باشد. لذا در مورد گیربکس به نظر می رسد که تولیدکننده لازم است با یک شرکت صاحب نام جهانی مشارکت (Joint Venture) ایجاد نماید. |
روش تولید پلوس خودرو
با توجه بر فرایند ارائه شده در بالا ، شرحی بر فعالیتهای مختلف فرایند تولید ذیلا آمده است
فورج گرم
فورج گرم خود یک فرایند تولید است که از عملیات زیر تشکیل یافته است .
انتخاب مواد اولیه
مواد اولیه مورد استفاده در تولید قطعات فورج را انواع فولاد تشکیل میدهند. آنالیز دقیـق مـواد اولیـه در خصوصیات مکانیکی و فنی قطعه نهایی بسیار نقش مهمی را ایفا می نماید از اینرو انتخاب مـواد اولیـه (نـوع ترکیب فولاد) اولین مرحله فرایند تولید محسوب میگردد.
آماده سازی مواد اولیه
برخی قطعات مورد استفاده در فرایند ، نیازمند استفاده از قطعاتی با مشخصههای مکانیکی خاص هـستند که این مشخصات در مواد اولیه موجود بازار قابل استحصال نمیباشد. از اینرو لازم است خواص مـواد اولیـه مورد استفاده از طریق عملیات متالوژیکی بهبود پیدا نمایـد. کـربن دهـی،نیتروژنیزاسـیون و مـوارد مـشابه از عملیات بهبود خواص مکانیکی مواد اولیه محسوب میگردد که این عملیات روی مـواد اولیـه مـورد اسـتفاده قطعه سازی انجام میگیرد.
گرم کردن مواد اولیه و رساندن آن به نقطه خمیری
عملیات فورج (آهنگری) به دو صورت گرم و سرد انجام می گیـرد. روش سـرد در سـاخت قطعـات بـا درجه استحکام پایین و همچنین درجه شکلدهی اندک مورد استفاده قرار میگیرد. ایـن روش کـاربرد انـدکی در صنعت دارد و اکثراً مخصوص قطعات کوچک و ساده است.
روش دوم عملیات فورجینگ، فورج گرم است که بخش عمده و قریب به اتفاق قطعه سازی تحـت ایـن فرایند را تشکیل میدهد. در این حالت مواداولیه مصرفی قطعه مورد نظر تا درجه خمیری به وسیله کورههـای مخصوص عملیات آهنگری گرم شده (گداخته شـده) و قطعـه جهـت عملیـات کـوبش و شـکلدهـی آمـاده میشود. درجه دقیق حرارت دهی مواد تابع آلیاژ و ترکیب مواد و همچنین خصوصیات مکانیکی مورد انتظـار از قطعه نهایی میباشد.
شکل دهی قطعه گداخته توسط ضربات پرس
محور فرایند فورجینگ، شکل دهی قطعه در حالت گداخته است. در ایـن مرحلـه قطعـه سـرخ شـده در قالب قرار داده شده و به وسیله ضربات پرس فورج، شکل قالب را به خود میگیـرد. در ایـن عملیـات قطعـه گداخته با فشار داخل قالب رانده میشود که این عمل سبب فشرده شدن قطعـه و همچنـین ایجـاد بلورهـایی یکسان و همگن با اندازه کوچکتر از وضعیت اولیه شده که در نهایت نتیجـه سـبب بهبـود خـواص مکـانیکی قطعه همزمان با شکلگیری آن میگردد.
عملیات حرارتی در مورد قطعات مورد مطالعه از اهمیت بالائی برخوردار است چرا که سطح سختی ایـن قطعات لازم است از درجه بالائی برخوردار باشد. سخت کاری در کوره هـای الکتریکـی انجـام مـی گیـرد. استفاده از فولادهای مخصوص مانند فولاد سمانتسیون سبب اجرای یک فرایند حرارتی قابل قبول می شود.
ماشینکاری
ماشینکاری قطعات جهت تولید ابعاد و اندازه های دقیق و صافی سطح مطلوب انجـام مـی گیـرد کـه در مورد قطعات مورد مطالعه به منظور افزایش دقت ، کیفیت و نرخ تولید ، از ماشین ابزار مخصوص استفاده می گردد . ماشینکاری شامل تراش ، فرزکاری و سنگ زنی خواهد بود که همه عملیات فوق توسط ماشـین هـای مخصوص انجام می گیرد .
مونتاژ قطعات
پلوس خودرو از چند قطعه مونتاژ شده روی هم تشکیل شده است و لذا آخرین مرحلـه فراینـد تولیـد ، مونتاژ می باشد که این فعالیت توسط ماشین های مخصوص مونتاژ انجام می گیرد.
مقایسه روش تولید معمول کشورمان با دیگر کشورهای جهان
تکنولوژی و روش تولید این قطعات در سایر کشورها همان روشی است که در کشور ما انجام میگیرد و تاکنون روش دیگری برای این کار در نقاط دیگر جهان معرفی نشده است.لیکن آنچه که در فرایند تولید ایـن قطعات دارای اهمیت است و حتی میتوان گفت که این عوامل کیفیت قطعه تولید شـده را تـشکیل داده و در کشورهای صنعتی از درجه بالاتری برخوردار می باشد موارد ذیل هستند.
- توان مهندسی واحد تولیدی در انتخاب مواد و آماده سازی آن
- توان مهندسی در انجام عملیات حرارتی
- توان مهندسی در اجرای فرایند مهندسی معکوس
- دقت عمل در ماشینکاری و سنگ زنی ( دقت تولیدی ماشین ها )
- دقت عمل کنترل کیفیت در جلوگیری از ورود قطعات نامرغوب به مجموعه قطعات آماده فروش
تعیین نقاط قوت و ضعف
با توجه بر همسان بودن تکنولوژی مورد استفاده ، نقاط قوت و ضعف خاصی نیـز بـرای آن نمـی تـوان عنوان کرد و همانطوریکه ذکر گردید توان فنی و مهندسی واحد تولید کننده و همچنین دقت و کیفیت ماشین الات مورد استفاده اصلی ترین نقش را در تولید محصول مرغوب ایفاء می نماید.