طرح توجیهی تولید لانولین یا چربی پشم Wool fat lanolin
طرح مورد نظر تولید لانولین یا چربی پشم Wool fat lanolin است. که آن را از چربی بدن و یا پشم گوسفند به دست می آورند و مخلوط مغمض اسیدهای چرب اتری شده و الکل آزاد است که در بین آنها کلسترول و ایزوکلسترول بیشتر از مواد دیگر وجود دارد.
مقدار اسیدهای چرب تام آن در حدود 60 درصد است و به دو صورت بی آب و یا آب دار وجود دارد. رنگ آن زرد بوده و بویی شبیه بوی پشم گوسفند دارد. این ماده، چرب و جامد بوده و در دمای 36 تا 42 درجه سانتی گراد ذوب می گردد. لانولین از پشم گوسفند استخراج می گردد.
از نظر مقدار آن در پشم باید گفت که تجربه نشان داده که از 30 گرم پشم 2/16 گرم چربی بدست می آید. به عبارت دیگر از هر 1000 گرم پشم 72 گرم چربی حاصل می شود. لانولین دارای خاصیت چرب و نرم کنندگی برای پوست انسان می باشد از اینرو از آن در ساخت لوازم آرایشی، پمادها، لوازم بهداشتی و موارد مشابه استفاده می گردد.
موارد مصرف و کاربرد لانولین یا چربی پشم
لانولین بعنوان یک ماده نرم و چرب کننده پوست انسان در صنایع مختلف داروئی، آرایشی و بهداشتی دارای کاربرد است که در ادامه به موارد مهم آن اشاره شده است:
1. صنعت آرایشی
مصرف لانولین در تولید محصولات زیر دارای کاربرد است:
- برای ساخت انواع کرم ها: 15-10 درصد وزنی کرم
- مصرف در تهیه لوسیون ها: 15-10 درصد وزنی لوسیون
- مصرف در تهیه ماسک طبیعی صورت: 60-50 درصد وزنی ماسک
- مصرف در تهیه مواد محافظت کننده پوست
2. صنایع دارویی
لانولین در تولید پمادها و داروهای مشابه آن که در تیمار و درمان پوست کاربرد دارند، استفاده می شود. چون این ماده خاصیت نرم کنندگی پوست و جلوگیری از التهاب آن را دارد.
3. صنایع بهداشتی
لانولین عامل نرم کننده در محصولات بهداشتی که از پایه گیاهی در فرمولاسیون تولید خود استفاده می نمایند، کاربرد دارد.
سایر مصارف لانولین
همان طوریکه پیشتر نیز ذکر شد، لانولین یک ماده نرم کننده و برطرف کننده التهاب پوست می باشد. بنابراین در کلیه محل هایی که به هر دلیل نیاز به نرم کنندگی پوست باشد از این ماده می توان استفاده کرد. به عنوان نمونه از این ماده در شقاق پستان گاو و گوسفند و همچنین برطرف کردن درد و تورم آن استفاده می گردد.
بررسی کالاهای جایگزین
لانولین یک ماده شیمیائی است و در این صنعت هر ماده ای با توجه بر خصوصیات شیمیائی آن در جایگاه خود دارای مصرف بوده و هر چند برخی مواد شیمیائی در شرایط خاص می توانند جایگزین ماده اصلی گردند ولی معمولا ماده جایگزین خواص شیمیائی کامل ماده اصلی را نداشته و لذا در مجموع می توان گفت که از کالای جایگزین برخوردار نمی باشد.
کشورهای در حال تولید لانولین
از نقطه نظر کشورهای عمده تولید کننده می توان به کشورهای زیر اشاره کرد. لازم به ذکر است که این کشورها از سایت سازمان تجارت جهانی استخراج شده اند:
- آمریکا
- فرانسه
- چین
- نیوزلند
- استرالیا
- اسپانیا
- روسیه
- مکزیک
کشورهای عمده مصرف کننده
به منظور شناسائی کشورهای عمده مصرف کننده، به علت نبود آمار قابل استناد، از طریق شناسائی کشورهای عمده تولیدکننده محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده شده است (لانولین بطور عمده در تولید محصولات آرایشی و بهداشتی کاربرد دارد) لازم به ذکر است که این کشورها نیز از سایت سازمان تجارت جهانی اقتباس شده است:
- فرانسه
- چین
- آمریکا
- بلژیک
- هند
- سنگاپور
- مالزی
- آرژانتین
- ایتالیا
روش تولید لانولین
فرايند تولید به صورت زير است:
1- شستشو
پشم گوسفند به عنوان ماده اولیه تولید، از واحدهای دباغی تهیه خواهد شد. این پشم ها را می توان در واقع ضایعات واحدهای دباغی محسوب کرد. مواد تهیه شده به همراه خود دارای ناخالصی های دیگر و موارد ناخواسته می باشند که لازم است قبل از وارد سازی آن به خط تولید از مواد اولیه جدا گردد که اینکار از طریق برداشت دستی بوسیله کارگران و شستشو با آب صورت می گیرد .
2- استخراج لانولین با استفاده از حلال
شیوه استخراج لانولین از پشم، استفاده از حلال می باشد. این امر در اتو کلاو و تحت فشار دو تا سه اتمسفر و حرارت هفتاد درجه سانتی گراد صورت می گیرد. حلال مورد استفاده معمولا الکل هگزان است. قطعات پشم در حین استخراج لانولین به هم زده می شود.
3- فیلتر کردن فاز مایع مخلوط
پس از اجرای فرایند استخراج، محتویات اتوکلاو که شامل محلول لانولین، حلال، آب و تکه های پشم است از اتو کلاو خارج شده و سپس فاز مایع بوسیله فیلتر جدا و به قسمت بعدی منتقل می گردد. فاز جامد نیز به عنوان دوریز خواهد بود .
4- تبخیر و جداکردن حلال
حلال مورد استفاده در استخراج لانولین الکل هگزان است. این الکل تحت دما براحتی تبخیر شده و از محلول جدا می گردد. از اینرو از این خاصیت برای جدایش آن از فاز مایع استفاده می گردد.
5- جدا کردن آب محتوی لانولین بوسیله سانتریفیوژ
لانولین نوعی چربی است و لذا اختلاط آن با آب معمولا بصورت دو فاز جدا از هم می باشد. لذا با استفاده سانتریفیوژ این دو قابل جدایش از همدیگر می باشد. پس از جدایش لانولین به قسمت بعدی منتقل و آب نیز از فرایند خارج می گردد. تولید لانولین از این مرحله قابلیت ارسال به بازار را دارد.
6- بسته بندی
آخرین مرحله تولید لانولین ، بسته بندی آن است که برای این منظور از بسته بندی بشکه ای استفاده می گردد. علت استفاده از این نوع بسته بندی مصارف صنعتی لانولین است.
مقایسه روش تولید کشورمان با دیگر کشورها
روش مورد مطالعه در بند قبل شرح داده شد بنابراین در صورتی که این روش تولید با روش های تولید مورد استفاده در سایر کشورها مورد مقایسه قرار گیرد نتایج زیر حاصل خواهد شد. تکنولوژی تولید لانولین در سایر کشورهای جهان را می توان به دو مورد کلان طبقه بندی کرد:
* تکنولوژی معمول
این تکنولوژی مشابه روش ذکر شده در این طرح است و لذا اختلاف خاصی بین تکنولوژی فوق و تکنولوژی معمول کشور وجود ندارد و تنها اختلاف را می توان به صورت زیر عنوان کرد :
- کیفیت و دقت عمل ماشین آلات مورد استفاده در فرایند تولید
- کیفیت مواد اولیه مصرفی (ضایعات صنایع دباغی)
- دقت عمل در کنترل فعالیت های مختلف ساخت
عوامل فوق الذکر تعیین کننده کیفیت تولید خواهند بود.
* استفاده از روش تکنولوژی راکتوری
روش راکتوری روش دیگر از تولید لانولین است که در کشورهای صنعتی در حال اجرا می باشد. محصول تولیدی این تکنولوژی از کیفیت بالاتری به نسبت تکنولوژی معمول برخوردار می باشد.
البته هزینه تامین ماشین آلات و همچنین سطح تخصص و تکنولوژی در این حالت بالا بوده و نیاز به افراد متخصص در راهبری واحد صنعتی می باشد. از طرف دیگر با در نظر گرفتن هزینه های بالای این تکنولوژی، باید گفت که تولید لانولین در ظرفیت های بالا از توجیه اقتصادی قابل قبول برخوردار می باشد.
نقاط قوت و ضعف تکنولوژی های مرسوم
| تکنولوژی ها | نقاط قوت | نقاط ضعف |
| تکنولوژی استخراج با استفاده از حلال (تکنولوژی معمول) |
شناخته بودن تکنولوژی در کشور و همسان بودن آن با تکنولوژی استخراج سایر چربی ها و روغن ها |
— |
| وجود سابقه اجرائی تکنولوژی در بسیاری از کشورهای دیگر جهان | ||
| توجیه پذیری تکنولوژی در ظرفیت های پائین و متوسط | ||
| تکنولوژی راکتوری | بالا بودن کیفیت محصول تولیدی | عدم توجیه پذیری تولید در ظرفیت های پایین |
حداقل ماشین آلات مورد نیاز برای تولید لانولین
| ردیف | شرح ماشین آلات | منبع تامین |
| 1 | سیستم شستشوی پشم |
|
| 2 | اتوکلاو استخراج لانولین با استفاده از حلال شیمیائی | |
| 3 | فیلتر پرس | |
| 4 | دستگاه تقطیر اول | |
| 5 | سانتریفیوژ | |
| 6 | دستگاه خشک کن لانولین | |
| 7 | ماشین بسته بندی بشکه |
تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاهی
وجود آزمايشگاه مجهز كنترل كيفيت امری است كه سبب كنترل فرايند توليد و كیفيت لانولین می گردد. اين تجهيزات شامل موارد زير خواهد بود :
- اتوكلاو آزمايشگاهی
- كوره
- ترازوی دقيق
- سانتريفيوژ آزمايشگاهی
- ph متر ديجيتال
- ميكروسكوپ
- كلنی كانتر
- يخچال
- محيطهای كشت مختلف
- ميزهای كار
- قفسه ها
- دستگاه استريل كننده شيشه ای
- دستگاه توليد آب مقطر