طرح توجیهی پرورش ماهی گرمابی (کپور) با دو ظرفیت 80 و 8 تن (بهار 1400)

طرح توجیهی پرورش ماهی گرمابی (کپور) با دو ظرفیت 80 و 8 تن 
در حال حاضر در كشور ما به پرورش ماهی و ساير آبزيان توجه خاصی مبذول شده و هر روز شاهد توسعه اين صنعت در كشور هستيم که نه تنها بخشی از پروتئين مورد نياز جامعه را فراهم می كند بلكه در ايجاد اشتغال نقش بسزايی دارد.

در ضمن اراضی كشاورزی كه با آب خروجی از استخرهای پرورش ماهی آبياری می شوند، از نظر كمی و كيفی محصولات خوبی به بار می آورند، كه اين خود از نكات مثبت و شايان توجه آبزی پروری و صرفه جويی در مصرف كودهای شيميايی و توسعه پايدار می باشد.

جدول خلاصه مالی طرح با ظرفیت 8 تن
موضوع طرح توجیهی	پرورش ماهی گرمابی (کپور)
دستگاه صادرکننده مجوز	سازمان جهاد کشاورزی
ظرفیت تولید ماهی کپور	8   تن
سرمایه کل مورد نیاز	9,615     میلیون ریال (معادل 961 میلیون و 500 هزار تومان)
میزان سرمایه ثابت	8,816     میلیون ریال (معاذل 881 میلیون و 600 هزار تومان)
سرمايه در گردش	800        میلیون ریال (معادل 8 میلیون تومان)
سرمایه موردنیاز خرید تجهیزات تولید	1,491     میلیون ریال (معادل 149 میلیون و 100 هزار تومان)
ارزش فروش محصولات سالانه طرح	15,600   میلیون ریال (معادل 1 میلیارد و 560 میلیون تومان)
زمین	5,000    متر مربع
تعداد پرسنل ستادی و اجرایی	7   نفر
هزینه­ های قبل از بهره­ برداری طرح	672    میلیون ریال (معادل 67 میلیون و 200 هزار تومان)
هزینه­ های سوخت، آب شرب، برق و …	663    میلیون ریال (معادل 66 میلیون و 300 هزار تومان)
میزان حقوق سالانه پرسنل طرح	3,019   میلیون ریال (معادل 301 میلیون و 900 هزار تومان)
ضریب ميزان تولید در نقطه سربسر	26     درصد
نسبت سود خالص به کل فروش سالانه	44     درصد
نرخ برگشت سرمایه	72     درصد
دوره برگشت سرمایه	1/4    سال
سرانه ارزش کل فروش سالانه	2,229    میلیون ریال (معادل 222 میلیون و 900 هزار تومان)
سرانه سرمایه ثابت	1,259    میلیون ریال (معادل 125 میلیون و 900 هزار تومان)
سرانه سرمایه­ گذاری کل	1,374    میلیون ریال (معادل 137 میلیون و 400 هزار تومان)
نسبت سود خالص به سرمایه ثابت	78    درصد
مقدار NPV	5,511    میلیون ریال (معادل 551 میلیون و 100 هزار تومان)
مقدار NPV/I	29    درصد
میزان IRR در حالت عادی	60    درصد
میزان IRR در حالت بدبینانه	37    درصد

جدول خلاصه مالی طرح با ظرفیت 80 تن
موضوع طرح توجیهی	پرورش ماهی گرمابی (کپور)
دستگاه صادرکننده مجوز	سازمان جهاد کشاورزی
ظرفیت تولید ماهی کپور	80   تن
سرمایه کل مورد نیاز	45,554    میلیون ریال (معادل 4 میلیارد و 555 میلیون و 400 هزار تومان)
میزان سرمایه ثابت	43,731    میلیون ریال (معاذل 4 میلیارد و 373 میلیون و 100 هزار تومان)
سرمايه در گردش	1,823     میلیون ریال (معادل 182 میلیون و 300 هزار تومان)
سرمایه موردنیاز خرید تجهیزات تولید	4,988    میلیون ریال (معادل 498 میلیون و 800 هزار تومان)
ارزش فروش محصولات سالانه طرح	26,800   میلیون ریال (معادل 2 میلیارد و 680 میلیون تومان)
زمین	25   هکتار
تعداد پرسنل ستادی و اجرایی	10   نفر
هزینه­ های قبل از بهره­ برداری طرح	672   میلیون ریال (معادل 67 میلیون و 200 هزار تومان)
هزینه­ های سوخت، آب شرب، برق و …	663   میلیون ریال (معادل 66 میلیون و 300 هزار تومان)
میزان حقوق سالانه پرسنل طرح	4,085   میلیون ریال (معادل 408 میلیون و 500 هزار تومان)
ضریب ميزان تولید در نقطه سربسر	36   درصد
نسبت سود خالص به کل فروش سالانه	32   درصد
نرخ برگشت سرمایه	19   درصد
دوره برگشت سرمایه	5    سال
سرانه ارزش کل فروش سالانه	2,680   میلیون ریال (معادل 268 میلیون تومان)
سرانه سرمایه ثابت	4,373   میلیون ریال (معادل 437 میلیون و 300 هزار تومان)
سرانه سرمایه­ گذاری کل	4,555   میلیون ریال (معادل 455 میلیون و 500 هزار تومان)
نسبت سود خالص به سرمایه ثابت	20   درصد
مقدار NPV	8,717   میلیون ریال (معادل 871 میلیون و 700 هزار تومان)
مقدار NPV/I	14   درصد
میزان IRR در حالت عادی	36   درصد
میزان IRR در حالت بدبینانه	20   درصد

امروزه با استفاده از فن آوری های جديد و روشهای نوين و مديريت بهينه مصرف آب، افزايش توليد آبزيان در واحد سطح نسبت به گذشته بالا رفته است. با سه روش می ­توان تولیدات آبزی­ پروری را در شرایط موجود گسترش داد:

1. اول افزایش میزان تولید در واحد سطح (افزایش تولید بدون افزایش قابل توجه در استفاده از منابع طبیعی، آب و زمین)،
2. دوم توجه ویژه به سیستم های سازگار با محیط زیست در جهت توسعه سیستم های پایدار (کاهش اثرات زیان­بار صنعت آبزی­ پروری)
3. سوم ایجاد سیستم­های دارای توجیه اقتصادی مطلوب که نسبت هزینه به سود را در جهت حمایت اقتصادی جامعه و پایداری تولید تضمین نماید.

در جهت نیل به این اهداف چندین روش پرورشی طراحی و بکار گرفته شده است که می ­توان به سیستم­های مداربسته با گردش آب و سیستم­های آبزی­پروری بر پایه تکنیک­های بیولوژیک اشاره نمود که معمولاً کشت تک­گونه نبوده و بیشتر از کشت توأم میکرو ارگانیسم­ها، ماهیان مختلف، گیاهان و حیوانات اهلی استفاده­شده است.

طبقه ­بندی این سیستم­ها پیچیده می­ باشد و اصطلاحاتی از قبیل کشت چندگونه ­ای، کشت توأم، آبزی­ پروری چندکاره (چند کاربردی)، ادغام کشاورزی-آبزی­ پروری، آبزی­ پروری با سطوح غذایی چندگانه، اکواپونیک، بیوفلوک، آبزی ­پروری با چرخه بسته و آبزی ­پروری بدون پساب مورد استفاده قرار می ­گیرد.

پرورش ماهی گرمابی

در اين طرح از خانواده كپور ماهيان چهار گونه پرورش داده می شوند. كه عبارتند از:

1. كپور معمولی
2. كپورنقره ای (فيتوفاگ)
3. كپور علفخوار (آمور)
4. كپور سرگنده (بيگ هد)

کپور معمولی
معمولا درازای بدن 3 برابر پهنای آن است، فلس های بدن درشت سر ماهی نسبتا بزرگ، پوزه گرد و دهان انتهايی است. ماهی دارای 4 عدد سبيلک بوده و باله پشتی دراز و ممتد است. خط جانبی كامل و رنگ بدن معمولا در قسمت پشتی تيره و در پهلوها و شكم زرد-نارنجی است.

مشخصه اصلی نژاد كپور پرورشی ارتفاع زياد بدن است. يعنی پهنای بدن كپور پرورشی نسبتا زياد و در مقايسه با ارتفاع بدن، ارتفاع سر كمتر مي باشد. درصد تراكم كشت اين ماهي بين 20 تا 25 درصد كل ماهيان گرمابی می باشد.

کپور معمولی به عنوان یکی از اصلی ترین ماهیان پرورشی در دنیا شناخته شده است که به صورت گسترده در اروپا، آسیا و خاور دور پرورش داده می شود.

این ماهی گرمابی در دنیا در استخرهای خاکی، دریاچه ها، استخرهای ذخیره کشاورزی، قفس های توری شناور، کانال های آبراهه یا سیستم های ترکیبی کشاورزی با آبزی پروری، طیور و چهارپایان پرورش داده می شود.

پرورش ماهی فوق در ایران بیشتر به صورت توام با سایر کپور ماهیان در استخرهای خاکی صورت می گیرد و تقریبا 15 تا 20 درصد از ترکیب آنها را تشکیل می دهد که در نتیجه مقدار کمتری از این ماهی تولید می شود.

کپور نقره ای
اين ماهی كه به غلط به آن ماهی آزاد پرورشی می گويند بيشترين درصد تراكم كشت در مزارع ماهيان گرمابی را دارد. حدود 50 الی 60 درصد از تراكم كشت را به خود اختصاص می دهند. بدنی فشرده (از پهلوها) و نسبتا مرتفع دارد،

كيل شكمی از ابتدای برجستگی شكم تا مخرج، سر نسبتا بزرگ، چشم های كوچک، دهان بزرگ و هلالی كه لب پايين اندكی جلوتر قرار دارد. از ديگر مشخصات ظاهری آن است. انشعابات آبششی به عضو مشبک و اسفنجی متصل هستند،

فلس ها كوچک است و خط جانبی در ابتدای بدن با شيب تندی به طرف باله شكمی قرار دارد، انتهای باله سينه ای به ابتدای باله شكمی نمی رسد. قسمت پشتی سبز مايل به خاكستری، طرفين سفيد متمايل به زرد و قسمت شكمی بدن سفيد نقره ای است.

کپور علفخوار
ماهی كپور علفخوار كه به غلط به ماهی سفيد پرورشی معروف است. بدنی تقريبا گرد و استوانه ای دارد. سر فاقد فشردگی، پوزه گرد، چشمها نسبتا كوچک، دهان پايينی و لب پايينی كوتاه تر است. باله پشتی رو به روی باله سينه ای است.

خط جانبی تقريبا مستقيم و فلس ها نسبتا درشت، دندان های حلقی شبيه شانه با شكاف های زياد است. رنگ بدن سبز روشن، پشت بدن سياه تر، شكم سفيد متمايل به خاكستری، باله های پشتی و سينه ای سبز تيره و ديگر باله ها رنگ روشن دارند. درصد كشت ماهی در استخرهای پرورشی 10 الی 15 درصد می باشد.

کپور سرگنده
اين ماهی بدنی فشرده از پهلوها و نسبتا مرتفع دارد. شكم فقط بين قاعده باله شكمی و مخرج دارای خط كيل است، سر خيلی بزرگ، چشمها كوچک، دهان بزرگ و هلالی است، لب پايينی مقداری جلوتر قرار دارد.

اشعابات آبششی انبوه و جدای از هم قرار دارند، ابتدای باله پشتی عقب تر از قاعده باله شكمی قرار دارد، باله سينه ای بزرگ و انتهای آن يک سوم تا دو پنجم باله شكمی رامی پوشاند. فلس ها كوچک، ابتدای خط جانبی به شكل منحنی و انتهای آن نسبتا مستقيم است.

سطح بالايی سرو بدن سياه متمايل به سبز، طرفين بدن به وسيله خال های سياه پوشيده شده و سطح شكمی بدن زرد مايل به خاكستری است. درصد كشت 5 الی 10 درصد كل ماهيان می باشد.

مطالعات فنی

بهترین روش برای پرورش ماهی گرمابی ، پرورش چند گونه ای است. چون در این روش از تمامی سطوح غذایی موجود در استخر استفاده می شود و هیچ کدام از سطوح غذایی داخل استخر بلا استفاده نمی ماند علاوه بر آن در پرورش چند گونه ای ماهیان اثرات متقابل مثبت تغذیه ای بر روی یکدیگر می گذرانند.

در پرورش ماهی گرمابی بر خلاف پرورش ماهی سردآبی، پرورش تک گونه ای متداول نبوده و از نظر اقتصادی نیز مقرون به صرفه نیست همچنین پرورش به صورت دوگونه ای نیز متداول نیست و در شرایط خاص منطقه ای توصیه می شود زیرا این روش پرورش چند گونه ای دارد.

در هر صورت در شرایط خاص منطقه ای که ماهیان به صورت دو گونه ای پرورش داده می شوند. باید ترکیب گونه ها به صورتی باشد که با یکدیگر رقابت غذایی نداشته باشند. به همین علت پرورش ماهی کپور نقره ای با آمور، پرورش ماهی آمور با سر گنده می تواند صورت بگیرد.

• سیستم پرورش متراکم: در این روش تراکم بسیار بالا است و پرورش در استخرهای سیمانی و با استفاده از غذای دستی و به روش تک گونه ای (کپور معمولی) انجام می شود.
• سیستم پرورشی نیمه متراکم: متداولترین روش پرورش کپور ماهیان در جهان است. معمولا به صورت چند گونه ای انجام می شود و تغذیه ماهی ها از تولیدات طبیعی استخر (که با کود دهی مناسب افزایش پیدا می کند) و علوفه و دانه های غلات انجام می شود.
• سیستم پرورش گسترده: بسته به شرایط مختلف محیطی تا 1500 قطعه ماهی در هکتار رهاسازی می شود. این روش معمولا در حوضچه های ذخیره آب کشاورزی و یا آبگیرهای محصور انجام می گیرد و نیازی به استخر سازی نیست.
• سیستم پرورش تک گونه ای: بیشتر برای کپور ماهیان استفاده می شود. در این حالت معمولا کپور به تنهائی پرورش می یابد و برای تغذیه آن بر غذای دستی تکیه بیشتری می­ شود.
• سیستم پرورش چند گونه ای: در این روش چند گونه ماهی به طور توام در یک استخر ریخته می شوند و از همه غذای موجود در آب از قبیل: پلانکتون های گیاهی و جانوری، کرمها، حشرات و… استفاده می شود. چهار گونه ماهی از خانواده کپور ماهیان عبارتند از: کپور معمولی، کپور علف خوار (آمور)، کپور نقره ای (فیتوفاگ) و کپور سر گنده. در این سیستم معمولا توصیه می شود 35 درصد کپور معمولی، 15 درصد کپور علفخوار، 40 درصد کپور نقره ای و 10 درصد کپور سر گنده در استخر رها سازی شود.
• سیستم پرورش توام : ماهی با اردک، برنج و میگو
• سیستم پرورشی تک جنسی: فقط یک جنس نر یا ماده پرورش داده می شود. در مورد کپور معمولی و تیلاپیا کاربرد فراوانی دارد.