طرح توجیهی تولید قطعات خودرو

طرح توجیهی تولید قطعات خودرو
مطالعات امکانسنجی، مطالعات کارشناسی است که قبل از اجرای طرح های سرمایه گذاری اقتصادی انجام می گیرد. در این مطالعات از نگاه بازار، فنی و مالی و اقتصادی طرح مورد بررسی و آنالیز قرار گرفته و نتایج حاصل از آن به عنوان مبنایی برای تصمیم گیری سرمایه گذاران مورد استفاده قرار می گیرد.

محصولات مورد نظر طرح حاضر، تولید قطعات خودرو به روش فورج می باشد که روی پنج قطعه میل موج گیر، میل تعادلی، سگدست، سیبک فورج و پیستون سیلندر ترمز متمرکز شده است.

سیبک Ball Joint

سیبک همانگونه که از نامش پیداست از یک گوی فلزی دسته دار تشکیل شده که درون یک محفظه کروی از جنس فولاد سخت شده قرار گرفته و اطرافش با بوشهای لاستیکی پوشیده شده است.

در تولید قطعات خودرو سیبک بعنوان محور چرخشی، چرخها را به نحوی به سیستم تعلیق متصل می نماید که قابلیت چرخش در زمان پیچاندن فورج، همزمان با بالا و پایین رفتن چرخها در دست اندازها (حرکت سیستم تعلیق) وجود داشته باشد، دقیقا بمانند آنچه در محل اتصال پای انسان به لگن وجود دارد.

سیبکها که قابلیت ساپورت مقداری از وزن خودرو را نیز دارا هستند، معمولا از یکسو به طبق و از سوی دیگر به متعلقات چرخ متصل می شوند. سیبکها معمولا فقط در محور جلو، و به سر هر طبق دیده می شوند،

البته سیبک هایی هم در اتصالات میل فورج وجود دارد که کوچکتر از سیبک های سیستم تعلیق هستند و غالبا توسط عوام با سیبک های سیستم تعلیق اشتباه گرفته می شوند.

میل تعادل Anti Roll Bar ،Bar Sway ،Stabilizer

میل تعادل یا به اصطلاح مکانیکها، موج گیر، در اکثر موارد برای بالا بردن تعادل خودرو و جلوگیری از چپ شدن آن، در خودرو هایی که دارای سیستم تعلیق مستقل می باشند، بکار می رود.

میل تعادل یک میله فولادی است که در دو سر دارای بوش بوده و غالبا بین دو چرخ یک محور قرار می گیرد و باصطلاح دو چرخ را به یکدیگر متصل می نماید، میل تعادل معمولا بوسیله دو اتصال محوری در دو طرف به شاسی نیز متصل می شود.

در هنگامی که خودرو درون یک پیچ قرار می گیرد و مثلا پیچ به سمت چپ می چرخد، بدنه خودرو به سمت راست متمایل می گردد و چرخ های سمت راست تمایل به بلند شدن پیدا می کنند،

در این حالت میل تعادل نیروی رو به بالای چرخ مخالف را، با پیچش خود چرخ داخل پیچ منتقل کرده و آنرا پایین کشیده، متعادل می نماید. بسته به قطر میله، میل تعادل تا 15% قابلیت کاهش امکان چپ شدن خودرو را داراست.

سگدست

سگدست قطعه ای از مجموعه قطعات فرمان خودرو است بطوری که حرکت غربیلک توسط راننده و میله اصلی فرمان به هزار خاری و میله های رابط فرمان و بعد به سگدست منتقل شده و در نتیجه حرکت رفت و برگشتی یا سمت چپ و راست غربیلک فرمان باعث گردش اتومبیل می شود.

کد آیسیک

مطابق طبقه بندی وزارت صنایع و معادن، قطعات مورد مطالعه در طرح حاضر ، دارای کد آیسیک به شرح زیر می باشند.

موارد مصرف و کاربرد محصولات

محصول تولیدی طرح ، برخی قطعات فورج خودرو است و لذا کاملا واضح است که مورد مصرف و کاربرد این قطعه ها در خودروسازی است و براحتی می توان گفت که هر خودرو بدون استثناء از این قطعه های استفاده می کنند، لیکن مشخصات فنی آنها به نسبت نوع اتومبیل متفاوت است.

بازار OEM
بازار تولید قطعه های اتومبیل را خودروسازان کشور تشکیل می دهند که شرکتهای تأمین کننده آنها اقدام به تأمین قطعه های مورد نیاز خود از قطعه سازان می نمایند.شرکتهای ساپکو (تأمین کننده شرکت ایران خودرو) شرکت سازه گستر سایپا (تأمین کننده شرکت سایپا) شرکت اپکو (تأمین شرکت ایران خودرو دیزل) از شرکت اصلی فعال در این بازار به شمار می آیند.

بازار OES
این بازار خدمات پس از فروش خودروها می باشد که وابسته به شرکتهای خودروساز است. سازمان خدمات پس از فروش ایران خودرو (ایساکو)، شرکت سایپا یدک، شرکت گسترش خدمات پارس خودرو، مزدا یدک از شرکتهای این گروه محسوب می شوند.

بازار AM
بازار تولید این قطعه ها شامل کلیه لوازم یدکی فروش های مختلف در سطح کشور می باشد که به صورت آزاد (بدون ارتباط خاص با خودرو سازان) اقدام به فروش می نمایند.

بررسی کالاهای جایگزین

ماهیت طرح ، قطعه سازی است و در صنعت قطعه سازی نیز تولید براساس مستندات فنی، نقشه، روش تولید و دستورالعمل های آن صورت می گیرد و لذا خارج از فرایند فوق، نمی توان قطعه ای را تولید و عرضه کرد.

از طرف دیگر هر قطعه در جایگاه خود دارای کاربرد است به طوری که در عوض یک قطعه، هیچ نوع قطعه دیگری را نمی توان استفاده کرد. از اینرو در مجموع می توان گفت که برای محصولات تولیدی، هیچگونه کالای جایگزین وجود ندارد.

البته واردات همین قطعات یا قطعات تولید شده توسط دیگر واحدهای صنعتی وجود دارند که از موارد فوق نیز به عنوان محصولات رقیب می توان یاد کرد نه محصولات جایگزین.

اهمیت استراتژیکی قطعات خودرو

تولید قطعه های خودرو یکی از صنایع مادر و اساسی در هر کشور به شمار می آید. این قطعه ها خود به عنوان کالای واسطه ای در تولید انواع خودرو یا بازار خدمات پس از فروش آن مورد استفاده دارند.

از اینرو توسعه صنعت قطعه سازی به مفهوم توسعه صنعت خودروسازی کشور است و لذا مجموعه قطعه سازی را می توان به عنوان یکی از محورهای توسعه کشورها تلقی کرد. در حال حاضر صدها واحد صنعتی مشابه در کشورمان مشغول قطعه سازی برای خودرو می باشند.

خودروهای صنعتی و کشاورزی از دیگر موارد کاربرد قطعات طرح است و اهمیت این صنعت نیز برای همگان روشن و شفاف می باشد. بنابراین در مجموع ملاحظه می گردد که قطعات تولیدی طرح به عنوان زیرساخت های صنعت کشور به شمار می آیند و از درجه اهمیت بالایی برخوردار می باشند.

تکنولوژی تولید در واحدهای فعال

تکنولوژی مورد استفاده در تولید این قطعات در مورد کلیه واحدهای تولیدی آن یکسان است و تفاوت خاصی بین تکنولوژی ها وجود ندارد. لیکن آنچه که سبب ایجاد تمایز بین قطعات تولید شده کارخانجات مختلف نسبت به همدیگر می تواند بشود، شامل موارد زیر خواهد بود :

• توان مهندسی واحد تولیدی در انتخاب مواد
• دقت عمل قالب های فورج
• اجرای دقیق سیکل عملیات حرارتی
• دقت عمل در هنگام ماشینکاری و استفاده از ماشین آلات مخصوص

همچنین در اینجا باید گفت که تکنولوژی تولید قطعات فورج علاوه بر ایران در سایر نقاط جهان نیز به همان شکلی انجام می گیرد که در فرایند بالا شرح داده شده است و لیکن همچنان کیفیت قطعات تولیدی نیز به مشابه مطالب ذکر شده در بالا، تابع توان مهندسی، دقت عمل اپراتورها و کنترل کیفیت و همچنین کیفیت عملیات حرارتی خواهد داشت.

راندمان تولید در واحدهای تولیدی فعال

قطعه های مورد مطالعه، محصولات واسطه ای هستند که در صنایع خودروسازی کاربرد دارند. بنابراین برنامه ریزی تولید واحدهای صنعتی تولید قطعه های اتومبیل به طور کامل تابع سیاست های خودروسازان و بازار خدمات پس از فروش آنان می باشد.

ظرفیت نصب شده تولید قطعه ها در کشور آورده شده است و در خصوص راندمان تولید می توان گفت که هر واحد صنعتی متناسب با توان رقابتی خود سهمی را از بازار کسب می نماید. راندمان تولید واحدهای موجود کشور، با توجه به ظرفیت اسمی نصب شده در کشور (جداول زیر) بصورت زیر برآورد شده است.

بررسی روند مصرف

قطعه های مورد مطالعه در طرح بدون استثناء در کلیه خودروهای تولیدی استفاده می گردد. از طرف دیگر بازار خدمات پس از فروش خودرو نیز مصرف کننده این قطعه ها است.

لذا به منظور بررسی روند مصرف این قطعه ها، لازم است تعداد خودرو در کشور به همراه تولید سالانه آن مورد توجه قرار گیرد. در ادامه بررسی هایی در این خصوص انجام گردیده است.

برآورد مصرف در خودرو سازان

مجموعه خودروهای تولیدی داخل کشورمان را می توان از نگاه مصرف قطعه ها تولید داخل در ساخت آنها، به دو گروه عمده تقسیم بندی کرد :

گروه اول: این گروه از خودروها بخش عمده قطعه ها مصرفی در تولید خودرو را از سازندگان داخلی تأمین می نمایند و درصد کمی قطعات وارداتی در ساخت این گروه از خودروها کاربرد دارد. بخش عمده خودروهای تولیدی گروه ایران خودرو و سایپا در این گروه قرار دارند.

گروه دوم: در این گروه از خودروها، آن دسته از خودروها قرار دارند که تولید آنها در کشور با تعداد پایین صورت می گیرد و لذا داخلی کردن قطعه های خودرو از توجیه اقتصادی لازم برخوردار نمی باشد. از طرف دیگر برخی خودروها علاوه بر تیراژ پایین تولید در گروه خودروهای لوکس نیز طبقه بندی می شوند.

لذا تولید داخل قطعه ها آنها صرفه اقتصادی ندارد. باتوجه به مطالب ذکر شده میتوان گفت که برای برآورد نیاز صنایع خودروسازی کشورمان به قطعه های ساخت داخل، تنها می توان به حجم تولید دو شرکت اصلی ایران خودرو و سایپا به عنوان بازار مصرف کننده استناد کرد.

مصرف قطعه های تولیدی داخل صرفا در مورد خودروهایی می باشد که دارای تعداد تولید بالا در کشور می باشند که این امر در مورد خودروهای سواری و وانت تولیدی دو شرکت بزرگ ایران خودرو و سایپا و همچنین بخشی از خودروهای نیمه سنگین و سنگین صادق می باشد.

لذا سایر خودروهای تولید داخل (سواری – سنگین – نیمه سنگین) از قطعه ها تولید داخل استفاده نکرده بلکه خودروسازان اقدام به واردات مجموعه های خودرو می نمایند که قطعه های مورد مطالعه ذر طرح نیز در دل مجموعه های فوق قرار دارند.

از اینرو در اینجا تولید خودروهای سواری و وانت بعنوان خودروهای استفاده کننده از قطعه های فورج ساخت داخل در نظر گرفته خواهد شد که در این رویکرد سهم آن دسته از خودروهای سواری که از قطعه های تولید داخل استفاده نمی کنند با سهم خودروهای سنگین که از قطعه های ساخت داخل استفاده می نمایند تهاتر شده است.

روند مصرف در بازار خدمات پس از فروش

تولید قطعه های خودرو به روش فورج، از جمله قطعه های کند مصرف در تعمیرات و خدمات پس از فروش خودرو محسوب می شوند. لذا بر اساس یک نظر سنجی از چند تعمیرگاه مجاز خودرو، ضریب مصرف این قطعه ها در هر خودرو ( دوران بهره برداری) معادل 0/15 می باشد.

(یعنی هر خودرو در هر 6 سال یکبار قطعه های مورد مطالعه را تعویض می نماید) با توجه به تعداد خودروهای ترددی در کشورمان و همچنین ضریب مصرف در تعویض عنوان شده میزان نیاز این خودروها به قطعه های فورج برآورد شده است.

روش تولید قطعات خودرو به روش فورج

ماشینکاری
بخش عمده قطعه های مورد مطالعه در طرح به روش فورج از طریق ماشینکاری تولید خواهد شد ولی باید گفت که ماشین های مورد استفاده در این فرایند، از نوع ماشین آلات مخصوص می باشند.

عملیات حرارتی
عملیات حرارتی در تولید قطعات خودرو فورج از اهمیت بالائی برخوردار است چرا که سطح سختی این قطعه ها می بایست از درجه بالایی برخوردار باشد. سخت کاری در کوره های الکتریکی انجام می گیرد. استفاده از فولادهای مخصوص مانند فولاد سمانتسیون سبب اجرای یک فرایند حرارتی قابل قبول می شود.

عملیات تکمیلی ماشینکاری
انجام عملیات حرارتی روی فلز، سبب کدر شدن سطح آن و خروج برخی اندازه ها از دقت لازم می گردد. از اینرو با انجام عملیات تکمیلی قطعه علاوه بر برخورداری از صافی سطح مناسب، به دقت ابعادی موردنظر رسانده می شود.

رنگ و عملیات فینیشینگ
برخی از قطعات فورج لازم است رنگ گردند. لذا این عملیات در انتهای کار انجام می گیرد.

فورج سرد
برخی از قطعات فورج مانند میل فورج از طریق فورج سرد تولید می شود. در این روش تولید قطعات خودرو ، قطعه خام تحت ضربات پرس و بصورت خام به قطعه مورد نظر تغییر شکل داده می شود.