پرورش حلزون + طرح توجیهی حلزون سال99

طرح پرورش حلزون
حلزون یکی از گروه نرمتنان و با اندازه کوچک تا متوسط می باشد که معمولاً به سه گروه تقسیم می‌شود: حلزون‌های خشکی، حلزون‌های دریایی و حلزون‌های آب شیرین. تقریباً 1000 گونه مختلف از حلزون‌ها در سرتاسر قاره‌های دنیا وجود دارند. حلزون در همه قاره‌های روی زمین (احتمالاً به‌ استثنای قطب جنوب)، وجود دارد اما تصور می‌شود که تعدادی از گونه‌های حلزون‌های دریایی در آب‌های سرد اطراف قطب جنوب نیز زندگی می‌کنند. با اینکه حلزون‌ها در انواع زیستگاه‌ها زندگی می‌کنند، اما در نواحی‌ای که گیاهان زیادی وجود دارند بسیار بیشتر هستند.

وجه تمایز حلزون‌ها نسبت به حیوانات دیگر

داشتن صدف بیرونی سخت و مارپیچی در بزرگسالی، وجه تمایز حلزون نسبت به حیوانات دیگر است. همه حلزون‌های واقعی، صدف بزرگ محافظی دارند که می‌توانند برای محافظت از بدنشان به داخل آن بروند. حلزون‌هایی که صدف ندارند حلزون نیستند بلکه لیسک (slug) هستند.

روش تغذیه در پرورش حلزون

بیشتر حلزون‌ها، برای تجزیه غذا، هزاران ساختار دندان مانند میکروسکوپی در روی زبان تسمه مانندشان دارند که به نام سوهانک یا رادولا شناخته می‌شود. رادولا همانند یک سوهان عمل کرده و غذا را برای حلزون گرسنه به قطعات کوچکتر اره می‌کند.

آشنایی با زنجیره غذایی برای پرورش حلزون

حلزون‌ها معمولاً گیاهخوار هستند و در اصل از سبزیجاتی مانند برگ‌ها، سافه ها و گلها تغذیه می‌کنند. اما برخی از گونه‌های بزرگتر حلزون حیوانات شکارچی بوده و همه چیز خوار یا در برخی موارد کاملاً گوشتخوار هستند. به علت اندازه نسبتاً کوچک حلزون و حرکت آهسته آن، حلزون توسط بسیاری از حیوانات از جمله جوندگان، پرندگان، دوزیستانی مانند قورباغه و وزغ شکار می‌شوند. علاوه بر این، حلزون‌هایی که در محیط آبی و دریایی زندگی می‌کنند، توسط ماهی‌ها شکار می‌شود.

آشنایی با تولیدمثل و گسترش جغرافیایی

باوجود اینکه حلزون هرمافرودیت است (اندام‌های تولیدمثل نر و ماده را در خود دارد) اما باید با حلزون دیگری جفت‌گیری کند تا تخم هایش بارور شود. حلزون‌ها یک ماه پس از جفت‌گیری، تخمه‌ای سفید کوچکی در تونلی که در زمین حفر کرده‌اند یا در پوشش برگی می‌گذارند و پس از چند هفته نوزادان آن سر از تخم بیرون می‌آورند. دو سال طول می‌کشد تا نوزادان کاملاً بالغ شوند. امروزه حلزون‌ها در برخی نواحی زمین به‌خوبی گسترش دارند اما در برخی نواحی دیگر چنین نیست. این ممکن است به دلایلی از جمله آلودگی، کاهش زیستگاه‌ها یا تغییراتی در زنجیره غذایی بومی باشد.

شگفتی‌های حلزون

یک جانوری شگفت‌انگیز است. که می تواند تا سه سال به نوعی در خواب فرو رود، حلزون هیچگاه گم نمی‌شود زیرا از غریزه ویژه‌ای برخوردار است که هر چه از جایگاه خود دور شود دوباره به راهنمایی این غریزه به همان محل باز می‌گردد.از دیگر شگفتی های آن اینست که هر چند اندامش فقط حدود ۱۰ گرم وزن دارد ولی قادر است چیزی به وزن ۴۵۰ گرم را کشان‌کشان بر روی زمین به دنبال خود ببرد. همچنین شگفتی بعدیش، زبانش است. این جانور زبانی دارد که مانند سوهان صدها دندانه ریز بر روی آن روییده‌است. این همان آلت برنده حلزون است که با آن خوراکش را قطع و ریز ریز می‌کند. خوراک بیشتر حلزونها انواع گوناگونی از گیاهان است.

شناخت ظاهر

در پرورش حلزون بدن شامل قسمت‌های زیر است: سر که دارای یک جفت بازوی حسی است، یک پای شکمی و پهن عضلانی که نوعی عمل خزیدن را انجام می‌دهد و یک توده احشایی پشتی و گنبد مانند که بیشتر اندام های داخلی در آن جای داشته‌اند. (حلزونها معمولاً صدف دارند اما برخی از گونه‌های بی‌صدف آن نیز مشاهده شده‌است. چشمش معمولاً بر روی دو تا شاخک بر روی سر آن قرار گرفته‌) مرحله لاروی حلزون ولیگر نام دارد که مجهز به یک کمربند مژکی ظریف است و آن را به عنوان عضو شنا بکار می‌برد. قسمت پشتی ولیگر بعداً کاملاً بزرگ می‌شود و توده احشایی در حال رشد به سمت پشت برآمدگی می‌بابد. اما این رشد رو به بالا در طرف راست و چپ بطور یکسان صورت نمی‌گیرد و نتیجه آن پیچ‌خوردگی توده احشایی و صدفی است که روی این توده را می‌گیرد.

رشد و پرورش حلزون

رشد رو به بالا همچنین سبب می‌شود که لوله گوارشی به شکل U درآید و مخرج کاملاً به دهان نزدیک شود. مجموعه توده احشایی ولیگر نسبت به بقیه بدن معمولاً معادل ۱۸۰ درجه در خلاف جهت حرکت عقربه‌های ساعت می‌چرخد. در نتیجه فضای جبه در جلو و در بالای سر قرار می‌گیرد، آبششها جلویی می‌شوند، مخرج سوراخهای دفعی و تناسلی همه همگی در جلو قرار می‌گیرند و به فضای جبه باز می‌شوند. لوله گوارشی از شکل U به صورت یک قطعه درمی‌آید و قلب می‌چرخد.

شناخت پوسته حلزون برای پرورش : کلاه اسقفی

تحول به صورت تابیدگی بدون تردید نوعی سازگاری با روش زندگی در حال بلوغ است. حلزون ها با عقب کشاندن بدن به درون صدف از خود محافظت می‌کنند و چون صدف یک دهانه بیشتر ندارد، بازشدن دهان و مخرج در یک جا نوعی مزیت محسوب شده و دهان نزدیکتر به زمین خواهد بود. در عین حال با این پیچیدگی قسمت‌های سنگین بدن از سر راه دور شده، در روی قسمت عقبی بدن واقع می‌شوند. در نتیجه مرکز ثقل طوری جابجا می‌شود که حرکت شکم پای صدف‌دار آسانتر شود.

حلزون‌های فاقد صدف

در بعضی شکم پایان بویژه لیسه‌های خشکی و دریازی، صدف کوچک شده یا از بین رفته‌ است. رشد در این موارد شامل بازشدگی است که در نتیجه توده احشایی تا حدودی یا بطور کامل به جایگاه نوزادی خود برمی‌گردد. لیسه‌های ساکن خشکی برای جلوگیری از خشک شدن باید در نقاط مرطوب بسر برند. این جانوران معمولاً شبها از جایگاه خود خارج می‌شوند و از سبزیها تغذیه می‌کنند. لیسه‌ها خسارات زیادی به باغها وارد می‌آورند. فضای جبه همه حلزونهای ساکن خشکی از محفظه آبششی به محفظه ششی تغییر یافته‌است و این موجودات از هوا تنفس می‌کنند. پاره‌ای از این جانواران، سازگاری مجدد با محیط آب یافته‌اند اما هنوز هم با شش تنفس می‌کنند و برای گرفتن هوا باید گاهگاهی به سطح آب بیایند.

شناخت گونه در پرورش حلزون : هرمافرودیت

حلزون هم نر و هم ماده است بنابراین می‌تواند در یک زمان هم تخم و هم اسپرم را تولید کند. البته برای بارور کردن تخم‌ها، آنها باید اسپرم‌های خود را با یکدیگر مبادله کنند. حیوانی که هم نر و هم ماده‌ است، هرمافرودیت نام دارد. حلزون قهوه‌ای رنگ باغچه‌ای، در یک زمان حدود ۸۰ تخم کروی زرد یا سفید رنگ بر روی خاک سطحی باغچه می‌گذارد. این موجود می‌تواند بیشتر از ۶ بار در سال تخم ریزی کند. حدود دو سال طول می‌کشد تا بالغ شود.

راه رفتن

حلزون را حتماً دیده‌اید و حتماً به راه رفتن این جانور توجه کرده‌اید. دیده‌اید با آنکه پا ندارد ولی خیلی راحت بر روی زمین جابجا می‌شود. آن را نرمتنی شکمپا می‌نامند چرا که در حقیقت تمام قسمت زیرین بدنش، پای آن بشمار می‌رود. پس حلزون پایی دارد بسیار پهن و صاف و به کمک عضلات آن خود را بر روی زمین می‌لغزاند و به این گونه روی زمین راه می‌رود. این جانور برای آنکه حرکات خود را آسان‌تر انجام دهد، از غده‌هایی که در پا-شکم خود دارد ماده‌ای چسبناک می‌تراود و جاده خود را لیز و هموارتر می‌کند.این ماده چسبناک باعث می شود تا حتی اگر از روی یک لبه تیغ عبور کند بدنش آسیبی نبیند و در صورت عبور از یک سطح لیز نیز سر نخورد.

حلزون خوراکی

یکی از گونه‌های خوراکی، اسکارگو نام دارد. خوراکی که از حلزون اسکارگو تهیه می‌شود به همین نام نیز خوانده می‌شود.

شناخت دشمنان حلزون

این جانور دشمنان زیادی در طبیعت دارند. از جمله سوسک‌های زمینی- مارها- قورباغه‌ها و وزغ ها- لاک پشت‌ها و پرندگانی مثل مرغ- اردک و غاز.

نگهداری و پرورش حلزون به عنوان حیوان خانگی

نگهداری (لیسک‌ها) آسان است. لیسک‌ها معمولاً در طبیعت حدود ۱۰ سال عمر می‌کنند. اما در قفس حدود ۳ تا ۷ سال. لیسک‌های بومی منطقه حتی تا ۱۵ سال هم عمر می‌کنند.آنها برای انسان و سایر جانوران بی خطرند. نگهداری و پرورش آن بسیار کم خرج است و به ندرت به بیماری مبتلا می‌شوند. اگر هم بیمار شوند علایم بیماری را به موقع نشان می‌دهند و شما وقت کافی دارید تا برای آنها کاری کنید.حداقل توجه برای نگهداری آنها لازم است. آنها بدون توجه می‌میرند.

پایه‌ای‌ترین کارهایی را که در پرورش حلزون باید انجام داد

  – لوازم نگهداری از ۲ حلزون آفریقایی بزرگسال

 – مخزن پلاستیکی حدودا ۳۰*۳۰*۴۵ سانتی متر که راه فرار ندارد (با سرپوش محکم و تهویهٔ مناسب){حلزون‌های اروپایی و یا حلزون‌های جوان را می‌توانید در ظرف‌های کوچک‌تری نگهداری کنید.}

 – کود گیاهی. خزه ی خشک شده. (بیشتر برای پر کردن ته ظرف)

 – منبع کلسیم (مثلاً استخوان‌های ده پا و سپیداج و یا گچ‌های طبیعی)

 – میوه‌ها و سبزیجات تازه

 – وسایلی برای قایم شدن حلزون که شکستنی نباشند (مثل گلدان‌های پلاستیکی و یا چوب پنبه)

  –  ۱ عدد مسواک قدیمی و خیلی نرم برای تمیز کردن صدف حلزون
  –  ۱ عدد اسفنج نرم برای تمیز کردن مخزن
  –  ۱ عدد اسپری آب

کارهای لازم برای پرورش حلزون لب سفید

1. پرورش را در محیطی تمیز و تازه و مرطوب انجام شود.
2. غذای آنها را کاملاً بشویید و بعد به آنها بدهید.
3. غذای کهنه را هر روز عوض و فضله‌های آنها را هر روز پاک کنید.
4. همیشه برای آنها پودر کلسیم بریزید.
5. ته ظرف آنها را هر زمان که احساس کردید کثیف شده تمیز کنید.
6. زیر لایه ظرف (کود گیاهی و…) را هر وقت کثیف به نظر آمد عوض کنید. (معمولاً هفته‌ای یک بار)
7. مخزن را حدودا هر ماه یکبار ضدعفونی کنید و در آب بجوشانید.
8. حلزون را هر چند وقت یکبار (معمولاً هر ماه) حمام کنید.
9. هر چند وقت یکبار در مخزن به دنبال تخم بگردید و آنها را نابود کنید. (در آب و هوای گرم هر روز)

شناخت محل و شرایط زندگی برای پرورش حلزون

در بعضی شکم پایان بویژه لیسه‌های خشکی و دریازی، صدف کوچک شده یا از بین رفته است. رشد در این موارد شامل بازشدگی است که در نتیجه توده احشایی تا حدودی یا بطور کامل به جایگاه نوزادی خود برمی‌گردد. لیسه‌های ساکن خشکی برای جلوگیری از خشک شدن باید در نقاط مرطوب بسر برند. این جانوران معمولاً شبها از جایگاه خود خارج می‌شوند و از سبزیها تغذیه می‌کنند. لیسه‌ها خسارات زیادی به باغها وارد می‌آورند. فضای جبه همه حلزون های ساکن خشکی از محفظه آبششی به محفظه ششی تغییر یافته است و از هوا تنفس می‌کنند. پاره‌ای از این جانواران، سازگاری مجدد با محیط آب یافته‌اند اما هنوز هم با شش تنفس می‌کنند و برای گرفتن هوا باید گاهگاهی به سطح آب بیایند.

گونه سیب یا حلزون طلائی جهت پرورش

جانوری نرم‌تن و شکم‌پایان است که ساکن نواحی گرمسیری و معتدل و از بزرگ‌ترین حلزون‌های آب شیرین به شمار می‌آید که غیرعادی هستند چون شش و آبشش را با هم دارد. این جانور برای تولید مثل هم نیاز جنس ماده و هم نر دارد چون بر خلاف بسیاری از حلزون ها، نرماده نیست.

معمولاً پرورش حلزون ها در آکواریوم رایج نیستند، ولی اگر در آکواریومی وجود داشته باشند، در همه جای آن می‌چرخند و جلبک‌ها را پاک می‌کنند و از مواد زائدشان، آنفوزوئرها تولید می‌شوند، که غذای ایده عالی برای نوزادان تازه از تخم خارج شده می‌باشد. از جمله فواید این گونه، علاقه زیاد او به خزه‌ها و جلبک هاست که این امر موجب می‌شود شیشه آکواریوم را به خوبی تمیز کند. در برخی مواقع اشتهای بیش از حد آن موجب می‌شود که به گیاهان درون آکواریوم صدمه وارد کند که این یک نکته منفی است.

برای ثابت نگهداشتن دوام لاکشان به آب کمی سخت نیاز دارند. حلزون سیب دارای رنگ‌های متنوعی است، از جمله رنگ‌های آن می‌توان به قهوه‌ای، قهوه‌ای مایل به زرد، سفید، زرد و حتی آبی، بنفش، صورتی و سبز اشاره نمود. در آکواریوم‌های خانگی، فعالیت گونه سیب بیشتر در طول شب انجام می‌گیرد و در هنگام روز به مناطق تاریک تر آکواریوم پناه می‌برد.

تولید مثل حلزون سیب

تولید مثل گونه سیب به سادگی صورت می‌پذیرد. در صورت مساعد بودن شرایط آب و بالا بودن دما، حلزون سیب در آکواریوم تخمریزی می‌نماید. آنها به بالای سطح آب صعود کرده و تخم‌های صورتیشان را روی همدیگر روی شیشه‌های آکواریوم می‌گذارند تا زمانی که تخم‌ها به دانه‌های تمشک شباهت پیدا کنند. به شرطی که خیلی خشک نشوند طی سه هفته باز خواهند شد و سپس بچه‌ها به کف آکواریوم می‌روند.

تغذیه حلزون سیب

این گونه توانایی قابل توجهی در تغییر رژیم غذایی خود دارد. این نرم تن می‌تواند انواع گیاهان، غذاهای سایر ماهی‌ها و حتی ماهی‌های مرده را به عنوان غذا مصرف کند. برگ کاهوی آب‌پز، مهمترین غذای آنهاست.

مهم‌ترین اهداف پرورش حلزون :

1- اهداف خوراکی: گروهی از حلزون‌ها خوراکی هستند که گوشت و تخم آن‌ها به‌عنوان یکی از گرانقیمت‌ترین و لذیذترین وعده‌های غذایی در دنیا، موردعلاقه بسیاری از افراد است. یکی از مهم‌ترین گونه‌هایی که جهت مصارف خوراکی مورد استفاده قرار می‌گیرد حلزون اسکارگو است و خوراکی هم که از این جاندار تهیه می‌گردد به همین نام شهرت دارد. با توجه به این‌که خوراک اسکارگو در کشورهای شرق آسیا و اروپایی نظیر فرانسه و انگلستان تقاضای زیادی دارد، بسیاری از این کشورها توانسته‌اند با راه‌اندازی مزارع و توسعه مراکز آموزش پرورش حلزون اسکارگو به این نیاز جامعه خود پاسخگو باشند.

2- اهداف آرایشی و بهداشتی: از ماده ژلاتینی و لزج مترشحه از حلزون برای ساخت انواع کرم‌های آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود. این ماده ژلاتینی به دلیل غنی بودن از هیارونیک اسید، کلاژن و آنتی اکسید آن‌ها دارای خاصیت جوان‌کنندگی و شادابی پوست است و سال‌هاست که در بسیاری از کلینیک‌های زیبایی به‌طور گسترده مورداستفاده قرار می‌گیرد.

همچنین از حلزون زنده برای درمان التهاب پوستی، شفافیت و درخشندگی پوست، رفع تیرگی و لکه‌های پوستی، جلوگیری از چین‌ وچروک پوست و… استفاده می‌گردد که این درمان تحت عنوان حلزون تراپی شناخته‌ شده است.

3- برای اهداف پزشکی: گوشت حلزون به دلیل بالا بودن میزان پروتئین، اسیدهای چرب ضروری (امگا 6 و 3)، مواد معدنی (آهن، فسفر و سلنیوم) و ویتامین‌ها (به‌خصوص ویتامین E، کولین و ویتامین‌های گروه B) برای درمان بسیاری از بیماری‌ها ازجمله بیماری‌های قلبی، عصبی، سردرد، انواع سرطان، بیماری‌های پوستی، کاهش دردهای قاعدگی و… مورداستفاده قرار می‌گیرد.

4- برای اهداف زینتی: گروهی از حلزون‌ ها به دلیل دارا بودن پوسته و صدف زیبا به رنگ‌های گوناگون، به‌منظور تهیه کلکسیون‌های گران‌قیمت پرورش داده می‌شوند.

بازار اقتصادی حلزون

حلزون در ایران مصارف مشخصی ندارد و بازار هدف در ایران را باید پیدا بکنید. برای صادرات تقریبا بیشتر کشورها خواهان آن هستند یا خودتان یک نوع مصرف را ایجاد کنید. مثلاً: مصرف برای خوراک زالو برای پرورش دهنده های زالو، برای ترمیم و جوان سازی پوست استفاده در آرایشگاه ها و مطب های طب سنتی، فروش به عنوان حیوان خانگی، استحصال مواد تولیدی توسط حلزون و…

استفاده از حلزون برای زیبایی در اروپا رایج نیست اما به نظر می رسد زیبایی پسندان اروپایی هم بزودی از قافله عقب نمانند.این جانور را می توان تازه، یخ زده و یا پخته شده در ظروف به فروش برسانید. بازار اصلی هتل ها و رستوران ها هستند. مصرف خوراکی در انگلستان طی دهه گذشته بطور قابل توجهی افزایش یافته و بیشتر آنها وارد کشور شده اند.

صادرکنندگان اصلی حلزون کشورهای لهستان، الجزایر، یونان و ترکیه هستند.

توجیه اقتصادی پرورش حلزون

حلزون به دلیل مزایایی ازجمله مقاومت در برابر بیماری‌ها و نیاز به تجهیزات و امکانات محدود برای نگهداری، سبب شده که پرورش‌دهنده از پایین بودن هزینه در جهت اهداف اقتصادی و درآمدزایی بالا بهره ببرد.بدین ترتیب طرح حاضر از منظر پرورش محدود و یا در سطح وسیع و صنعتی کاملاً از جنبه‌ی اقتصادی مطلوبی برخوردار است.